PROJEKT REZOLUCJIwsprawie białej księgi wsprawie przyszłości europejskiej obrony
5.3.2025-()
zgodnie zart.136 ust.2 Regulaminu
Pierre‑Romain Thionnet, Matthieu Valet
w imieniu grupy PfE
10‑0145/2025
Rezolucja Parlamentu Europejskiego wsprawie białej księgi wsprawie przyszłości europejskiej obrony
()
Parlament Europejski,
–uwzględniając art.24 ust.1 oraz art.42, 43 i45 Traktatu oUnii Europejskiej (TUE),
–uwzględniając krajowe strategie bezpieczeństwa państw członkowskich,
–uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego iRady (UE) 2023/1525 zdnia 20lipca 2023r. wsprawie wspierania produkcji amunicji (ASAP)[1],
–uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego iRady (UE) 2023/2418 zdnia 18października 2023r. wsprawie ustanowienia instrumentu na rzecz wzmocnienia europejskiego przemysłu obronnego przez zamówienia realizowane na zasadzie współpracy (EDIRPA)[2],
–uwzględniając Strategiczny kompas na rzecz bezpieczeństwa iobrony,
–uwzględniając zalecenie Komisji (UE) 2023/2113 zdnia 3października 2023r. wsprawie obszarów technologii krytycznych dla bezpieczeństwa gospodarczego UE, na potrzeby pogłębionej oceny ryzyka zudziałem państw członkowskich[3],
–uwzględniając wspólny komunikat Komisji oraz wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych ipolityki bezpieczeństwa zdnia 10marca 2023r. pt. „Strategia kosmiczna UE na rzecz bezpieczeństwa iobrony” (JOIN(2023)0009),
–uwzględniając sprawozdanie Sauliego Niinistö z30października 2024r. pt. „Safer Together – Strengthening Europe’s Civilian and Military Preparedness and Readiness” [Razem bezpieczniej – wzmocnienie gotowości cywilnej iwojskowej oraz przygotowania w Europie],
–uwzględniając sprawozdanie Maria Draghiego zdnia 9września 2024r. pt. „The future of European competitiveness” [Przyszłość europejskiej konkurencyjności],
–uwzględniając sprawozdanie specjalne 04/2025 Europejskiego Trybunału Obrachunkowego zdnia 5lutego 2025r. pt. „Mobilność wojskowa wUE – uchybienia wkoncepcji iprzeszkody napotkane wtrakcie realizacji spowalniają postępy”,
–uwzględniając trzy wspólne deklaracje owspółpracy UE–NATO podpisane 8lipca 2016r., 10lipca 2018r. i10stycznia 2023r.,
–uwzględniając deklarację ze szczytu wMadrycie przyjętą przez szefów państw irządów NATO uczestniczących wposiedzeniu Rady Północnoatlantyckiej wMadrycie 29czerwca 2022r.,
–uwzględniając koncepcję strategiczną NATO z2022r. iwynik szczytu NATO wWilnie w2023r.,
–uwzględniając uwagi wstępne wygłoszone przez sekretarza obrony USA Pete’a Hegsetha wBrukseli na posiedzeniu grupy kontaktowej ds.obrony Ukrainy 12lutego 2025r.,
–uwzględniając rozmowy amerykańskich irosyjskich negocjatorów przeprowadzone wRijadzie 18lutego 2025r.,
–uwzględniając art.136 ust.2 Regulaminu,
A.mając na uwadze, że Komisja ogłosiła, że do 19marca 2025r. opublikuje białą księgę wsprawie przyszłości europejskiej obrony, awspółautorami dokumentu są komisarz do spraw obrony iprzestrzeni kosmicznej Andrius Kubilius oraz wiceprzewodnicząca Komisji iwysoka przedstawicielka Unii do spraw zagranicznych ipolityki bezpieczeństwa Kaja Kallas; mając na uwadze, że będzie to pierwszy tego rodzaju dokument opracowany przez UE iprzypominać ma on podobne dokumenty publikowane przez państwa członkowskie;
B.mając na uwadze, że biała księga musi respektować ograniczenia określone wtraktatach UE wzakresie polityki zagranicznej iobrony oraz uwzględniać kontekst międzynarodowy iotoczenie strategiczne, aby zapewnić perspektywę ipropozycje, które umożliwią wzmocnienie bezpieczeństwa Europy;
C.mając na uwadze, że biała księga wsprawie przyszłości europejskiej obronności zapewni ramy dla przyszłych projektów wdziedzinie obronności iregulacji oraz będzie kluczowym punktem odniesienia wnadchodzących negocjacjach wsprawie kolejnych wieloletnich ram finansowych;
D.mając na uwadze, że porządek międzynarodowy uległ poważnej destabilizacji, awjego strukturze zachodzą zmiany; mając na uwadze, że międzynarodowe zasady iorganizacje, które powstały po IIwojnie światowej, anastępnie po zakończeniu zimnej wojny, ogarnął kryzys; mając na uwadze, że stosunki międzynarodowe wcoraz większym stopniu charakteryzują się niepewnością, atendencja do uciekania się do siły zbrojnej wcelu rozwiązywania sporów międzynarodowych nasila się;
E.mając na uwadze, że zakrojona na szeroką skalę inwazja Rosji na Ukrainę w2022r. poważnie zdestabilizowała porządek bezpieczeństwa wEuropie; mając na uwadze, że ta jednostronna agresja przyspieszyła integrację Szwecji iFinlandii zNATO; mając na uwadze, że wojna ta znacznie pogorszyła stosunki ikontakty między Rosją apozostałymi krajami Europy;
F.mając na uwadze, że wojna wUkrainie uwydatniła chroniczne niedoinwestowanie sił zbrojnych państw członkowskich; mając na uwadze, że zapasy broni iamunicji wEuropie są wdużej mierze niewystarczające; mając na uwadze, że niektórymi krytycznymi zdolnościami wojskowymi nie dysponuje żadna europejska armia; mając na uwadze, że infrastruktura, która jest niezbędna dla bezpieczeństwa iprawidłowego funkcjonowania europejskich społeczeństw igospodarek, jest podatna na zagrożenia; mając na uwadze, że niektóre państwa członkowskie napotkały znaczne trudności wrozmieszczaniu itransporcie zasobów wojskowych wsamej UE;
G.mając na uwadze, że stosunki między Stanami Zjednoczonymi aChinami będą wdużej mierze kształtować przyszłość stosunków międzynarodowych wXXIwieku; mając na uwadze, że Stany Zjednoczone nie zamierzają już utrzymywać tego samego poziomu zaangażowania wojskowego wEuropie; mając na uwadze, że sekretarz obrony USA wyraźnie mówił o„podziale pracy” między sojusznikami – przy czym Amerykanie nadali priorytet regionowi Pacyfiku – ajednocześnie podkreślił, że Europejczycy muszą być odpowiedzialni za obronę Europy imuszą odpowiednio zwiększyć swoje zdolności;
H.mając na uwadze, że Unia Europejska składa się z27suwerennych państw, zktórych każde ma suwerenne prawo do określania własnej polityki zagranicznej iobronnej;
I.mając na uwadze, że winteresie państw członkowskich leży przyjęcie wspólnej polityki wsprawach będących przedmiotem ich wspólnego zainteresowania; mając na uwadze, że wzmocniona współpraca wkwestiach związanych zobronnością przynosi wzajemne korzyści, gdy poprawia bezpieczeństwo państw członkowskich wprzypadku jakiejkolwiek bezpośredniej agresji lub zwiększa ich zdolność do reagowania na wszelkie zagrożenia dla ich integralności terytorialnej, suwerenności lub dobrobytu;
J.mając na uwadze, że na europejskim rynku obronnym występuje zbyt duża fragmentacja; mając na uwadze, że wprzypadku jednego rodzaju uzbrojenia wUE może istnieć kilka, anawet kilkadziesiąt różnych modeli tego samego sprzętu, co stanowi zbiorową utratę zasobów zpowodu powielania iuniemożliwia uzyskanie korzyści skali;
K.mając na uwadze, że art.24 ust.1 TUE stanowi, że decyzje dotyczące wspólnej polityki zagranicznej ibezpieczeństwa oraz wspólnej polityki bezpieczeństwa iobrony podejmuje jednomyślnie Rada; mając na uwadze, że art.24 ust.1 TUE przewiduje również, że UE nie może przyjmować aktów ustawodawczych dotyczących spraw zagranicznych iobrony; mając na uwadze, że art.36 TUE stanowi, że Parlament pełni rolę konsultacyjną;
L.mając na uwadze, że 30stycznia 2025r. 19krajów UE wysłało do Europejskiego Banku Inwestycyjnego pismo, wktórym wezwało go do „odgrywania jeszcze większej roli wzapewnianiu finansowania inwestycji ipozyskiwaniu prywatnych środków finansowych dla sektora bezpieczeństwa iobrony”;
1.zaznacza, że kwestie polityki dyplomatycznej iobronnej są przede wszystkim prerogatywą państw członkowskich, które pozostają najistotniejszymi ijedynymi uprawnionymi jednostkami politycznymi wporządku międzynarodowym; szanuje prawo każdego państwa członkowskiego do określania własnej polityki zagranicznej ibezpieczeństwa; podkreśla, jak ważne jest utrzymanie zasady jednomyślności wRadzie wodniesieniu do wszystkich decyzji dotyczących wspólnej polityki zagranicznej ibezpieczeństwa oraz wspólnej polityki bezpieczeństwa iobrony;
2.zaznacza, że wzmocnienie sił zbrojnych państw członkowskich woparciu ozagrożenia jest konieczne, aby zrekompensować deficyt bezpieczeństwa spowodowany dziesięcioleciami niedoinwestowania istopniowym wycofywaniem się Stanów Zjednoczonych; podkreśla, że celem tej polityki remilitaryzacji prowadzonej przez państwa członkowskie nie może być eskalacja napięć wEuropie, lecz osiągnięcie poziomu, który umożliwi odstraszenie wszelkich wrogich działań, ustanowienie równowagi kontynentalnej iutrzymanie pokoju;
3.zauważa, że Stany Zjednoczone pozostają głównym sojusznikiem wojskowym UE isą istotnym członkiem NATO; podkreśla, że niezależnie od orientacji politycznej Białego Domu polityka zagraniczna USA będzie nadal traktować region Azji iPacyfiku jako priorytet geostrategiczny, aEuropę jako obszar odrugorzędnym znaczeniu; zaznacza, że państwa członkowskie nie mogą już zlecać bezpieczeństwa iobrony innym mocarstwom;
4.podkreśla, że NATO jest kluczowym partnerem wzbiorowej architekturze obronnej wEuropie; odnotowuje ambicję zbudowania europejskiego filaru wramach NATO; uważa, że większy wkład państw europejskich wramach sojuszu musi, ze względu na spójność, skutkować bardziej zrównoważonym rozmieszczeniem stanowisk dowodzenia na korzyść europejskiego personelu wojskowego; zaznacza, że zwiększanie zdolności obronnych państw europejskich może iść wparze zpogłębianiem współpracy UE–NATO znależytym poszanowaniem neutralności państw członkowskich UE, które nie są częścią sojuszu NATO;
5.podkreśla, że należy przezwyciężyć fragmentację unijnego wewnętrznego rynku produktów związanych zobronnością poprzez ściślejszą współpracę między państwami członkowskimi oraz wspólnie pracować nad interoperacyjnością zdolności wojskowych; wzywa państwa członkowskie do wspierania transgranicznych zamówień wdziedzinie obronności, aby wzmocnić wewnątrzeuropejską współpracę przemysłową iosiągnąć cel, jakim jest europejska autonomia strategiczna;
6.zaznacza, że wściślejszą współpracę wsektorze obronnym trzeba aktywnie angażować MŚP zbranży obronnej, anie tylko duże podmioty ztego sektora, oraz że współpraca ta ma służyć jako platforma rozwoju MŚP izapewniać im większe możliwości wniesienia wkładu wbazę technologiczną UE oraz wzmocnienia europejskiej autonomii strategicznej;
7.zauważa jednak, że wzmocnienie europejskiego przemysłu obronnego nie może prowadzić do przyznania Komisji nowych kompetencji, ponieważ stanowiłoby to naruszenie Traktatów ipodważało suwerenność państw członkowskich bez zwiększania skuteczności; powtarza zatem, że podejmowanie decyzji dotyczących wymagań wojskowych, ustalania priorytetów rozwoju zdolności izakupu produktów związanych zobronnością powinno pozostać wgestii państw członkowskich; podkreśla, że pomimo potrzeby zwiększonej współpracy wdziedzinie obronności, np. dotyczącej wspólnych zamówień iwspólnej produkcji, państwa członkowskie muszą zachować pełną suwerenność wzakresie swojej polityki wywozu broni;
8.wzywa współprawodawców do ustanowienia zasady preferencji europejskiej wprzyszłych unijnych przepisach dotyczących obronności, wtym wplanie na rzecz europejskiego przemysłu obronnego, tak aby fundusze europejskie przynosiły korzyści europejskim przedsiębiorstwom zsiedzibą na terytorium UE, co zwiększy zdolności unijnego przemysłu obronnego izmniejszy zależność Unii od państw trzecich; przypomina, że przepisy te nie mogą wżaden sposób ograniczać swobody państw członkowskich wokreślaniu własnej polityki zakupu broni oraz polityki jej przywozu lub wywozu;
9.wzywa stowarzyszone zNATO państwa członkowskie do współpracy służącej identyfikacji iuzupełnieniu krytycznych luk wzdolnościach, polegającej na działaniu woparciu ocele procesu planowania obronnego NATO, zwracając uwagę, że luki te należy wypełnić, aby prowadzić trwałe operacje opełnym spektrum – wtym systemy kosmiczne irakiety nośne, pociski dalekiego zasięgu, zintegrowane systemy obrony powietrznej iprzeciwrakietowej, produkcja amunicji, sztuczna inteligencja (AI), zdolności dronów morskich, zdolności dowodzenia ikontroli, systemy walki elektronicznej izdolności tankowania wpowietrzu – oraz na uzupełnianiu tych celów;
10.apeluje do państw członkowskich, które nie są neutralne, oodpowiednie inwestowanie wswoją infrastrukturę, aby zagwarantować optymalną mobilność wojskową wcałej Europie zgodnie zich odpowiednimi umowami isojuszami wojskowymi;
11.podkreśla, jak ważne jest posiadanie przez państwa europejskie zdolności iram umożliwiających niezależne działanie wramach NATO – wmiarę możliwości – ipoza nimi – wrazie konieczności; zwraca uwagę, że zdolność szybkiego rozmieszczania –międzypaństwowa inicjatywa pod kontrolą państw członkowskich obejmująca jedynie 5000 żołnierzy – nie pozwala na zaangażowanie wkontekście intensywnych walk; potwierdza, że winteresie państw członkowskich leży wzmocnienie swoich zdolności do wspólnej walki poprzez prowadzenie wspólnych szkoleń ićwiczeń, które zwiększają interoperacyjność różnych instrumentów krajowych;
12.dostrzega konieczność rozważenia europejskiej obronności we wszystkich jej wymiarach, wtym lądowym, powietrznym, morskim, kosmicznym icybernetycznym; zauważa, że współczesne kwestie strategiczne mają coraz większy wymiar morski oraz że mocarstwa kwestionujące porządek międzynarodowy rozmieszczają zdolności morskie na szczeblu regionalnym; podkreśla znaczenie europejskiej współpracy na morzu izzadowoleniem przyjmuje obecne postępy operacji Aspides, zktórej wnioski należy dobrze wykorzystać; zaznacza, że europejska autonomia strategiczna ma wymiar morski iże europejskie marynarki wojenne powinny ściślej współpracować, aby zapewnić ochronę swoich obszarów morskich, atakże infrastruktury podwodnej lub powierzchniowej; podkreśla, że zasada swobody żeglugi musi być chroniona iwzwiązku ztym apeluje ozwiększenie nadzoru, aby państwa członkowskie były w stanie szybciej reagować wprzypadku wystąpienia zagrożeń na morzach europejskich;
13.zauważa, że przestrzeń kosmiczna będzie stanowiła coraz istotniejszy aspekt potęgi isuwerenności; zaznacza, że państwa członkowskie muszą utrzymać izagwarantować swój niezależny dostęp do przestrzeni kosmicznej; zzadowoleniem przyjmuje wystrzelenie rakiety Ariane6, ale jest zaniepokojony narastającymi opóźnieniami; zwraca uwagę na potrzebę uprzemysłowienia sektora kosmicznego, aby zwiększyć liczbę rakiet wystrzeliwanych wcelu wynoszenia europejskich satelitów na orbitę; zzadowoleniem przyjmuje wystrzelenie europejskiej konstelacji satelitów IRIS², która do 2030r. powinna zapewnić bezpieczne rozwiązania komunikacyjne wkwestiach wojskowych idotyczących suwerenności; podkreśla, że przyszłe unijne prawo kosmiczne nie powinno utrudniać konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw ipowinno nakładać ograniczenia na podmioty spoza UE; odnotowuje znaczenie Galileo, europejskiego globalnego systemu nawigacji satelitarnej;
14.zaznacza, że wprzeciwieństwie do Stanów Zjednoczonych (ustawa „Kupuj amerykańskie”) iChin (ustawa ozamówieniach rządowych) europejski przemysł kosmiczny nie jest chroniony przed międzynarodową konkurencją inie ustanowiono zasady preferencji europejskiej, zktórej mógłby czerpać korzyści; wzywa państwa członkowskie iKomisję do wprowadzenia zasady europejskiej preferencji wzakresie zamówień wprzemyśle kosmicznym oraz do promowania innowacji, badań irozwoju; podkreśla, że stosowana przez Europejską Agencję Kosmiczną zasada zwrotu geograficznego utrudnia innowacyjnym europejskim MŚP iprzedsiębiorstwom typu start-up otrzymywanie odpowiedniego finansowania iprzyczynia się do fragmentacji europejskiego przemysłu kosmicznego; wzywa Europejską Agencję Kosmiczną do zniesienia zasady zwrotu geograficznego iprzyjęcia innowacyjnego iopartego na wydajności podejścia do zamówień wdziedzinie przestrzeni kosmicznej, anie podejścia zależnego od kryterium geograficznego;
15.podkreśla, że wzmocnienie europejskich zdolności obronnych będzie wymagało znacznego finansowania; wzywa banki, fundusze emerytalne, zakłady ubezpieczeń iinne podmioty wpaństwach członkowskich do uproszczenia iznacznego zwiększenia finansowania projektów iprzedsiębiorstw działających wdziedzinie obronności; zaznacza, że wkontekście pilnej potrzeby zwiększenia wydatków na obronność instytucje finansowe nie powinny uważać inwestycji wdziedzinie obronności za szkodliwe dla ich reputacji; odrzuca jednak pomysł emisji wspólnego długu, takiego jak euroobligacje na obronność, wcelu wsparcia wydatków obronnych;
16.odnotowuje rosnące znaczenie sztucznej inteligencji wdziałaniach wojennych, zwłaszcza wrozwoju dronów ibroni autonomicznej; uznaje postępy wdziedzinie sztucznej inteligencji wdziałaniach wojennych poczynione przez Ukrainę iIzrael, które pokazały, że państwa członkowskie są wrównym stopniu zdolne do rozwijania podobnych zdolności; zaznacza, że niedawne przełomowe osiągnięcia, takie jak to, którego dokonał chiński start-up DeepSeek zajmujący się obliczeniami AI, wykazują wykonalność konkurencyjnych cenowo systemów sztucznej inteligencji; wzywa państwa członkowskie do przyspieszenia rozwoju zdolności wzakresie sztucznej inteligencji; podkreśla, że akt wsprawie AI[4], który ma zostać wdrożony w2025r., rodzi niepewność co do produkcji irozwoju systemów sztucznej inteligencji podwójnego zastosowania, co może utrudniać rozwój kluczowych produktów przemysłu obronnego; apeluje owyjaśnienie tej kwestii, aby zapewnić, że przemysł obronny państw członkowskich nie znajdzie się wniekorzystnej sytuacji wporównaniu zjego odpowiednikami – amerykańskim ichińskim;
17.zaznacza, że silny cywilny przemysł wytwórczy, wszczególności wsektorach produkcji stali, motoryzacyjnym, lotniczym ikosmicznym oraz stoczniowym, ma zasadnicze znaczenie dla odstraszania oraz dla utrzymania długoterminowych zdolności wojskowych iprzemysłowych wprzypadku konfliktu; odnotowuje, że od lat 90. te gałęzie przemysłu chylą się ku upadkowi, zwłaszcza wEuropie Zachodniej; apeluje do Komisji iRady oochronę gałęzi przemysłu wytwórczego, które mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa narodowego, wtym poprzez stosowanie ceł; wzywa Komisję do przeglądu Zielonego Ładu iwycofania celu neutralności klimatycznej netto, ponieważ niszczy on konkurencyjność produkcji ijest odpowiedzialny za deindustralizację kluczowych gałęzi przemysłu wpaństwach członkowskich; podkreśla, że przenoszenie podstawowych gałęzi przemysłu wytwórczego do państw niebędących członkami UE przynosi skutki odwrotne do zamierzonych zarówno pod względem globalnego wpływu na środowisko, jak ibezpieczeństwa narodowego;
18.wyraża zaniepokojenie rosnącą zależnością europejskiego przemysłu obronnego od zagranicznych komponentów, zwłaszcza metali ziem rzadkich ipółprzewodników, które są niezbędne dla zaawansowanych technologii wojskowych; wzywa państwa członkowskie do zwiększenia starań na rzecz rozwoju krajowych zdolności wzakresie wydobycia metali ziem rzadkich iprodukcji półprzewodników, aby zabezpieczyć autonomię europejskiego przemysłu obronnego wprzypadku konfliktów lub poważnych zakłóceń włańcuchach dostaw;
19.zzadowoleniem przyjmuje decyzję niderlandzkiego rządu ozaostrzeniu zasad kontroli eksportu zaawansowanych systemów litograficznych, które są niezbędne do produkcji półprzewodników; zaznacza, że transfery technologii z UE państw trzecich wznacznym stopniu przyczyniły się do wzrostu konkurencji zagranicznej ido deindustralizacji Europy; zachęca państwa członkowskie do wprowadzenia bardziej rygorystycznych kontroli eksportu krytycznych technologii podwójnego zastosowania iwytwarzania produktów;
20.zauważa, że 80% unijnych danych jest przechowywanych izarządzanych wStanach Zjednoczonych iinnych państwach trzecich, gdzie mogą podlegać interwencji eksterytorialnej na podstawie ustawy okontroli wywiadu, ustawy CLOUD lub chińskiej ustawy obezpieczeństwie danych; podkreśla, że ochrona krytycznych danych przemysłowych ipublicznych ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego; zzadowoleniem przyjmuje szwajcarski rządowy program Cloud jako krok wkierunku suwerenności wchmurze izachęca państwa członkowskie do wdrażania podobnych inicjatyw; zachęca państwa członkowskie do zaostrzenia przepisów dotyczących dostawców usług telekomunikacyjnych, którzy wprzeważającej mierze mają siedzibę poza Europą, co powoduje znaczną zależność od podmiotów zewnętrznych;
21.zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji komisarzowi do spraw obrony iprzestrzeni kosmicznej Andriusowi Kubiliusowi, wiceprzewodniczącej Komisji iwysokiej przedstawicielce Unii do spraw zagranicznych ipolityki bezpieczeństwa Kai Kallas, Komisji, Radzie oraz parlamentom irządom państw członkowskich.
- [1] Dz.U. L 185 z24.7.2023, s.7, ELI: .
- [2] Dz.U. L, 2023/2418, 26.10.2023, ELI: .
- [3] Dz.U. L, 2023/2113, 11.10.2023, ELI: .
- [4] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego iRady (UE) 2024/1689 zdnia 13czerwca 2024r. wsprawie ustanowienia zharmonizowanych przepisów dotyczących sztucznej inteligencji oraz zmiany rozporządzeń (WE) nr300/2008, (UE) nr167/2013, (UE) nr168/2013, (UE) 2018/858, (UE) 2018/1139 i(UE) 2019/2144 oraz dyrektyw 2014/90/UE, (UE) 2016/797 i(UE) 2020/1828 (akt wsprawie sztucznej inteligencji) (Dz.U. L, 2024/1689, 12.7.2024, ELI: ).