Jak UE chce osiągnąć gospodarkę o obiegu zamkniętym do 2050 r.?
Przeczytaj o unijnym planie działania dot. gospodarki o obiegu zamkniętym oraz o dodatkowych środkach proponowanych przez Parlament dla ograniczenia ilości odpadów.
Ograniczone zasoby i kwestie klimatyczne wymagają przejścia od społeczeństwa typu „take-make-dispose” („weź-wyprodukuj-wyrzuć") do neutralnej pod względem emisji dwutlenku węgla, zrównoważonej środowiskowo, wolnej od toksyn gospodarki o całkowicie zamkniętym obiegu do 2050 roku.
Pandemia COVID-19 uwidoczniła słabości łańcuchów zasobów i wartości, uderzając w małe i średnie przedsiębiorstwa oraz przemysł. Gospodarka o obiegu zamkniętym ograniczy emisje CO2, jednocześnie pobudzając wzrost gospodarczy i tworząc miejsca pracy.
Unijny plan działania dot. gospodarki o obiegu zamkniętym
Zgodnie z celem osiągnięcia neutralności klimatycznej UE do 2050 r. zawartym w Zielonym Ładzie, Komisja Europejska zaproponowała w marcu 2022 r. pierwszy pakiet środków dla przyspieszenia przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym, co zostało zapowiedziane w przygotowanym wcześniej . Propozycje to m.in. rozszerzenie zakresu przepisów dotyczących ekoprojektowania, wspieranie konsumentów w przejściu na zieloną gospodarkę, a także strategię dotyczącą zrównoważonych ٱٲó.
W listopadzie 2022 r. Komisja Europejska zaproponowała drugi pakiet przepisów, w tym projekt nowych oraz w sprawie certyfikacji UE w zakresie usuwania dwutlenku węgla.
Trzeci pakiet zaprezentowano w marcu 2023 r. - obejmuje on propozycję uregulowania oświadczeń ekologicznych prezentowanych przez firmy oraz zagwarantowania prawa do naprawy produktów.
W lipcu 2023 r. Komisja Europejska zaproponowała przegląd dyrektywy ramowej w sprawie odpadów, aby wspierać zrównoważone gospodarowanie odpadami tekstylnymi i spożywczymi.
W październiku 2022 r. Parlament zatwierdził zmianę przepisów dotyczących trwałych zanieczyszczeń organicznych (TZO) dla zmniejszenia ilości niebezpiecznych chemikaliów w odpadach i procesach produkcyjnych. Nowe przepisy to bardziej rygorystyczne limity, zakaz niektórych chemikaliów i zapobieganie występowaniu substancji zanieczyszczających podczas recyklingu.
W kwietniu 2024 r. Parlament zatwierdził ustanowienie ogólnounijnego systemu certyfikacji pochłaniania dwutlenku węgla. Zapewni on, że działania związane z pochłanianie dwutlenku węgla będą mierzone w dokładny sposób, a dwutlenek węgla będzie przechowywany tak długo, jak to możliwe.
Przejście na zrównoważone produkty
Proces produkcji zaczyna się od ܰǷɳó. Światowe łańcuchy dostaw mocno ucierpiały w wyniku pandemii Covid-19. Dlatego w 2021 r. Parlament zaapelował o utworzenie kompleksowej strategii UE dotyczącej krytycznych ܰǷɳó opartej na zrównoważonym środowiskowo wyborze dostawców i wysokich standardach środowiskowych, społecznych i dotyczących praw człowieka. Posłowie i posłanki chcieli zmniejszyć zależność UE od kilku krajów spoza UE i wspierać recykling i odzyskiwanie ܰǷɳó krytycznych. Akt o surowcach krytycznych, który ma pomóc zrealizować te cele, został uchwalony w grudniu 2023 r.
Aby stworzyć unijny rynek zrównoważonych, neutralnych dla klimatu i efektywnie wykorzystujących zasoby produktów, Komisja Europejska zaproponowała rozszerzenie dyrektywy w sprawie ekoprojektu na produkty niezwiązane z energią i utworzenie cyfrowych paszportów produktów, które zawierałyby wszystkie istotne informacje z całego cyklu życia produktu. Parlament i Rada osiągnęły porozumienie w sprawie tych przepisów, które Parlament zatwierdził w kwietniu 2024 r.
Posłowie i posłanki poparli również inicjatywy dla zwalczania celowego postarzania produktów, dla poprawy trwałości i możliwości naprawy produktów oraz wzmocnienie praw konsumentów poprzez „prawo do naprawy”. Parlament przyjął tę dyrektywę w kwietniu 2024 r. Nowe przepisy mają sprawić, że naprawianie produktów będzie łatwiejsze i tańsze niż zakup nowego sprzętu.
W styczniu 2024 r. posłowie i posłanki zatwierdzili wstępne porozumienie z Radą ws. aktualizacji unijnych praw konsumenta, które będą zakazywać tzw. pseudoekologicznego marketingu („greenwashingu”) i zapewnią konsumentom więcej informacji na temat trwałości produktów.
Tworzenie obiegu zamkniętego w kluczowych sektorach
Obieg zamknięty i zrównoważony charakter muszą charakteryzować wszystkie etapy łańcucha wartości, aby możliwe było osiągnięcie gospodarki o w pełni zamkniętym obiegu: od projektu, przez produckję, aż po konsumenta. Plan działania KE określa siedem kluczowych obszarów niezbędnych dla osiągnięcia gospodarki o obiegu zamkniętym. Są to: tworzywa sztuczne; tekstylia; e-odpady; żywność, woda i składniki odżywcze; opakowania; baterie i pojazdy; budynki i budownictwo.
Tworzywa sztuczne
Posłowie do PE popierają europejską strategię na rzecz tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym, która doprowadziłaby do stopniowego zaprzestania stosowania mikrodrobin plastiku.
Tekstylia
Do produkcji wykorzystuje się dużo ܰǷɳó i wody, a tylko 1% ٱٲó jest poddawanych recyklingowi.
przedstawiona przez KE w marcu 2022 r. ma zapewnić, że do 2030 r. wyroby włókiennicze wprowadzane na rynek UE będą trwałe i zdatne do recyklingu, wykonane w jak największym stopniu z włókien pochodzących z recyklingu i wolne od niebezpiecznych substancji.
Elektronika i technologie informacyjno-komunikacyjne
Odpady elektroniczne i elektryczne, czyli e-odpady, to najszybciej rosnący strumień odpadów w UE. Posłowie i posłanki chcą, aby UE promowała dłuższą żywotność produktów poprzez możliwość ponownego użycia i naprawy.
Żywność, woda i składniki odżywcze
Szacuje się, że w UE traci lub marnuje się 10% dostępnej żywności. Eurodeputowani wzywają do zmniejszenia ilości marnowanej żywności o połowę do 2030 r. w ramach strategii „od pola do stołu”.
Opakowania
Ilość odpadów opakowaniowych w Europie rośnie. W 2021 r. każdy mieszkaniec UE wytworzył średnio 189 kilogramów odpadów opakowaniowych. W kwietniu 2024 r. Parlament zatwierdził porozumienie osiągnięte z Radą w sprawie rewizji przepisów UE dotyczących opakowań i odpadów opakowaniowych, mające zmniejszyć ilość opakowań i poprawić sytuację.
Baterie i pojazdy
Eurodeputowani zgodzili się na propozycje, zgodnie z którymi produkcja i materiały wszystkich na rynku UE powinny charakteryzować się niskim śladem węglowym orazi przestrzegać praw człowieka i norm społecznych i ekologicznych.
Budynki i budownictwo
Budownictwo odpowiada za . Posłowie chcą wydłużenia żywotności budynków, wyznaczenia celów w zakresie redukcji śladu węglowego materiałów oraz ustanowienia minimalnych wymagań w zakresie efektywności wykorzystania zasobów i energii. W marcu 2024 r. Parlament przyjął aktualizację przepisów dotyczących charakterystyki energetycznej budynków, które mają pomóc sektorowi budowlanemu osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 r.
Gospodarowanie odpadami i przesyłanie
UE wytwarza ponad 2,1 miliarda ton odpadów rocznie. Eksport odpadów z UE do krajów spoza UE w 2022 r. wyniósł 32,1 mln ton. Większość to złom metali żelaznych (żelaza i stali); wiele z nich trafia do Turcji. UE eksportowała również wiele odpadów papierowych (15%), a głównym miejscem docelowym były Indie.
W lutym 2024 r. Parlament zatwierdził surowsze przepisy dotyczące przesyłania odpadów do krajów spoza UE. Przepisy zabraniają eksportu odpadów z tworzyw sztucznych do krajów spoza OECD i wprowadzą surowsze warunki eksportu do krajów OECD. Wysyłka odpadów do innego kraju UE będzie możliwa tylko w wyjątkowych okolicznościach.