Walka z bezrobociem: fakty i działania UE
Dowiedz się, jak stopa bezrobocia w Europie zmieniła się na przestrzeni lat oraz co robi UE, aby sprostać wyzwaniom związanym z rynkiem pracy w UE.
Chociaż w ostatnich latach warunki na rynku pracy w UE i prawa pracowników uległy znacznej poprawie, walka z bezrobociem pozostaje priorytetem dla Unii Europejskiej.
UE intensywnie pracuje nad zmniejszeniem bezrobocia, ochroną istniejących miejsc pracy i tworzeniem nowych, wspieraniem grup narażonych na wykluczenie społeczne i poprawą włączenia społecznego. Celem inicjatyw jest UE:
• pomoc młodym ludziom w wejściu na rynek pracy
• zmniejszenie długotrwałego bezrobocia
• podniesienie kwalifikacji osób poszukujących pracy
• ułatwienie mobilności pracownikom w UE.
Zmiany stopy bezrobocia w UE
W wyniku kryzysu z 2008 r. osiągnęła najwyższy poziom - 11,7% w kwietniu 2013 r. Na początku kryzysu związanego z COVID-19, stopa bezrobocia spadła do 6,5% w marcu 2020 r., a w szczytowym momencie pandemii osiągnęła 7,8% (w sierpniu 2020 roku).
W , co jest nieznaczna poprawą w porównaniu do stycznia 2024 r. i stycznia 2023 r., gdy wynosiła 6,1%.
Mimo że wskaźniki bezrobocia ogólnie spadają, różnią się one znacznie w poszczególnych krajach UE. W styczniu 2025 r. najwyższą stopę bezrobocia odnotowano w Hiszpanii (10,4%) i Szwecji (9,7%), a najniższą w Czechach i Polsce (po 2,6%).
Europejska strategia zatrudnienia
Mimo że polityka zatrudnienia i polityka społeczna leży głównie w gestii państw członkowskich, UE aktywnie wspiera działania w kierunku redukcji bezrobocia i tworzenia nowych miejsc pracy.
Według tzw. horyzontalnej klauzuli społecznej zwartej w (Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej), definiowanie oraz wdrażanie polityki i działań UE musi odbywać się z uwzględnieniem propagowania wysokiego poziomu zatrudnienia.
Europejska strategia zatrudnienia (EES) wyznacza wspólne cele i zadania dla polityki zatrudnienia krajów UE. Komisja Europejska monitoruje strategię, która jest wdrażana poprzez Semestr Europejski, coroczny mechanizm koordynujący politykę gospodarczą i zatrudnienia krajów UE na poziomie UE.
Kraje członkowskie ustanowiły w 1997 r. zestaw wspólnych celów dla polityki zatrudnienia mający zwalczać bezrobocie i tworzyć liczniejsze i lepsze miejsca pracy w UE, znany też pod nazwą (EES). Komisja Europejska monitoruje strategię, która jest wdrażana poprzez semestr europejski - doroczny mechanizm koordynujący politykę gospodarczą i zatrudnienia państw członkowskich na szczeblu UE.
Komisja Europejska wydaje zalecenia dla poszczególnych krajów, opierając się na postępach poszczególnych krajów w realizacji poszczególnych celów.
Parlament Europejski regularnie wnosi wkład w coroczną koordynację polityk zatrudnienia w UE. W marcu 2025 r. posłowie do PE wezwali do zwiększenia inwestycji w edukację i szkolenia, aby przeciwdziałać niedoborom siły roboczej oraz skupić się na rozwijaniu umiejętności pracowników.
Główne wyzwania na rynku pracy UE
Walka z bezrobociem wśród młodych
Podczas gdy na początku 2013 r. stopa bezrobocia wśród młodych wynosiła prawie 25%, .
14,6%
Stopa bezrobocia wśród młodzieży w UE (styczeń 2025 r.)
UE dąży do tworzenia młodym ludziom możliwości znalezienia pracy. Wśród środków UE mających na celu zwalczanie bezrobocia młodzieży znajdują się:
- , w ramach której państwa członkowskie zobowiązały się, że zagwarantują wszystkim młodym ludziom w wieku do 30 lat dobrej jakości ofertę zatrudnienia, kształcenia ustawicznego, przygotowania zawodowego lub stażu w ciągu czterech miesięcy od utraty pracy lub zakończenia formalnego kształcenia.
- Europejski Korpus Solidarności, który daje młodym ludziom możliwość zaangażowania się w wolontariat lub pracę nad projektami na rzecz społeczności i obywateli w całej Europie.
Zwalczanie długotrwałego bezrobocia
Długotrwałe bezrobocie (pozostawanie bez pracy przez ponad 12 miesięcy), jest jedną z głównych przyczyn ubóstwa. zmniejszyła się w ostatnich latach, z 5,4% w 2014 roku do 2,1% w 2023 roku.
Aby pomóc ludziom powrócić do pracy, w 1026 r. kraje członkowskie przyjęły zachęcające do:
- rejestracji osób długotrwale bezrobotnych przez służby zatrudnienia
- przeprowadzania indywidualnej, dogłębnej oosób długotrwale bezrobotnych w celu rozpoznania ich potrzeb
- przygotowanie spersonalizowanego planu (tzw. umowy w sprawie integracji na rynku pracy) do przywrócenia ich na rynek pracy osób bezrobotnych od 18 miesięcy lub dłużej.
Rozwój umiejętności, utrzymanie pracy i zmiana kariery
UE wspiera obywateli w poszukiwaniu dobrej jakości miejsc pracy i dokonywaniu lepszych wyborów zawodowych poprzez promowanie i usprawnianie procesu nabywania umiejętności, umożliwianie porównywania kwalifikacji między krajami i dostarczanie informacji na temat zapotrzebowania na umiejętności i stanowiska.
, rozpoczęty w 2016 r., zawiera 10 kluczowych działań, które mają zapewnić Europejczykom i Europejkom odpowiednie szkolenia i wsparcie oraz dokonać przeglądu szeregu istniejących narzędzi (takich jak Europass - europejski wzór CV).
W odpowiedzi na spowolnienia gospodarcze i kryzysy UE podkreśliła znaczenie programów ochrony miejsc pracy. Utworzyła również Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, aby wesprzeć przejście na gospodarkę niskoemisyjną i sprostać wyzwaniom związanym z tym procesem.
W marcu 2025 r. Parlament wezwał do lepszej ochrony praw pracowniczych, gdy firma lub organizacja przechodzi restrukturyzację. Pracownicy powinni otrzymać pomoc w zmianie pracy.
Wspieranie grup w trudnej sytuacji i promowanie równości
Aby utrzymać i ponownie zintegrować w miejscu pracy pracowników z problemami zdrowotnymi, Parlament Europejski zachęcił w 2018 r. państwa członkowskie do podjęcia szeregu środków, takich jak:
- elastycznienie miejsc pracy poprzez programy rozwoju umiejętności,
- zapewnienie elastycznych warunków pracy
- zapewnienie wsparcia pracownikom (w tym coachingu i pomoc w zakresie zdrowia psychicznego)
W styczniu 2025 r. i była nieznacznie wyższa niż stopa bezrobocia wśród mężczyzn (5,6%).
UE pracuje nad zapewnieniem równych szans dla mężczyzn i kobiet oraz zwiększeniem zatrudnienia kobiet. W 2019 r. przyjęto nowe ogólnounijne przepisy dotyczące urlopów rodzinnych i opiekuńczych oraz bardziej elastycznych warunków pracy.
6%
Stopa bezrobocia wśród kobiet w UE, styczeń 2025 r.
Promowanie mobilności pracowników
Ułatwianie międzynarodowej mobilności pracowników również może pomóc zwalczać bezrobocie. UE wprowadziła wspólne zasady mające na celu do świadczeń związanych z bezrobociem, chorobą, urlopem macierzyńskim/tacierzyńskim lub świadczeń rodzinnych, jeśli zmienią miejsce zamieszkania w Europie.
- ma poprawić współpracę między krajami UE oraz pomoc w zapewnieniu sprawiedliwego i prostego stosowania przepisów UE dotyczących mobilności pracowników i koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
- Przepisy o pracownikach delegowanych (gdy pracownik jest tymczasowo wysyłany przez pracodawcę do wykonywania usługi w innym państwie członkowskim UE) ustanawiają zasadę równej płacy za jednakową pracę w tym samym miejscu.
- ułatwia mobilność, zapewniając pracodawcom i (szczególnie młodym) osobom poszukującym pracy informacje oraz oferty pracy, praktyk i staży w całej Europie.
Finansowanie inicjatyw do walki z bezrobociem
Europejski Fundusz Społeczny Plus
(ESF+) jest głównym instrumentem finansowym Unii Europejskiej zapewniającym sprawiedliwsze szanse na zatrudnienie wszystkim mieszkańcom UE. Budżet programu na lata 2021-2027 wynosi i skupia się na edukacji, szkoleniach i uczeniu się przez całe życie, a także na równym dostępie do wysokiej jakości zatrudnienia, włączeniu społecznym i zwalczaniu ubóstwa.
142,7 mld euro
Budżet Europejskiego Funduszu Społecznego Plus na lata 2021-2027
W latach 2021–2027 fundusz rozszerzono o inne inicjatywy:
- program UE na rzecz zatrudnienia i innowacji społecznych pomaga w modernizacji polityki zatrudnienia i społecznej - poprawia dostęp do finansowania dla przedsiębiorstw społecznych lub osób narażonych na wykluczenie, które chcą założyć mikroprzedsiębiorstwo, oraz wspiera mobilność pracowników za pośrednictwem sieci EURES.
- - wspiera inicjatywy państw członkowskich zapewniające osobom najbardziej potrzebującym żywność, podstawową pomoc materialną i działania na rzecz włączenia społecznego.
- Inicjatywa na rzecz zatrudnienia ludzi młodych - wspiera wdrażanie Gwarancji dla młodzieży.
W marcu 2025 r. Parlament zaapelował o utworzenie silnego i autonomicznego funduszu wspierającego politykę społeczną w ramach kolejnego wieloletniego budżetu UE.
Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji dla Zwalnianych Pracowników
pomaga pracownikom tracącym pracę z powodu globalizacji (gdy np. przedsiębiorstwa zamykają zakłady lub przenoszą produkcję do krajów trzecich) lub w wyniku kryzysu gospodarczego i finansowego, w znalezieniu nowej pracy lub założeniu własnej firmy.
Europejski Fundusz Inwestycyjny
Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI) pomaga małym firmom uzyskać dostęp do finansowania w celu wsparcia ich rozwoju, co pomaga tworzyć miejsca pracy.
Dowiedz się więcej o polityce społecznej UE