Ϸվ

Το πρόγραμμα PEACE PLUS για τη Βόρεια Ιρλανδία

Στόχος του προγράμματος PEACE PLUS της ΕΕ είναι η υποστήριξη της ειρήνης και της συμφιλίωσης καθώς και η προώθηση της κοινωνικής, οικονομικής και περιφερειακής σταθερότητας και της συνεργασίας στη Βόρεια Ιρλανδία και στην παραμεθόρια περιοχή της Ιρλανδίας.

Νομική βάση

Νομική βάση για το πέμπτο πρόγραμμα PEACE (PEACE PLUS), που καλύπτει την προγραμματική περίοδο 2021-2027, είναι ο κανονισμός (ΕΕ. 2021/1059, της 24ης Ιουνίου 2021, και ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/1060, της 24ης Ιουνίου 2021.

Ιστοικό

Η ειρηνευτική διαδικασία στη Βόρεια Ιρλανδία λαμβάνει χρηματοδοτική στήριξη από την ΕΕ από το 1989, τόσο μέσω της περιφερειακής πολιτικής όσο και από τις εισφορές της ΕΕ στο Διεθνές Ταμείο για την Ιρλανδία (IFI).

Το 1995 εγκρίθηκε το πρώτο πρόγραμμα PEACE (1995-1999). Το 1999, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε τη συνέχιση του ειδικού προγράμματος μέχρι το 2004 με την ονομασία PEACEII. Το πρόγραμμα, κατόπιν τούτου, παρατάθηκε έως το 2006. Τα δύο αυτά προγράμματα ακολούθησαν το PEACE III, το οποίο καλύπτει την περίοδο προγραμματισμού 2007-2013 και το PEACE IV, που καλύπτει την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020.

Στο δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου 2016, η πλειοψηφία των ψηφοφόρων (51,9%) τάχθηκε υπέρ της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε από την ΕΕ στις 31 Ιανουαρίου 2020. Η Βόρεια Ιρλανδία επωφελήθηκε σημαντικά από τη χρηματοδότηση της ΕΕ και η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου προκάλεσε μακροπρόθεσμα ανησυχίες για μια σειρά τομέων στη Βόρεια Ιρλανδία, καθώς και για την ειρηνευτική διαδικασία και τη διασυνοριακή συνεργασία μετά το 2020 (η Βόρεια Ιρλανδία είναι η μόνη περιοχή του Ηνωμένου Βασιλείου που συνορεύει από ξηράς με κράτος μέλος: πρακτικά αυτό σημαίνει ότι πλέον υπάρχει εξωτερικό σύνορο της ΕΕ στη νήσο της Ιρλανδίας).

Τα προγράμματα PEACE IV και INTERREG VA έτυχαν ευρείας προσοχής κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων σχετικά με τους όρους της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου. Η δέσμευση να εξασφαλιστεί η συνέχισή τους έως την ολοκλήρωσή τους το 2023 συμπεριλήφθηκε στη συμφωνία αποχώρησης μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, ο κανονισμός (ΕΕ) 2019/491 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου εκδόθηκε στις 25 Μαρτίου 2019 με σκοπό να καταστεί δυνατή η συνέχιση των προγραμμάτων εδαφικής συνεργασίας PEACE IV (Ιρλανδία-Ηνωμένο Βασίλειο) και Ηνωμένο Βασίλειο-Ιρλανδία (Ιρλανδία-Βόρεια Ιρλανδία-Σκωτία).

Στόχοι και προτεραιότητες

Το πρόγραμμα PEACE PLUS είναι ένα νέο διασυνοριακό πρόγραμμα της ΕΕ για την ενίσχυση της ειρήνης, της συμφιλίωσης και της διασυνοριακής συνεργασίας μεταξύ της Ιρλανδίας και της Βόρειας Ιρλανδίας. Συνδυάζει τα προηγούμενα σκέλη χρηματοδότησης INTERREG και PEACE σε ένα νέο πρόγραμμα για την περίοδο προγραμματισμού 2021-2027.

Το πρόγραμμα PEACE PLUS στοχεύει σε επενδύσεις σε έξι βασικούς θεματικούς τομείς:

  1. οικοδόμηση ειρηνικών και ευημερούντων κοινοτήτων,
  2. επίτευξη κοινωνικοοικονομικής αναζωογόνησης και μετασχηματισμού,
  3. ενδυνάμωση και επένδυση στους νέους μας,
  4. υγιείς και χωρίς αποκλεισμούς κοινότητες,
  5. στήριξη ενός βιώσιμου και καλύτερα συνδεδεμένου μέλλοντος,
  6. οικοδόμηση και ενσωμάτωση εταιρικών σχέσεων και συνεργασίας.

Στο πλαίσιο κάθε θεματικού τομέα, υπάρχουν διάφοροι επενδυτικοί τομείς με ειδικότερη εστίαση ή που απευθύνονται σε συγκεκριμένες οργανώσεις, όπως οι τοπικές αρχές ή οι κοινοτικές ομάδες. Υπάρχουν συνολικά 22 επενδυτικοί τομείς.

Χηματοδότηση

Μεταξύ του 1995 και του 2020 υπήρξαν τέσσερα προγράμματα PEACE με χρηματοδοτική συνεισφορά ύψους 1,6δισεκατομμυρίων EUR. Μολονότι τα προγράμματα PEACEI (1995-1999) και PEACEII (2000-2006) έλαβαν χρηματοδότηση από όλα τα διαρθρωτικά ταμεία, το PEACEIII και το PEACE IV (2007-2013 και 2014-2020) χρηματοδοτήθηκαν αποκλειστικά από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ).

Κατά την περίοδο 2021-2027, η ΕΕ θα χρηματοδοτήσει το πρόγραμμα PEACE PLUS με 235 εκατ. EUR από το κονδύλιο του ΕΤΠΑ για την ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία. Μαζί με τη χρηματοδοτική συνεισφορά του Ηνωμένου Βασιλείου και την πρόσθετη εθνική συγχρηματοδότηση από την Ιρλανδία και τη Βόρεια Ιρλανδία, το πρόγραμμα PEACE PLUS θα παράσχει συνολική επένδυση ύψους 1,1 δισ. EUR.

Διαχείιση

Η επιλέξιμη περιοχή για το πρόγραμμα PEACE PLUS καλύπτει τη Βόρεια Ιρλανδία και την παραμεθόρια περιοχή της Ιρλανδίας (η περιοχή αυτή περιλαμβάνει τις κομητείες Louth, Monaghan, Cavan, Leitrim, Sligo και Donegal).

Η διαχείριση του PEACE PLUS γίνεται με ολοκληρωμένο τρόπο και η συνεισφορά του Ηνωμένου Βασιλείου εντάσσεται στο πρόγραμμα ως εξωτερική χρηματοδότηση. Ο ειδικός φορέας για τα προγράμματα της ΕΕ είναι μια διαχειριστική αρχή για το πρόγραμμα PEACE PLUS. Πρόκειται για έναν από τους έξι διασυνοριακούς φορείς που έχουν συσταθεί βάσει της συμφωνίας του Μπέλφαστ.

Επιτεύγματα

Τα προγράμματα PEACE έχουν προσφέρει ευκαιρίες συμμετοχής και διαλόγου, ενώ επίσης έχουν φέρει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και την ευθύνη για την ανάπτυξη των κοινοτήτων πλησιέστερα στους πολίτες (δηλαδή εφαρμόζουν την προσέγγιση «από τη βάση προς την κορυφή»). Έχουν χρηματοδοτήσει ευρύ φάσμα έργων, μεταξύ των οποίων έργα για τη στήριξη θυμάτων και επιζώντων, νέων ατόμων, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, έργα υποδομής και αστικής ανάπλασης, καθώς και έργα υποστήριξης μεταναστών και ανάδειξης της εθνοτικής ποικιλομορφίας της κοινωνίας στο σύνολό της.

Είναι επίσης σημαντικό ότι τα εν λόγω προγράμματα θεωρούνται πλέον ως παραδείγματα της πολιτικής για την οικοδόμηση της ειρήνης, η οποία αφορά ολόκληρη την Ευρώπη και άλλες περιοχές.

Ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Το Κοινοβούλιο ανέκαθεν υποστήριζε τις χρηματοδοτικές συνεισφορές της ΕΕ για τα προγράμματα PEACE. Βάσει του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος στο Ηνωμένο Βασίλειο, με το ψήφισμα του της 5ης Απριλίου 2017, σχετικά με τις διαπραγματεύσεις με το Ηνωμένο Βασίλειο, το Κοινοβούλιο εξέφρασε την ανησυχία του για τις συνέπειες της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ και υπογράμμισε την ανάγκη διασφάλισης της ειρήνης στη Βόρεια Ιρλανδία και την Ιρλανδία.

Στο ψήφισμά του, της 11ης Σεπτεμβρίου 2018, σχετικά με τον αντίκτυπο της πολιτικής συνοχής της ΕΕ στη Βόρεια Ιρλανδία, το Κοινοβούλιο επισήμανε την πρόταση της Επιτροπής να συνεχιστούν τα προγράμματα PEACE και Interreg, καθώς και το έγγραφο θέσης του Ηνωμένου Βασιλείου, του Απριλίου του 2018, σχετικά με το μέλλον της πολιτικής συνοχής, στο οποίο το Ηνωμένο Βασίλειο δήλωσε την προθυμία του να εξεταστεί, από κοινού με τη Διοίκηση της Βόρειας Ιρλανδίας, την ιρλανδική κυβέρνηση και την ΕΕ, το ενδεχόμενο πιθανού διαδόχου του προγράμματος PEACEIV. Το Κοινοβούλιο θεώρησε ότι η στήριξη της ΕΕ για την εδαφική συνεργασία, ιδίως όσον αφορά τα διασυνοριακά και διακοινοτικά έργα, θα πρέπει να συνεχιστεί ενόψει των επιτευγμάτων των ειδικών ενωσιακών προγραμμάτων συνοχής για τη Βόρεια Ιρλανδία, και συγκεκριμένα του προγράμματος PEACE και των προγραμμάτων Interreg, τα οποία είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τη σταθερότητα της περιοχής».

Στο πλαίσιο του ρόλου του ως συννομοθέτη στη δέσμη μέτρων για τη συνοχή (στην προκείμενη περίπτωση, στον κανονισμό περί κοινών διατάξεων και στον κανονισμό περί καθορισμού ειδικών διατάξεων για την υποστήριξη του στόχου της ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης), το Κοινοβούλιο υποστήριξε σθεναρά τη συνέχιση των προγραμμάτων PEACE για την περίοδο 2021-2027.

Kelly Schwarz