Ϸվ

Peace Plus-programma voor Noord-Ierland

De doelstelling van het PeacePlus-programma van de EU is het ondersteunen van vrede en verzoening en het bevorderen van de sociale, economische en regionale stabiliteit en samenwerking in Noord-Ierland en de Ierse grensregio.

Rechtsgrond

De rechtsgrond van het vijfde Peace-programma (PeacePlus) voor de programmeringsperiode 2021-2027 is Verordening (EU) 2021/1059 van 24juni 2021 en Verordening (EU) 2021/1060 van 24juni 2021.

Achtergrondinformatie

Het vredesproces in Noord-Ierland wordt sinds1989 financieel ondersteund door deEU, zowel via het regionaal beleid van de EU als via EU-bijdragen aan het Internationaal Fonds voor Ierland (IFI).

In 1995 werd het eerste Peace-programma (1995-1999) goedgekeurd. In1999 besloot de Europese Raad dat het speciale programma tot 2004 moest worden voortgezet onder de naam PeaceII. Later werd het programma verlengd tot 2006. Na deze twee programma’s volgden PeaceIII voor de programmeringsperiode 2007-2013 en PeaceIV voor de programmeringsperiode 2014-2020.

In een referendum dat op 23juni 2016 werd gehouden, heeft de meerderheid van de kiezers (51,9%) vóór uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie gestemd. Het Verenigd Koninkrijk is op 31januari2020 uit de EU getreden. Noord-Ierland heeft aanzienlijke subsidies van de EU ontvangen en de terugtrekking van het VK geeft op de lange termijn aanleiding tot zorg over verschillende sectoren in Noord-Ierland, alsook over het vredesproces en de grensoverschrijdende samenwerking na2020 (Noord-Ierland is de enige regio in het VK die een landsgrens met een lidstaat heeft: in de praktijk betekent dit dat zich nu een buitengrens van de EU op het eiland Ierland bevindt).

Tijdens de onderhandelingen over de voorwaarden van de terugtrekking van het VK werd uitgebreid aandacht besteed aan het PeaceIV-programma en het programma Interreg VA. In het terugtrekkingsakkoord tussen het VK en de EU is een verbintenis opgenomen ter waarborging van de voortzetting van de programma’s, totdat zij in 2023 worden beëindigd. In dit verband is op 25maart 2019 Verordening (EU) 2019/491 van het Europees Parlement en de Raad vastgesteld om de voortzetting van de territoriale samenwerkingsprogramma’s PeaceIV (Ierland-Verenigd Koninkrijk) en Verenigd Koninkrijk-Ierland (Ierland/Noord-Ierland/Schotland) mogelijk te maken.

Doelstellingen en speerpunten

Het PeacePlus-programma is een nieuw grensoverschrijdend EU-programma ter versterking van vrede, verzoening en grensoverschrijdende samenwerking tussen Ierland en Noord-Ierland. Het combineert de onderdelen van de vorige programma’s (Interreg en Peace) tot een nieuw programma voor de programmeringsperiode 2021-2027.

Het PeacePlus-programma omvat investeringen op zes belangrijke thematische gebieden:

  1. de opbouw van vreedzame en bloeiende gemeenschappen;
  2. de totstandbrenging van sociaal-economische regeneratie en transformatie;
  3. empowerment van en investeringen in onze jongeren;
  4. gezonde en inclusieve gemeenschappen;
  5. de ondersteuning van een duurzame en meer verbonden toekomst;
  6. de opbouw en verankering van partnerschap en samenwerking.

Binnen elk thematisch gebied zijn er verschillende investeringsgebieden: deze hebben een specifiekere focus of zijn gericht op specifieke organisaties zoals lokale overheden of gemeenschapsgroepen. In totaal zijn er 22investeringsgebieden.

Financiering

Tussen 1995 en 2020 is in het kader van de vier Peace-programma’s een totaal van 1,6miljardEUR aan financiële bijdragen ontvangen. Waar PeaceI (1995-1999) en PeaceII (2000-2006) financiering van alle structuurfondsen ontvingen, werden PeaceIII en PeaceIV (2007-2013 en 2014-2020) geheel gefinancierd door het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling (EFRO).

Voor de periode 2021-2027 wijst de EU 235miljoen EUR uit het EFRO (in het kader van de doelstelling “Europese territoriale samenwerking”) toe aan het Peace Plus-programma. Daar komen nog een bijdrage van het VK en de aanvullende nationale medefinanciering van Ierland en Noord-Ierland bij, waardoor in totaal 1,1miljard EUR in het kader van het Peace Plus-programma kan worden geïnvesteerd.

Beheer

Het gebied dat in aanmerking komt voor opname in het PeacePlus-programma bestaat uit Noord-Ierland en de Ierse grensregio (deze grensregio omvat de graafschappen Louth, Monaghan, Cavan, Leitrim, Sligo en Donegal).

Peace Plus wordt op een geïntegreerde manier beheerd, en de bijdrage van het Verenigd Koninkrijk wordt als externe bestemmingsontvangsten in het programma opgenomen. Voor het PeacePlus-programma is het speciale orgaan voor EU-programma’s beheersautoriteit: dit is een van de zes grensoverschrijdende organen die in het kader van de overeenkomst van Belfast zijn opgericht.

Resultaten

Dankzij de Peace-programma’s zijn er mogelijkheden gecreëerd voor dialoog en participatie, waardoor burgers sterker betrokken zijn bij en verantwoordelijk zijn voor de besluitvorming over de ontwikkeling van hun gemeenschap (er is, met andere woorden, een bottom-upbenadering gevolgd). In het kader van de programma’s is een grote verscheidenheid aan projecten gefinancierd, waaronder projecten ter ondersteuning van slachtoffers en overlevenden, jongeren, kmo’s, infrastructuur- en stedelijke vernieuwingsprojecten en immigranten, en projecten met de nadruk op de meerwaarde van een multi-etnische samenleving.

Belangrijk is dat deze programma’s tegenwoordig worden gezien als een voorbeeld van vredesopbouw, dat kan worden toegepast in heel Europa en daarbuiten.

De rol van het Europees Parlement

Het Parlement heeft de financiële bijdragen van de EU aan de Peace-programma’s altijd ondersteund. Na de uitslag van het referendum in het Verenigd Koninkrijk heeft het Parlement in zijn resolutie van 5april 2017 over onderhandelingen met het Verenigd Koninkrijk zijn bezorgdheid geuit over de gevolgen van de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk uit de EU en benadrukt dat de vrede tussen Noord-Ierland en Ierland moet worden gewaarborgd.

In zijn resolutie van 11september 2018 over de impact van het EU-cohesiebeleid op Noord-Ierland wijst het Parlement op het voornemen van de Commissie om de Peace- en Interreg-programma's voort te zetten en op de standpuntnota van het VK van april 2018 over de toekomst van het cohesiebeleid, waarin het VK zich bereid verklaarde onderzoek te doen naar een mogelijk vervolg op Peace IV in het kader van een partnerschap met de Noord-Ierse regering, de Ierse regering en de EU. Het Parlement was van mening dat de EU-steun voor territoriale samenwerking, vooral voor grens- en gemeenschapsoverschrijdende projecten, moest worden voortgezet gezien de resultaten van de speciale cohesieprogramma’s van de EU voor Noord-Ierland, te weten het Peace-programma en de Interreg-programma’s, die van bijzonder belang zijn voor de stabiliteit van de regio.

In zijn rol van medewetgever inzake het cohesiepakket (en in het bijzonder de verordening inzake gemeenschappelijke bepalingen en de verordening betreffende specifieke bepalingen voor EFRO-steun ter verwezenlijking van de doelstelling “Europese territoriale samenwerking”) heeft het Parlement de voortzetting van de Peace-programma’s in de periode 2021-2027 nadrukkelijk gesteund.

Kelly Schwarz