Walka z ucieczką emisji: powstrzymywanie firm przed omijaniem przepisów
UE wprowadza ambitny podatek węglowy na importowane towary, aby zapobiec ucieczce emisji, tj. przenoszenia się poza UE przez firmy dla uniknięcia ostrzejszych norm.
Podczas gdy przemysł europejski walczy o wyjście z kryzysu koronawirusowego i ze skutkami rosyjskiej agresji na Ukrainę, UE stara się dotrzymać swoich zobowiązań klimatycznych, jednocześnie utrzymując miejsca pracy i łańcuchy produkcyjne w UE.
Około 27% światowej emisji CO2 ze spalania paliw pochodzi z towarów będących przedmiotem handlu międzynarodowego, a emisje z importu do UE wzrosły, co osłabia jej wysiłki na rzecz klimatu.
Czym jest ucieczka emisji?
Ucieczka emisji to przeniesienie sektorów emitujących gazy cieplarniane poza UE dla uniknięcia ostrzejszych norm.
Jak UE może powstrzymać ucieczkę emisji?
Wysiłki UE dla zmniejszenia śladu węglowego w ramach Europejskiego Zielonego Ładu i osiągnięcia zrównoważonej odporności i neutralności klimatycznej do 2050 r. mogą zostać osłabione przez mniej ambitne kraje. Aby temu zaradzić, w lipcu 2021 UE zaproponowała , który nakładałby opłatę węglową na import niektórych towarów spoza UE. CBAM jest jedną z szeregu ustaw, które są dostosowywane w ramach pakietu „Gotowi na 55" służącego do realizacji europejskiego prawa klimatycznego poprzez zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do 2030 roku, w porównaniu z poziomem z 1990 roku.
Dowiedz się więcej o polityce UE w zakresie redukcji emisji dwutlenku węgla
Jak będzie działał europejski podatek węglowy?
Jeśli produkty będą pochodzić z krajów o mniej ambitnych przepisach niż UE, nakładany będzie podatek, dzięki czemu importowany produkt nie będzie tańszy niż równoważny produkt unijny.
Biorąc pod uwagę ryzyko przenoszenia produkcji przez bardziej zanieczyszczające sektory do krajów o mniej restrykcyjnych ograniczeniach emisji gazów cieplarnianych, ustalanie opłat za emisję gazów cieplarnianych jest postrzegane jako istotne uzupełnienie istniejącego unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS).
Istniejące środki
W ramach obecnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS), który zapewnia zachęty finansowe do ograniczania emisji, elektrownie i przemysł muszą posiadać pozwolenie na każdą tonę wytwarzanego CO2. Cena tych zezwoleń zależy od popytu i podaży. Z powodu ostatniego kryzysu gospodarczego spadł popyt na pozwolenia oraz ich cena, co zniechęciło firmy do inwestowania w zielone technologie. Aby rozwiązać ten problem, UE reformuje system ETS - jak przewidziano w ramach pakietu Gotowi na 55.
Zasady mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji dwutlenku węgla
Po wstępnym porozumieniu z krajami UE w grudniu 2023 r., w kwietniu 2023 r. Parlament przyjął zasady mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji dwutlenku węgla. Rada zatwierdziła przepisy w kwietniu 2023 roku. Przepisy weszły w życie w maju 2023 roku.
Mechanizm obejmuje towary z energochłonnych gałęzi przemysłu, takich jak żelazo, stal, cement, aluminium, nawozy i wodór. Początkowo będzie dotyczyć emisji bezpośrednich – czyli gazów cieplarnianych emitowanych od momentu wyprodukowania towarów do momentu importu tych towarów do UE. Ale w przyszłości będzie dotyczyć także emisji pośrednich – powstających przy wytwarzaniu energii elektrycznej wykorzystywanej do produkcji towarów objętych przepisami.
Kto poniesie opłatę?
Mechanizm nakłada na importerów obowiązek zapłaty różnicy między opłatą za emisje dwutlenku węgla zapłaconą w kraju produkcji a ceną uprawnień do emisji dwutlenku węgla w ramach systemu handlu uprawnieniami do emisji UE. Będą musieli co kwartał zgłaszać bezpośrednie i pośrednie emisje z towarów importowanych w poprzednim kwartale, a także wszelkie ceny emisji dwutlenku węgla zapłacone za granicą
Kiedy zacznie obowiązywać nowa opłata węglowa?
Długość okresu przejściowego i pełne wdrożenie CBAM będzie związane z wycofywaniem bezpłatnych uprawnień w ramach ETS, więc będzie wprowadzane stopniowo w latach 2026-2034.
Na co zostaną wykorzystane fundusze zebrane w ramach unijnej opłaty węglowej?
Dochody z CBAM będą wykorzystane jako nowe źródło finansowania dla budżetu UE. Ponadto, fundusze zostaną skierowane do krajów najsłabiej rozwiniętych, aby pomóc w dekarbonizacji ich przemysłu wytwórczego.
Więcej informacji
- Badanie EPRS: Ceny emisji dwutlenku węgla [EN]
- Tekst przyjęty na posiedzeniu plenarnym (kwiecień 2023 r.)
- W skrócie: Unijny mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2
- Badanie: Unijny mechanizm dostosowywania cen na granicach z tytułu emisji dwutlenku węgla: implikacje dla klimatu i konkurencyjności (marzec 2023 r.) [EN]