Δημοσιονομικοί κανόνες μετά τον Covid: Οι ευρωβουλευτές θέλουν περισσότερο έλεγχο για τις χώρες της ΕΕ
Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, έχει επικαιροποιηθεί για να επιτρέψει στις χώρες της ΕΕ μεγαλύτερη ευελιξία στη διαχείριση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και των επιπέδων χρέους τους.
Η επικαιροποίηση απαιτείται καθώς οι δημοσιονομικοί κανόνες που διέπονται από το έχουν επανέλθει σε πλήρη ισχύ από τις αρχές του 2024. Οι αλλαγές θα αμβλύνουν τον αντίκτυπο που ενδέχεται να έχουν οι αυστηρότερες δημοσιονομικές απαιτήσεις στα κράτη μέλη της ΕΕ.
Δημοσιονομικοί κανόνες και ευρώ
Η εισαγωγή του ευρώ ως κοινού νομίσματος γύρω στις αρχές του 2000 οδήγησε στην ανάγκη εναρμόνισης του τρόπου με τον οποίο οι χώρες της ΕΕ διαχειρίζονται τα χρέη και τα δημοσιονομικά τους ελλείμματα. Τα χρέη και τα ελλείμματα δεν θα πρέπει να αυξηθούν πολύ, διαφορετικά το ευρώ μπορεί να αντιμετωπίσει προβλήματα.
Ως εκ τούτου, θεσπίστηκε το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξουσιοδοτήθηκε να επιβλέπει τον συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών και να διασφαλίζει ότι όλες οι χώρες επιδιώκουν υγιή δημόσια οικονομικά.
Πώς η πανδημία Covid-19 άλλαξε τα πράγματα
Στις αρχές του 2020, η Ευρώπη ήρθε αντιμέτωπη με την πανδημία Covid-19. Σύντομα έγινε σαφές ότι για να σωθούν οι ευρωπαϊκές οικονομίες από την καταστροφή, θα έπρεπε να γίνουν μεγάλες επενδύσεις. Αυτό θα ήταν αδύνατο εντός των αυστηρών ορίων που επιβάλλει το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης σε κανονικούς καιρούς.
Ως εκ τούτου, η ΕΕ ενεργοποίησε μια ρήτρα εντός του συμφώνου, που ονομάζεται «ρήτρα γενικής διαφυγής». Αυτή η ρήτρα μπορεί να εφαρμοστεί όταν η ζώνη του ευρώ, ή η ΕΕ συνολικά, αντιμετωπίζει σοβαρή οικονομική ύφεση. Χαλαρώνει τις δημοσιονομικές απαιτήσεις για τα κράτη μέλη, ώστε να μπορούν να έχουν υψηλότερα ελλείμματα και να στηρίξουν τις οικονομίες τους για να ξεπεράσουν την κρίση.
Επιστρέφοντας στο Σύμφωνο
Με το τέλος της πανδημίας, η γενική ρήτρα διαφυγής απενεργοποιήθηκε στα τέλη του 2023 και το Σύμφωνο άρχισε να λειτουργεί ξανά κανονικά. Ωστόσο, αυτό απειλεί να δημιουργήσει ένα δύσκολο περιβάλλον για πολλές χώρες που έχουν τώρα υψηλό χρέος προς εξόφληση. Εάν επρόκειτο να ασχοληθούν μόνο με το χρέος τους, αυτό θα σήμαινε πλήρη παύση των επενδύσεων και υψηλούς κινδύνους οικονομικής ύφεσης.
Αλλαγές στην ανάπτυξη και τη σταθερότητα
Τον Απρίλιο του 2024, το Κοινοβούλιο ενέκρινε τις αλλαγές στο σύμφωνο, όπως συμφωνήθηκαν με το Συμβούλιο. Αυτές οι αλλαγές αποσκοπούν να κάνουν τους κανόνες απλούστερους και πιο ευέλικτους και να δώσουν στις χώρες της ΕΕ περισσότερο έλεγχο. Οι ευρωβουλευτές ήθελαν να διασφαλίσουν ότι οι χώρες είναι και δημοσιονομικά συνετές και ικανές να επενδύσουν.
Πώς θα λειτουργήσει το Σύμφωνο στο μέλλον
Οι νέοι κανόνες μπορούν να συνοψιστούν εν συντομία ως εξής:
- Όλα τα κράτη μέλη πρέπει να συντάξουν μεσοπρόθεσμα σχέδια επενδύσεων και δαπανών.
- Οι χώρες με υψηλό χρέος ή υπερβολικές δαπάνες θα λάβουν καθοδήγηση από την ΕΕ πριν θέσουν σε εφαρμογή τα σχέδιά τους.
- Η καθοδήγηση της ΕΕ θα είναι προσαρμοσμένη σε κάθε χώρα - καμία προσέγγιση τύπου «ένα μέγεθος για όλους».
- Θα υπάρξουν ιδιαίτεροι περιορισμοί στις χώρες με υπερβολικό χρέος: πρέπει να μειώνουν το χρέος τους κατά 1% ετησίως εάν το χρέος τους υπερβαίνει το 90% του ΑΕΠ και κατά 0,5% ετησίως εάν το χρέος κυμαίνεται μεταξύ 60% και 90%.
- Τα ελλείμματα θα πρέπει επίσης να μειωθούν, εάν υπερβαίνουν το 3% του ΑΕΠ: σε περιόδους ανάπτυξης, το έλλειμμα πρέπει να μειωθεί στο 1,5% του ΑΕΠ, ώστε να υπάρχει απόθεμα δαπανών για δύσκολες οικονομικές συνθήκες.
- Οι χώρες με υψηλό χρέος ή ελλείμματα θα εξακολουθούν να έχουν περιθώριο όσον αφορά τις δαπάνες για δημόσια και κοινωνικά έργα.
Ο νόμος θα τεθεί σε ισχύ μόλις υπογράψει και το Συμβούλιο. Οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να υποβάλουν τα πρώτα εθνικά τους σχέδια έως τις 20 Σεπτεμβρίου 2024.