A9-0257/2023
Έγγραφο συνόδου
A9-0257/2023
31.7.2023
ΕΚΘΕΣΗ
σχετικά με το μέλλον του ευρωπαϊκού τομέα του βιβλίου
()
Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας
Εισηγητής: Tomasz Frankowski
PR_INI
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Σελίδα
ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
ΤΕΛΙΚΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΜΕ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ
σχετικά με το μέλλον του ευρωπαϊκού τομέα του βιβλίου
()
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
–έχοντας υπόψη το άρθρο167 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
–έχοντας υπόψη τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, της 13ης Δεκεμβρίου 2006,
–έχοντας υπόψη τη Συνθήκη του Μαρακές για τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε έντυπα για τυφλούς, άτομα με προβλήματα όρασης και λοιπά άτομα με προβλήματα ανάγνωσης εντύπων, της 27ης Ιουνίου 2013,
–έχοντας υπόψη την οδηγία 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2001, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας[1],
–έχοντας υπό την οδηγία 2001/84/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Σεπτεμβρίου 2001, σχετικά με το δικαίωμα παρακολούθησης υπέ του δημιουργού ενός πρωτότυπου έργου τέχνης[2],
–έχοντας υπόψη την οδηγία 2006/115/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 2006, σχετικά με το δικαίωμα εκμίσθωσης, το δικαίωμα δανεισμού και ορισμένα δικαιώματα συγγενικά προς την πνευματική ιδιοκτησία στον τομέα των προϊόντων της διανοίας[3],
–έχοντας υπόψη την οδηγία 2012/28/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2012, σχετικά με ορισμένες επιτρεπόμενες χρήσεις ορφανών έργων[4],
–έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1563 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Σεπτεμβρίου 2017, για τη διασυνοριακή ανταλλαγή μεταξύ της Ένωσης και τρίτων χωρών αντιγράφων σε προσβάσιμο μορφότυπο ορισμένων προστατευόμενων έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας δυνάμει δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων προς όφελος των τυφλών, των αμβλυώπων ή ατόμων με άλλα προβλήματα ανάγνωσης εντύπων[5],
–έχοντας υπόψη την οδηγία (ΕΕ) 2017/1564 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Σεπτεμβρίου 2017, σχετικά με ορισμένες επιτρεπόμενες χρήσεις ορισμένων προστατευόμενων έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας δυνάμει δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων προς όφελος των τυφλών, των αμβλυώπων και των ατόμων με άλλα προβλήματα ανάγνωσης εντύπων και για την τροποποίηση της οδηγίας 2001/29/ΕΚ για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας[6],
–έχοντας υπόψη την οδηγία (EE) 2019/882 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Απριλίου 2019, σχετικά με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας προϊόντων και υπηρεσιών[7],
–έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1128 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Ιουνίου 2017, για τη διασυνοριακή φορητότητα των υπηρεσιών επιγραμμικού περιεχομένου στην εσωτερική αγορά[8],
–έχοντας υπόψη την οδηγία (ΕΕ) 2019/790 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Απριλίου 2019, για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώματα στην ψηφιακή ενιαία αγορά και την τροποποίηση των οδηγιών 96/9/ΕΚ και 2001/29/ΕΚ[9],
–έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/695 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 28ης Απριλίου 2021, για τη θέσπιση του προγράμματος-πλαισίου έρευνας και καινοτομίας «Ορίζων Ευρώπη», τον καθορισμό των κανόνων συμμετοχής και διάδοσής του, και για την κατάργηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1290/2013 και (ΕΕ) αριθ. 1291/2013[10],
–έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/818 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Μαΐου 2021, για τη θέσπιση του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» (2021-2027) και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1295/2013[11],
–έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) 2022/1925 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Σεπτεμβρίου 2022, σχετικά με διεκδικήσιμες και δίκαιες αγορές στον ψηφιακό τομέα και για την τροποποίηση των οδηγιών (ΕΕ) 2019/1937 και (ΕΕ) 2020/1828 (Πράξη για τις Ψηφιακές Αγορές)[12],
–έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) 2022/2065 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Οκτωβρίου 2022, σχετικά με την ενιαία αγορά ψηφιακών υπηρεσιών και την τροποποίηση της οδηγίας 2000/31/ΕΚ (πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες)[13],
–έχοντας υπόψη τον Ευρωπαϊκό Χάρτη για τις περιφερειακές και μειονοτικές γλώσσες,
–έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 19ης Μαΐου 2021 σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη στην εκπαίδευση, τον πολιτισμό και τον οπτικοακουστικό τομέα[14],
–έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 5ης Μαΐου 2010 σχετικά με την Europeana – τα επόμενα βήματα[15],
–έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 27ης Σεπτεμβρίου 2007 με τίτλο «i2010: προς μια ευρωπαϊκή ψηφιακή βιβλιοθήκη»[16],
–έχοντας υπόψη το ψήφισμα του Συμβουλίου, της 12ης Φεβρουαρίου 2001, σχετικά με την εφαρμογή των εθνικών συστημάτων καθορισμού της τιμής βιβλίου[17],
–έχοντας υπόψη το άρθρο 54 του Κανονισμού του,
–έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας (A9-0257/2023),
Α.λαμβάνοντας υπόψη ότι τα βιβλία διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στις κοινωνίες μας, ως ανεκτίμητη πηγή γνώσης, παιδείας, πολιτισμού, πληροφόρησης και ψυχαγωγίας και ως μέσο ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση και διάδοση των αξιών, της πολιτιστικής και γλωσσικής πολυμορφίας και της πολιτιστικής κληρονομιάς της ΕΕ·
Β.λαμβάνοντας υπόψη ότι τα βιβλία βελτιώνουν το λεξιλόγιο και τις γλωσσικές δεξιότητες, βοηθώντας τους ανθρώπους να κατανοούν και να εκφράζουν σύνθετες ιδέες, καθώς και καλλιεργώντας την κριτική σκέψη, την περιέργεια και τις αναλυτικές δεξιότητες και προωθώντας τη δημοκρατική συμμετοχή και την κοινωνική ένταξη·
Γ.λαμβάνοντας υπόψη ότι τα βιβλία διαδραματίζουν επίσης ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στη ζωή ενός ατόμου από πολύ μικρή ηλικία, συμβάλλοντας στη γνωσιακή, συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών·
Δ.λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ευρωπαϊκός τομέας του βιβλίου είναι ένας από τους μεγαλύτερους κλάδους του πολιτισμού και της δημιουργίας στην Ευρώπη, με περίπου 600.000 τίτλους να δημοσιεύονται ετησίως, εκτιμάται δε ότι η αξιακή αλυσίδα απασχολεί στο σύνολό της πάνω από μισό εκατομμύριο άτομα στην ΕΕ·
Ε.λαμβάνοντας υπόψη ότι ολόκληρη η αξιακή αλυσίδα του τομέα του βιβλίου βασίζεται στην ισορροπία μεταξύ των διαφόρων παραγόντων της, όπως οι συγγραφείς, οι εκδότες, οι διανομείς, οι τυπογράφοι, οι μεταφραστές, οι βιβλιοπώλες, οι βιβλιοθήκες και, εντέλει, οι αναγνώστες· λαμβάνοντας υπόψη ότι κάθε παράγοντας διαδραματίζει ζωτικό ρόλο και ότι κάθε μέτρο που επηρεάζει αρνητικά έναν από αυτούς επηρεάζει ολόκληρη την αλυσίδα·
ΣΤ.λαμβάνοντας υπόψη ότι οι συγγραφείς αποτελούν τη δημιουργική πηγή όλων των βιβλίων και τη ραχοκοκαλιά του τομέα·
Ζ.λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ευρωπαϊκοί εκδοτικοί οίκοι, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων είναι ΜΜΕ ή ακόμη και πολύ μικρές επιχειρήσεις, διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη διασφάλιση της πολιτιστικής πολυμορφίας και της ελευθερίας της έκφρασης, επιτρέποντας έτσι να ακούγεται πληθώρα φωνών·
Η.λαμβάνοντας υπόψη ότι η δημιουργία ενός βιβλίου απαιτεί να πραγματοποιούν οι εκδότες συνεπείς και ριψοκίνδυνες μακροπρόθεσμες επενδύσεις προκειμένου να εξασφαλίζουν ένα ευρύ φάσμα δημιουργικών έργων·
Θ.λαμβάνοντας υπόψη ότι η ικανότητα του ευρωπαϊκού τομέα του βιβλίου να παρέχει στο κοινό ευρύ φάσμα βιβλίων βασίζεται σε ένα αποτελεσματικό πλαίσιο για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, το οποίο επιτρέπει σε κάθε τμήμα της αξιακής αλυσίδας να ανταμείβει τη δημιουργία και να επενδύει σε νέα βιβλία·
Ι.λαμβάνοντας υπόψη ότι ο τομέας του βιβλίου διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στη στήριξη της ελευθερίας της έκφρασης, η οποία μπορεί να ασκηθεί μόνον εφόσον διασφαλιστούν η ελευθερία, η ανεξαρτησία, η συντακτική πολυφωνία και η ευθύνη των συγγραφέων στον εκδοτικό κλάδο·
ΙΑ.λαμβάνοντας υπόψη ότι η επιρροή και οι ρυθμιστικές πιέσεις που ασκούν οι κυβερνήσεις ορισμένων κρατών μελών στον τομέα του βιβλίου, καθώς και το φαινόμενο της αυτολογοκρισίας από τους ίδιους τους συγγραφείς, έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην πολιτιστική πολυμορφία και την ελευθερία της έκφρασης, γεγονός που προσκρούει στις αξίες της ΕΕ·
ΙΒ.λαμβάνοντας υπόψη ότι τα έντυπα βιβλία, τα ηλεκτρονικά βιβλία και τα ηχογραφημένα βιβλία αποτελούν διακριτές επιλογές που διατίθενται στην αγορά, και αλληλοσυμπληρώνονται·
ΙΓ.λαμβάνοντας υπόψη ότι τα έντυπα βιβλία αντιπροσωπεύουν περίπου το 85%[18] των πωλήσεων βιβλίων στην ευρωπαϊκή αγορά, προτιμώνται ιδίως από νέους αναγνώστες και έχουν αποδειχθεί πιο επωφελή για την ανάπτυξη των παιδιών·
ΙΔ.λαμβάνοντας υπόψη ότι τα βιβλιοπωλεία και οι βιβλιοθήκες, ιδίως εντός των τοπικών κοινοτήτων, χρησιμεύουν ως πύλες για την προαγωγή της ανάγνωσης, της γνώσης και του πολιτισμού και διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην προώθηση της κοινωνικής και ψηφιακής ένταξης·
ΙΕ.λαμβάνοντας υπόψη ότι ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η συνεπακόλουθη αύξηση του κόστους για τον τομέα, ο καλπάζων πληθωρισμός και η κρίση στον κλάδο του χαρτιού προκάλεσαν σημαντικά προβλήματα για τον τομέα του βιβλίου και περιόρισαν την ανταγωνιστικότητά του·
ΙΣΤ.λαμβάνοντας υπόψη ότι η πανδημία COVID-19 είχε σημαντικό αντίκτυπο στον ευρωπαϊκό τομέα του βιβλίου, με ποικίλες επιπτώσεις στα κράτη μέλη και σε διάφορα τμήματα της αξιακής αλυσίδας· λαμβάνοντας, ωστόσο, υπόψη ότι ο τομέας επέδειξε ανθεκτικότητα εν προκειμένω, ιδίως στα κράτη μέλη που προσέφεραν επαρκή και στοχευμένη στήριξη·
ΙΖ.λαμβάνοντας υπόψη ότι πολλά βιβλία που εκδίδονται στην ΕΕ δεν είναι διαθέσιμα στους Ευρωπαίους αναγνώστες, λόγω του γλωσσικού και γεωγραφικού κατακερματισμού της ενωσιακής αγοράς και, ιδίως, της έλλειψης μεταφράσεων από άλλες γλώσσες πλην της αγγλικής, συμπεριλαμβανομένων λιγότερο διαδεδομένων γλωσσών·
ΙΗ.λαμβάνοντας υπόψη ότι παρατηρείται σταθερή μείωση στην ανάγνωση λόγω της δημοτικότητας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των ψηφιακών πλατφορμών και εφαρμογών, που σε πολλές περιπτώσεις έχουν αντικαταστήσει την ανάγνωση για ευχαρίστηση ως δραστηριότητα ελεύθερου χρόνου·
ΙΘ.λαμβάνοντας υπόψη ότι το ποσοστό των βιβλίων που παράγονται σε μορφές προσβάσιμες σε άτομα με αναπηρία αυξάνεται σταθερά, αλλά εξακολουθεί να είναι ανεπαρκές·
Κ.λαμβάνοντας υπόψη ότι η διαθεσιμότητα ψηφιακών βιβλίων αποτελεί ευκαιρία για τη βελτίωση της προσβασιμότητας για τα άτομα με αναπηρία, γεγονός που απαιτεί επαρκείς επενδύσεις στην παραγωγή διαφόρων μορφών και την ανάπτυξη των σχετικών δεξιοτήτων·
ΚΑ.λαμβάνοντας υπόψη ότι η έλλειψη διαλειτουργικότητας μεταξύ των μορφοτύπων ηλεκτρονικών βιβλίων ενισχύει τη θέση των κυρίαρχων παραγόντων της αγοράς, περιορίζοντας παράλληλα τις επιλογές και την προστασία των καταναλωτών·
ΚΒ.λαμβάνοντας υπόψη ότι το Brexit επηρέασε σημαντικά την εφοδιαστική αλυσίδα της ευρωπαϊκής αγοράς βιβλίων, διαταράσσοντας τις εισαγωγές και εξαγωγές και αυξάνοντας τις τιμές των βιβλίων, το κόστος αποστολής και τα τελωνειακά τέλη, γεγονός που επηρέασε αρνητικά τη διάδοση ευρωπαϊκού περιεχομένου·
ΚΓ.λαμβάνοντας υπόψη ότι το Brexit είχε επίσης αρνητικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη των απαραίτητων δεξιοτήτων στον εκδοτικό τομέα, μειώνοντας τις ανταλλαγές φοιτητών μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ιρλανδίας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών σε εκδοτικά προγράμματα που χαίρουν εκτίμησης·
ΚΔ.λαμβάνοντας υπόψη ότι οι τρέχουσες ελλείψεις χαρτιού και μελανιού δυσχεραίνουν την παραγωγή βιβλίων·
ΚΕ.λαμβάνοντας υπόψη ότι πολλά παιδικά βιβλία εκτυπώνονται στην Ασία λόγω ανεπαρκούς παραγωγικής ικανότητας στην Ευρώπη·
ΚΣΤ.λαμβάνοντας υπόψη ότι ο κανονισμός για την αποψίλωση των δασών[19] υποχρεώνει τους τυπογράφους και χαρτοπαραγωγούς να συλλέγουν και να διαβιβάζουν δεδομένα σχετικά με τις πηγές της ξυλείας που χρησιμοποιούν για την παραγωγή χαρτιού για βιβλία, καθώς είναι αδύνατο να εντοπιστεί η προέλευσή της μετά τη μετατροπή της σε χαρτί·
ΚΖ.λαμβάνοντας υπόψη ότι οι σταθερές τιμές των βιβλίων σε ορισμένα κράτη μέλη χρησιμεύουν ως μέσο για τη διασφάλιση των οικείων πολιτιστικών πολιτικών και μπορούν να συμβάλουν στην εξασφάλιση της συντακτικής πολυφωνίας, της άφθονης προσφοράς βιβλίων και ενός ποικιλόμορφου τοπικού δικτύου ανεξάρτητων βιβλιοπωλών, ιδίως υπό το φως των αυξανόμενων διαδικτυακών πωλήσεων·
Η κοινωνιακή σημασία της πρόσβασης στα βιβλία
1.καλεί όλα τα κράτη μέλη να αναγνωρίσουν τα βιβλία ως βασικά αγαθά και να λάβουν μέτρα σε εθνικό επίπεδο για την περαιτέρω προώθηση της ανάγνωσης από μικρή ηλικία·
2.υπογραμμίζει την ανάγκη να επιτευχθεί ισορροπία στο οικοσύστημα του βιβλίου με τη διασφάλιση των ειδικών ρόλων των διαφόρων παραγόντων στην αξιακή αλυσίδα, όπως οι συγγραφείς, οι εκδότες, οι τυπογράφοι, οι διανομείς, οι μεταφραστές, οι βιβλιοπώλες και οι βιβλιοθήκες·
3.τονίζει την αξία των βιβλίων ως εργαλείων για την προώθηση της πολυμορφίας και την ένταξη ομάδων που διατρέχουν κίνδυνο περιθωριοποίησης στην κοινωνία, ιδίως των ατόμων που δεν διαθέτουν ψηφιακές δεξιότητες, των ατόμων με αναπηρία και των μειονοτήτων·
4.καλεί, εν προκειμένω, τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν την ευρωπαϊκή πράξη για την προσβασιμότητα[20] το συντομότερο δυνατόν και να λάβουν μέτρα ώστε να διασφαλίσουν ότι τα βιβλία είναι διαθέσιμα σε μορφές προσβάσιμες από άτομα με αναπηρία, για λόγους πολιτιστικής, κοινωνικής και επαγγελματικής ένταξης·
5.υπενθυμίζει ότι η ευρωπαϊκή πράξη για την προσβασιμότητα ευθυγραμμίζεται με τη Συνθήκη του Μαρακές, η οποία μεταφέρθηκε στη ενωσιακή νομοθεσία με την οδηγία (ΕΕ) 2017/1564 και τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1563, και υπογραμμίζει ως εκ τούτου την ανάγκη να αποφεύγονται οι επικαλύψεις και ο αθέμιτος ανταγωνισμός όταν καθίστανται προσβάσιμα τα βιβλία·
6.υπογραμμίζει ότι, λόγω του μεγάλου αριθμού τίτλων που διατίθενται στην αγορά και των τεχνικών προκλήσεων που σχετίζονται με την προσβασιμότητα, δεν θα είναι προσβάσιμα όλα τα ηλεκτρονικά βιβλία έως το 2025·
7.καλεί επομένως τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι διατίθενται επαρκείς πόροι για την αντιμετώπιση του υψηλού κόστους, και υπενθυμίζει την ανάγκη να τηρούνται οι παρεκκλίσεις που χορηγούνται από την ευρωπαϊκή πράξη για την προσβασιμότητα, ιδίως για τους μικρούς και πολύ μικρούς εκδοτικούς οίκους, και να διασφαλίζεται ότι η απαίτηση να καταστούν προσβάσιμα τα ηλεκτρονικά βιβλία δεν θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του φάσματος των βιβλίων που προσφέρονται στην αγορά·
8.καλεί τα κράτη μέλη να παράσχουν επαρκή χρηματοδοτική και διαρθρωτική στήριξη στον τομέα, ιδίως στις ΜΜΕ και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, χρηματοδοτώντας παράλληλα την έρευνα και καινοτομία που εστιάζει στην αύξηση της προσβασιμότητας·
9.καλεί την Επιτροπή, κατά την ενδιάμεση επανεξέταση του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» 2021-2027, να εισαγάγει μετρήσιμους στόχους σε σχέση με τους τρόπους αξιοποίησης της χρηματοδότησης για τη βελτίωση της προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία σε βιβλία·
Στήριξη και προώθηση της βελτιωμένης κυκλοφορίας των ευρωπαϊκών βιβλίων
10.καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αυξήσουν τον προϋπολογισμό για το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» για την περίοδο 2028-2034, ιδίως με τη διάθεση περισσότερων κονδυλίων για τον τομέα του βιβλίου, και να επεκτείνουν τη στήριξη του τομέα μέσω του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για την περίοδο 2028-2034·
11.καλεί επιτακτικά τα κράτη μέλη να προωθήσουν ποικίλα έργα με σημαντική πολιτιστική και κοινωνική αξία αυξάνοντας τον προϋπολογισμό πρόσκτησης των βιβλιοθηκών, ώστε να μπορούν να διευρύνουν το φάσμα των βιβλίων και συλλογών τους και να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των κοινοτήτων τους· επίσης καλεί επιτακτικά τα κράτη μέλη να στηρίξουν τα τοπικά βιβλιοπωλεία και να διασφαλίσουν την επενδυτική ικανότητα των εκδοτών·
12.τονίζει την ανάγκη να υποστηριχθεί η δημιουργία και μετάφραση ευρωπαϊκών βιβλίων, ιδίως με την ενίσχυση της δημόσιας χρηματοδότησης σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε να βελτιωθεί η κυκλοφορία, προβολή και πολυμορφία των μεταφρασμένων βιβλίων·
13.καλεί, στο πλαίσιο αυτό, την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να προωθήσουν την πολιτιστική πολυμορφία υποστηρίζοντας τη μετάφραση βιβλίων σε περιφερειακές, μειονοτικές και λιγότερο χρησιμοποιούμενες γλώσσες·
14.τονίζει την ανάγκη να υποστηριχθεί η μετάφραση ευρωπαϊκών μη λογοτεχνικών βιβλίων, ιδίως μέσω του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη», το οποίο αυτή τη στιγμή δεν το επιτρέπει·
15.υπογραμμίζει τη σημασία της κινητικότητας και των ανταλλαγών για συγγραφείς και μεταφραστές, προκειμένου να διευκολύνεται το δημιουργικό τους έργο και να έχουν περισσότερες ευκαιρίες να αποκτούν νέες επαγγελματικές εμπειρίες στο εξωτερικό·
16.επικροτεί τη νέα πρωτοβουλία κινητικότητας «Ο πολιτισμός κινεί την Ευρώπη», η οποία αποτελεί μέρος του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» και προσφέρει επιχορηγήσεις κινητικότητας σε καλλιτέχνες και επαγγελματίες του πολιτιστικού τομέα, ιδίως για μεταφραστές λογοτεχνίας·
17.καλεί, στο πλαίσιο αυτό, την Επιτροπή να διερευνήσει τη δυνατότητα περαιτέρω επέκτασης της πρωτοβουλίας αυτής σε άλλους εκπροσώπους του τομέα του βιβλίου·
18.υπενθυμίζει ότι η ικανότητα του τομέα του βιβλίου να διατηρεί ένα ποικιλόμορφο δίκτυο βιβλιοπωλών και μια αγορά προσανατολισμένη στην καινοτομία βασίζεται στην κατάλληλη εκπαίδευση και κατάρτιση που δίνει στους ανθρώπους τη δυνατότητα να ακολουθήσουν σταδιοδρομία στον κλάδο του βιβλίου·
19.υπογραμμίζει ότι η Επιτροπή ανακήρυξε το 2023 Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων, και καλεί, στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη να στηρίξουν προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης αφιερωμένα στους διάφορους παράγοντες του τομέα του βιβλίου·
20.τονίζει τη σημασία του Βραβείου Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο αναδεικνύει τη δημιουργικότητα και πολυμορφία της σύγχρονης μυθοπλασίας στην ΕΕ, προωθεί την κυκλοφορία λογοτεχνικών έργων στην ΕΕ και ενθαρρύνει αυξημένο ενδιαφέρον για λογοτεχνικά έργα που προέρχονται από άλλα κράτη μέλη·
21.υποστηρίζει την περαιτέρω προαγωγή και ευρύτερη προβολή του Βραβείου Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα κράτη μέλη, μεταξύ άλλων με τη δημιουργία κατηγορίας για το ευρωπαϊκό παιδικό βιβλίο·
22.υπογραμμίζει τον θετικό ρόλο που διαδραματίζουν οι επηρεαστές γνώμης σε σχέση με την προώθηση βιβλίων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με καινοτόμο τρόπο, καθώς έτσι προάγουν την ανάγνωση και τον ευρωπαϊκό πολιτισμό στις νεότερες γενεές·
Προς μια αναγνωστική νοοτροπία χωρίς αποκλεισμούς
23.ζητεί περισσότερες πρωτοβουλίες για την προαγωγή της ανάγνωσης στα κράτη μέλη, όπως η καθιέρωση «πολιτιστικών δελτίων», ιδίως για τους νέους και τις περιθωριοποιημένες ομάδες, που θα μπορούσαν να διευκολύνουν την αγορά βιβλίων·
24.προτρέπει τα κράτη μέλη να αναπτύξουν μια ολοκληρωμένη εθνική πολιτική για την προώθηση των δεξιοτήτων γραμματισμού, μεταξύ άλλων με τη συνεργασία μεταξύ των τομέων του βιβλίου και της εκπαίδευσης, και καλεί τη Eurostat να παράσχει επικαιροποιημένα και συγκρίσιμα δεδομένα σχετικά με τις αναγνωστικές συνήθειες, ιδίως των παιδιών·
25.ζητεί μεγαλύτερη στήριξη ιδίως για το παιδικό βιβλίο, η οποία θα πρέπει να προαχθεί με τη θέσπιση ενός «προγράμματος πρώτου βιβλίου» ή παρόμοιων πρωτοβουλιών σε εθνικό επίπεδο για την ενθάρρυνση της ανάγνωσης·
26.υπογραμμίζει τη σημασία της ανάγνωσης κατά την πρώιμη παιδική ηλικία, ιδίως έντυπων βιβλίων, για την ανάπτυξη των γνωσιακών δεξιοτήτων και των δεξιοτήτων γραμματισμού των παιδιών·
27.τονίζει, εν προκειμένω, τον ρόλο που διαδραματίζουν οι σχολικές βιβλιοθήκες και οι καταρτισμένοι βιβλιοθηκάριοι στην παροχή καθοδήγησης, τη διευκόλυνση της πρόσβασης στη γνώση και την προώθηση των αναγνωστικών συνηθειών·
28.επικροτεί το γεγονός ότι η Επιτροπή εγκαινίασε την πρώτη Ημέρα Ευρωπαίων Συγγραφέων με σκοπό την ενθάρρυνση της ανάγνωσης βιβλίων από τις νεότερες γενιές, και εκφράζει την επιθυμία του να συμμετάσχει στη συνέχιση και ενίσχυση της πρωτοβουλίας αυτής, ώστε να διασφαλιστεί μια μακρόχρονη κληρονομιά·
29.καλεί τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν ένα δίκτυο «πρέσβεων ανάγνωσης», το οποίο θα αποτελείται από σεβαστά και σημαίνοντα πρόσωπα προς μίμηση που θα μοιράζονται το πάθος και τον ενθουσιασμό τους προκειμένου να προωθείται η ανάγνωση·
30.επισημαίνει τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η Europeana, η πλατφόρμα ψηφιακής πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης· ζητεί, στο πλαίσιο αυτό, να καταβληθούν μεγαλύτερες προσπάθειες για την περαιτέρω ανάπτυξη, χρηματοδότηση και προώθηση της πλατφόρμας·
31.τονίζει τον ρόλο που διαδραματίζουν οι βιβλιοθήκες και τα βιβλιοπωλεία ως ασφαλείς και φιλόξενοι χώροι όπου γίνεται σεβαστή μια ευρεία ποικιλία απόψεων και όπου έρχονται στο προσκήνιο η ανάγνωση και οι πολιτιστικές δραστηριότητες· εκφράζει τη λύπη του για όλες τις επιθέσεις εναντίον τους·
32.τονίζει τον κοινωνικό ρόλο των βιβλιοθηκών ως χώρων όπου οι πολίτες συναντώνται με συγγραφείς και ανταλλάσσουν απόψεις, ιδίως σε μικρές πόλεις και λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές· καλεί τα κράτη μέλη να διαθέσουν κατάλληλη χρηματοδότηση στις βιβλιοθήκες, και τονίζει τη σημασία της συνεργασίας μεταξύ των δημόσιων βιβλιοθηκών σε ολόκληρη την Ευρώπη·
33.υπογραμμίζει ότι τα ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο των τοπικών κοινοτήτων, προσφέροντας διαφοροποιημένη εμπειρία πελάτη και συχνά στηρίζουν αναδυόμενους και τοπικούς δημιουργούς·
34.καλεί επομένως την Επιτροπή να δημιουργήσει ένα σήμα για ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία στην ΕΕ, προκειμένου να ενισχυθεί η προβολή των τοπικών βιβλιοπωλείων και να προωθηθεί η πολυμορφία των ευρωπαϊκών βιβλίων·
35.υπογραμμίζει τον θετικό ρόλο των εκθέσεων βιβλίου στην προαγωγή της ανάγνωσης και των συγγραφέων, στην προώθηση της κυκλοφορίας ευρωπαϊκών βιβλίων και στην ανταλλαγή ορθών πρακτικών εντός του τομέα·
36.σημειώνει με ανησυχία τις αυξανόμενες τάσεις λογοκρισίας σε ορισμένα κράτη μέλη, και υπενθυμίζει ότι ο τομέας του βιβλίου μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην προστασία της ελευθερίας της έκφρασης και στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, ιδίως εξασφαλίζοντας ότι οι συγγραφείς, συμπεριλαμβανομένων όσων προέρχονται από διαφορετικά και περιθωριοποιημένα περιβάλλοντα, έχουν πρόσβαση σε ευκαιρίες στήριξης και κατάρτισης·
37.επικροτεί τις διάφορες πρωτοβουλίες για τη στήριξη της Ουκρανίας από την έναρξη του πολέμου, και ιδίως όσες αποσκοπούν στη διασφάλιση της πρόσβασης των παιδιών σε βιβλία, στη διευκόλυνση της ένταξης των προσφύγων και στην προστασία του ουκρανικού πολιτισμού·
38.καλεί την Επιτροπή να μεριμνήσει ώστε να συνεχιστεί η επαρκής χρηματοδότηση προς στήριξη του ουκρανικού τομέα του βιβλίου, συμπεριλαμβανομένων των καλλιτεχνών και των συγγραφέων, κατά τη διάρκεια του πολέμου και την ανασυγκρότηση της χώρας·
39.υπογραμμίζει τον ρόλο που διαδραματίζει το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» στη χρηματοδότηση ορισμένων από τα έργα αυτά, όπως η πρωτοβουλία «Tales of EUkraine»·
Προκλήσεις για τη μελλοντική ανάπτυξη του τομέα του βιβλίου
40.καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να στηρίξουν τον τομέα κατά την πράσινη μετάβασή του, ιδίως με οικονομικά κίνητρα, έρευνες και συνεργασία μεταξύ όλων των παραγόντων της εφοδιαστικής αλυσίδας, μεταξύ άλλων όσον αφορά τις χρησιμοποιούμενες πρώτες ύλες, βιώσιμες συσκευασίες και μεταφορές που απαιτούνται για την παραγωγή και διανομή έντυπων βιβλίων·
41.επισημαίνει την κυρίαρχη θέση που έχει το χαρτί στον κλάδο του βιβλίου, και καλεί την Επιτροπή να το λάβει υπόψη κατά τον σχεδιασμό και την εφαρμογή των πολιτικών πράσινης μετάβασης·
42.επικροτεί τις προσπάθειες του τομέα να παράγει έντυπα βιβλία με πιο οικολογικό και πιο βιώσιμο τρόπο χρησιμοποιώντας πιστοποιημένο και ανακυκλωμένο χαρτί, καθώς και διαφόρων σχετικών πρωτοβουλιών, όπως οι υπολογιστές ίχνους άνθρακα και οι πράσινες ετικέτες που βοηθούν τους καταναλωτές να κατανοήσουν και να ελαχιστοποιήσουν τον περιβαλλοντικό τους αντίκτυπο·
43.καλεί την Επιτροπή να δημιουργήσει ετικέτα «Τυπώνεται στην Ευρώπη»·
44.καλεί τα κράτη μέλη και τους συμφεροντούχους στον τομέα του βιβλίου να καταρτίσουν σχέδια για την πρόληψη και διάθεση των πλεοναζόντων και ελαττωματικών βιβλίων στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης του τομέα, μεταξύ άλλων υποστηρίζοντας προγράμματα εκτύπωσης κατά παραγγελία και περιορίζοντας την πολτοποίηση βιβλίων, ιδίως όταν συνδέεται με την ανανέωση των συλλογών·
45.καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να παρακολουθούν την παραγωγή χαρτιού και μελανιού και να στηρίξουν την ανάπτυξη των βιομηχανικών ικανοτήτων του ευρωπαϊκού τομέα βιβλίου, προκειμένου να μειωθούν οι ανθρακούχες εκπομπές χάρη στην εκτύπωση βιβλίων στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων βιβλίων για παιδιά και νέους·
46.καλεί την Επιτροπή να θεσπίσει σαφείς κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή του κανονισμού για την αποψίλωση των δασών, λαμβάνοντας υπόψη τον ειδικό χαρακτήρα και την πολυπλοκότητα της αλυσίδας του τομέα του βιβλίου, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις των διαφόρων παραγόντων παραμένουν αναλογικές και εφικτές·
47.αναγνωρίζει τη χρήση, στον τομέα, της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ), όπως η αυτοματοποιημένη ανάλυση κειμένου, η επισήμανση μεταδεδομένων, η διαδικτυακή ανακαλυψιμότητα και τα επαγγελματικά εργαλεία αυτοματισμού της μετάφρασης·
48.τονίζει τη σημασία της διαφάνειας όσον αφορά την κατάρτιση της ΤΝ, συμπεριλαμβανομένων των συλλογών δεδομένων και των πηγών τους·
49.προτρέπει τα κράτη μέλη και την Επιτροπή να στηρίξουν την κατάρτιση όσων συμμετέχουν στον τομέα του βιβλίου, ώστε να εφοδιαστούν με τις γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνται για την επιτυχή προσαρμογή στις αλλαγές που σχετίζονται με την ΤΝ·
50.καλεί την Επιτροπή να στηρίξει έργα έρευνας και καινοτομίας σχετικά με τη χρήση της ΤΝ, προκειμένου να βελτιωθεί η αποδοτικότητα του τομέα, και δη όσον αφορά την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και προσβασιμότητα, για παράδειγμα μέσω του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη»·
51.καλεί την Επιτροπή να στηρίξει τις εθνικές πρωτοβουλίες για την ανταλλαγή δεδομένων και την τυποποίηση και να συλλέξει δεδομένα για τον ευρωπαϊκό τομέα του βιβλίου στο σύνολό του, ώστε να κατανοήσει καλύτερα τις προκλήσεις με τις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπος και να τον στηρίξει περαιτέρω, βελτιστοποιώντας τις προσπάθειες παραγωγής, διανομής και βιωσιμότητας στην πορεία·
52.υπογραμμίζει τη σημασία να συλλέγουν οι εκδότες δεδομένα προκειμένου να είναι εμφανής η προέλευση όλων των μερών του βιβλίου κατά μήκος της αλυσίδας παραγωγής, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών σχετικά με τον τόπο προέλευσης και την πιστοποίηση της προέλευσης των χρησιμοποιούμενων υλικών·
53.καλεί τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας για τους εργαζομένους στον τομέα του βιβλίου, συμπεριλαμβανομένης της δίκαιης αμοιβής των μεταφραστών και των συγγραφέων·
54.σημειώνει ότι, παρόλο που οι γυναίκες συνιστούν την πλειονότητα των εργαζομένων στον τομέα του βιβλίου, εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται σε ανώτερες διευθυντικές θέσεις·
55.ζητεί να υπόκεινται τα βιβλία σε μηδενικό συντελεστή ΦΠΑ στα κράτη μέλη, ανεξάρτητα από τη μορφή τους ή τον τρόπο πρόσβασης σε αυτά, προκειμένου να υποστηρίζεται η οικονομία της γνώσης, να ενθαρρύνεται η ανάγνωση και να προωθούνται τα δια βίου οφέλη της·
56.τονίζει την ανάγκη να διασφαλίζονται ο θεμιτός ανταγωνισμός και η διαφάνεια όσον αφορά την ιδιοκτησία των εκδοτικών οίκων στην αγορά βιβλίων, προκειμένου να εξασφαλίζονται οι επιλογές των καταναλωτών και η πολιτιστική πολυμορφία· επισημαίνει τις αθέμιτες πρακτικές ορισμένων κυρίαρχων διαδικτυακών παραγόντων οι οποίοι καταχρώνται τη θέση τους εις βάρος μικρότερων παραγόντων της αξιακής αλυσίδας·
57.υπογραμμίζει τον ρόλο που διαδραματίζει η παράδοση δωρεάν ή χαμηλού κόστους, την οποία προσφέρουν ορισμένες κυρίαρχες επιγραμμικές πλατφόρμες για να προσελκύσουν τους καταναλωτές, και τον αντίκτυπο που έχει στον θεμιτό ανταγωνισμό, ιδίως σε σχέση με τα ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία·
58.ζητεί να καταστούν διαλειτουργικά τα ηλεκτρονικά βιβλία μεταξύ συσκευών, καθώς οι καταναλωτές θα πρέπει να είναι σε θέση να αγοράζουν τα ηλεκτρονικά τους βιβλία από οποιονδήποτε προμηθευτή, ανεξάρτητα από τη συσκευή ηλεκτρονικής ανάγνωσης, και να έχουν πρόσβαση, να διαβάζουν, να αποθηκεύουν και να μεταφέρουν οποιοδήποτε ηλεκτρονικό βιβλίο σε οποιονδήποτε μορφότυπο·
59.καλεί επιτακτικά την Επιτροπή να συμπεριλάβει τη διαλειτουργικότητα των μορφοτύπων και συσκευών ηλεκτρονικών βιβλίων στο πεδίο εφαρμογής της πράξης για τις ψηφιακές αγορές·
60.καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να παρακολουθούν την ουσιαστική εφαρμογή της πράξης για τις ψηφιακές αγορές από κυρίαρχους παράγοντες της επιγραμμικής αγοράς και τη συμμόρφωσή τους με τις σχετικές υποχρεώσεις·
°
°°
61.αναθέτει στην Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
I. Επισκόπηση
«Δεν χρειάζεται να καίτε βιβλία για να καταστρέψετε μια κουλτούρα. Απλώς κάντε τους ανθρώπους να σταματήσουν να τα διαβάζουν.»
Το απόσπασμα αυτό από το Fahrenheit 451 του Ray Bradbury είναι πολύπλευρα σημαντικό για την κοινωνία. Εάν οι άνθρωποι σταματήσουν να διαβάζουν βιβλία, τότε διακόπτεται και η απόκτηση γνώσεων. Η γνώση είναι ισχύς. Πρόκειται για μια ιστορία που χρησιμεύει ως προειδοποίηση έναντι της λογοκρισίας και των κινδύνων μιας κοινωνίας χωρίς γνώση και ανεξάρτητη σκέψη. Μία από τις πρώτες διαταγές που δίνουν οι επιτιθέμενοι σε καιρούς πολέμου, όπως στην Ουκρανία, είναι να καούν όλα τα βιβλία που αντιτίθενται στην ιδεολογία τους. Μόνο μια μορφωμένη κοινωνία μπορεί, λοιπόν, να χρησιμοποιήσει τη φωνή της για να προστατεύσει τον πολιτισμό της. Ο ταχύτερος τρόπος να χάσουμε ό,τι μας βοηθά να προοδεύουμε ως κοινωνία είναι να σταματήσουν οι άνθρωποι να διαβάζουν.
Στο πλαίσιο αυτό, τα βιβλία είναι ανεκτίμητα, καθώς αποτελούν το θεμέλιο της μάθησης και της γνώσης. Όταν τα παιδιά μαθαίνουν να διαβάζουν, δεν αποκρυπτογραφούν απλώς τα λόγια, αλλά ανακαλύπτουν έναν κόσμο απεριόριστων ιδεών. Αναπτύσσουν ικανότητα κριτικής σκέψης, η οποία τους επιτρέπει να εξελιχθούν σε ενεργούς και ενημερωμένους πολίτες που μπορούν να συμμετέχουν πλήρως στη δημοκρατική διαδικασία. Τα βιβλία αποτελούν επίσης σημαντική πηγή ψυχαγωγίας και μας επιτρέπουν να ταξιδεύουμε χωρίς να κάνουμε βήμα. Διεγείρουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά μας και μας δίνουν τη δυνατότητα να κατανοούμε καλύτερα τον κόσμο στον οποίο ζούμε.
Ο ευρωπαϊκός τομέας του βιβλίου είναι ένας από τους μεγαλύτερους κλάδους του πολιτισμού και της δημιουργικότητας στην ΕΕ, καθώς απασχολεί πάνω από μισό εκατομμύριο άτομα και δημοσιεύει περίπου 600.000 τίτλους ετησίως. Αντικατοπτρίζει και καλλιεργεί την πολιτιστική και γλωσσική πολυμορφία της ΕΕ. Παρόλο που αποτελείται κυρίως από ΜΜΕ, ο τομέας βρίσκεται επίσης σε παγκοσμίως ηγετική θέση, καθώς οι περισσότεροι από τους κορυφαίους εκδότες είναι Ευρωπαίοι.
Τις τελευταίες δεκαετίες, ο τομέας υπέστη σημαντικές αλλαγές, ιδίως λόγω των ψηφιακών τεχνολογιών και της εμφάνισης των κυρίαρχων παραγόντων της ηλεκτρονικής αγοράς. Βρίσκεται επίσης αντιμέτωπος με πολυάριθμες προκλήσεις, όπως η ώθηση για μεγαλύτερη περιβαλλοντική βιωσιμότητα και η ανάδυση της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ). Όταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε το ψήφισμά του σχετικά με τις ψηφιακές βιβλιοθήκες i2010, η εμφάνιση των ηλεκτρονικών βιβλίων προκαλούσε μεγάλη ανησυχία. Καθώς η δημοτικότητά τους αυξήθηκε σταθερά με την πάροδο των ετών, υποθέταμε ότι τα έντυπα βιβλία θα παραγκωνίζονταν. Όμως παρά την ανάδυση του διαδικτύου και τη στροφή της κοινωνίας προς τον ψηφιακό τρόπο ζωής, εξακολουθεί να κυριαρχεί η προσήλωση στην εμφάνιση, την οσμή και την αίσθηση ενός έντυπου βιβλίου. Ωστόσο, ο τομέας αντιμετωπίζει άλλες προκλήσεις, όπως το αυξανόμενο κόστος παραγωγής και τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα χαρτιού.
Επίσης, η ισχύς και η αξία των βιβλίων στη ζωή των ανθρώπων καταδείχθηκαν τρανταχτά κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Πολλά άτομα στράφηκαν στα βιβλία για να βρουν παρηγοριά και να αντέξουν τα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας και τις συνέπειές τους. Εν τω μεταξύ, οι γονείς αγόρασαν περισσότερα εκπαιδευτικά βιβλία για τα παιδιά τους ώστε να αντισταθμίσουν το κλείσιμο των σχολείων. Ο τομέας του βιβλίου πέρασε σημαντική δοκιμασία εξαιτίας της πανδημίας, με το προσωρινό κλείσιμο βιβλιοθηκών και βιβλιοπωλείων, την ακύρωση εκδηλώσεων και εκθέσεων, και την αναβολή νέων εκδόσεων.
Ωστόσο, ο τομέας αποδείχθηκε εύρωστος και προσαρμόσιμος στην εξεύρεση νέων τρόπων προώθησης των βιβλίων, ενώ οι πωλήσεις ηλεκτρονικών και ηχογραφημένων βιβλίων αυξήθηκαν σημαντικά. Εκπλήρωσε επίσης την κοινωνιακή του ευθύνη με την εξεύρεση εξαιρετικών λύσεων ώστε να διασφαλιστεί ότι τα παιδιά και οι σπουδαστές θα μπορούν να συνεχίσουν να έχουν πρόσβαση στο περιεχόμενο που χρειάζονται για την εκπαίδευσή τους.
II. Κύριες συστάσεις του εισηγητή
Ο εισηγητής επικροτεί, λοιπόν, την ευκαιρία να τεθούν επί τάπητος τα διάφορα ζητήματα που επηρεάζουν τον ευρωπαϊκό τομέα του βιβλίου, τα οποία εδώ και πολλά έτη δεν έχουν αντιμετωπιστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Στο πλαίσιο αυτό, ο εισηγητής θα ήθελε να διατυπώσει μια σειρά συστάσεων επί συγκεκριμένων τομέων, για τη στήριξη της ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού τομέα του βιβλίου και ταυτόχρονα για την ενίσχυση κατά προτεραιότητα του ρόλου των βιβλίων στην κοινωνία. Ο εισηγητής παρουσιάζει πιθανές δράσεις σε τέσσερις θεματικούς τομείς που αναλύονται κατωτέρω.
α. Η κοινωνιακή σημασία της πρόσβασης στα βιβλία
Τα βιβλία είναι απαραίτητα αγαθά και, από τη δημιουργία τους έως τη στιγμή που καταλήγουν στα χέρια του αναγνώστη, υποβάλλονται σε μακρά διαδικασία στην οποία συμμετέχουν πολλοί παράγοντες στην αξιακή αλυσίδα του τομέα του βιβλίου. Ενώ οι συγγραφείς είναι οι πλέον εμφανείς παράγοντες αυτής της αξιακής αλυσίδας, δύσκολα θα μπορούσαν να προσεγγίσουν από μόνοι τους όλο το δυνητικό κοινό τους. Μόνο με την αμοιβαίως επωφελή συνεργασία μεταξύ συγγραφέων, εκδοτών, βιβλιοπωλών, μεταφραστών, βιβλιοθηκών και άλλων μεσαζόντων κατά μήκος της αξιακής αλυσίδας, καθένας με τον συγκεκριμένο του ρόλο, μπορούν να αξιοποιηθούν πλήρως οι δυνατότητες των βιβλίων και, εντέλει, να ωφεληθεί η κοινωνία στο σύνολό της.
Ορισμένοι από τους παράγοντες αυτούς, όπως τα βιβλιοπωλεία και οι βιβλιοθήκες, διαδραματίζουν επίσης κοινωνικό ρόλο, ιδίως σε αγροτικές ή λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες, καθώς εκεί μπορούν οι πολίτες να συναντήσουν συγγραφείς, να ανταλλάξουν απόψεις ή απλώς να έχουν πρόσβαση στον πολιτισμό και την παιδεία.
Για να μπορούν τα άτομα με αναπηρία να συμμετέχουν πλήρως στην κοινωνία, πρέπει να ληφθούν μέτρα ώστε να επεκταθεί αυτή η πρόσβαση στον πολιτισμό, την ενημέρωση και την ψυχαγωγία. Ειδικότερα, η βελτίωση της προσβασιμότητας των βιβλίων για άτομα με ειδικές ανάγκες, τυφλούς και άτομα με προβλήματα όρασης πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για τον ευρωπαϊκό τομέα του βιβλίου. Οι τυφλοί αναγνώστες και οι αναγνώστες με σοβαρά προβλήματα όρασης έχουν πολύ περιορισμένη επιλογή τίτλων, καθώς ένα πολύ μικρό μόνο ποσοστό βιβλίων διατίθεται σε κατάλληλη μορφή. Στο πλαίσιο της επανεξέτασης των προγραμμάτων «Δημιουργική Ευρώπη» και «Ορίζων Ευρώπη», ο εισηγητής προτείνει να διερευνηθούν τρόποι στήριξης της χρηματοδότησης και της έρευνας για βιβλία σε προσβάσιμη μορφή.
Επίσης, η ευρωπαϊκή πράξη για την προσβασιμότητα (ΕΠΠ), που εγκρίθηκε το 2019, θεσπίζει ένα νομοθετικό πλαίσιο για την εναρμόνιση των κανόνων σχετικά με την προσβασιμότητα ορισμένων προϊόντων, υπηρεσιών και υποδομών για τα άτομα με αναπηρία, ιδίως όσον αφορά τα ηλεκτρονικά βιβλία. Ωστόσο, ορισμένα κράτη μέλη δεν έχουν μεταφέρει ακόμα την ΕΠΠ στο εθνικό τους δίκαιο. Επομένως, ο εισηγητής καλεί τα οικεία κράτη μέλη να μεταφέρουν στο εθνικό τους δίκαιο την ΕΠΠ το συντομότερο δυνατόν.
β. Στήριξη και προώθηση της βελτιωμένης κυκλοφορίας των ευρωπαϊκών βιβλίων
Πολλά ευρωπαϊκά βιβλία δεν είναι διαθέσιμα σε όλους τους Ευρωπαίους, λόγω του γλωσσικού και γεωγραφικού κατακερματισμού των αγορών, της δυναμικής της αγοράς και της κυριαρχίας των βιβλίων που συντάσσονται στα αγγλικά.
Οι δημόσιοι φορείς σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν ήδη θέσει σε εφαρμογή μηχανισμούς χρηματοδότησης, όπως το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη», για την προώθηση της πολυμορφίας και την αύξηση του αριθμού των λογοτεχνικών έργων που διασχίζουν τα σύνορα. Όμως, η διαθεσιμότητα μεταφρασμένων βιβλίων στην ΕΕ παραμένει αρκετά χαμηλή. Η βιβλιογραφία πολλών ευρωπαϊκών χωρών σπανίως μεταφράζεται σε άλλες γλώσσες, ιδίως λόγω έλλειψης μεταφραστών ή χρηματοδότησης. Ως εκ τούτου, ο εισηγητής θα ήθελε να τονίσει ότι η μετάφραση διαδραματίζει στρατηγικό ρόλο για την προώθηση της πολιτιστικής και γλωσσικής πολυμορφίας της ΕΕ, καθώς επιτρέπει στους πολίτες σε ολόκληρη την ΕΕ και πέραν αυτής να ανακαλύπτουν λογοτεχνικά έργα συγγραφέων από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Ο εισηγητής θα ήθελε επίσης να τονίσει τον ρόλο των βιβλιοθηκών και των τοπικών βιβλιοπωλείων στη στήριξη της πολιτιστικής πολυμορφίας. Καλεί, εν προκειμένω, τα κράτη μέλη να αυξήσουν τον προϋπολογισμό που διατίθεται στις βιβλιοθήκες για την πρόσκτηση βιβλίων, στηρίζοντας παράλληλα τα τοπικά βιβλιοπωλεία.
Ως κύρια προτεραιότητα για την επόμενη περίοδο του ΠΔΠ, ο εισηγητής ζητεί να αυξηθεί ο προϋπολογισμός του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» για την περίοδο 2028-2034, προκειμένου να διατεθούν περισσότερα ειδικά κονδύλια στον τομέα του βιβλίου, συμπεριλαμβανομένης στήριξης για τη μετάφραση μη λογοτεχνικών βιβλίων. Στο πλαίσιο αυτό, το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» θα πρέπει επίσης να επεκταθεί στον τομέα του βιβλίου.
Ο εισηγητής επικροτεί ακόμη τις πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί σε επίπεδο ΕΕ, όπως το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπό την αιγίδα του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη», το οποίο θα πρέπει να αναπτυχθεί και να προωθηθεί περαιτέρω.
γ. Προς μια αναγνωστική νοοτροπία χωρίς αποκλεισμούς
Ο εισηγητής θα ήθελε να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να αναγνωρίσουν τον ουσιαστικό ρόλο που διαδραματίζουν τα βιβλία στην κοινωνία, από πολιτιστική, κοινωνική, οικονομική και διανοητική άποψη, και να λάβουν μέτρα για την προώθηση της περαιτέρω ανάγνωσης.
Καθώς αυξάνεται δραματικά ο χρόνος που περνούν, ιδίως οι νεότερες γενιές, μπροστά σε οθόνες, αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία η προώθηση της ανάγνωσης από νεαρή ηλικία. Το «πρόγραμμα πρώτου βιβλίου» που υπάρχει σε ορισμένες χώρες παρέχει ένα πρώτο βιβλίο και κάρτα βιβλιοθήκης στα παιδιά. Θα ήταν επιθυμητό να αναληφθεί σε ενωσιακό επίπεδο ένα τέτοιο εξαιρετικό πιλοτικό έργο, ώστε να ενθαρρυνθούν οι γονείς να επισκεφθούν βιβλιοθήκες στη γειτονιά τους.
Ο εισηγητής θα ήθελε ακόμη να καλέσει τα κράτη μέλη να δρομολογήσουν περισσότερες πρωτοβουλίες για την προώθηση της ανάγνωσης και την προβολή ευρωπαϊκών λογοτεχνικών έργων, καθώς και της πρόσβασης σε αυτά, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας πολιτιστικών δελτίων για τη διευκόλυνση της αγοράς βιβλίων και της πρόσβασης σε αυτά. Επίσης, οι «πρέσβεις ανάγνωσης» θα μπορούσαν να ενσταλάξουν στους πολίτες της ΕΕ πάθος και ενθουσιασμό για την ανάγνωση.
Ο εισηγητής επικροτεί τις διάφορες υφιστάμενες πρωτοβουλίες, οι οποίες αποσκοπούν ιδίως στην προώθηση της ανάγνωσης στις νεότερες γενιές, και θα ήθελε να υποστηρίξει εν προκειμένω την εγκαινίαση, από την Επιτροπή, της πρώτης Ημέρας Ευρωπαίων Συγγραφέων στις 27 Μαρτίου 2023.
Καλεί ακόμη την Επιτροπή να δημιουργήσει ένα σήμα με το οποίο θα ξεχωρίζουν τα ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία στην ΕΕ που προωθούν και προβάλλουν τα ευρωπαϊκά βιβλία. Αυτό θα συμβάλει στην εξασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού έναντι ορισμένων κυρίαρχων παραγόντων της αγοράς οι οποίοι καταχρώνται τη θέση τους εις βάρος άλλων παραγόντων της αξιακής αλυσίδας.
Ο εισηγητής θα ήθελε επίσης να τονίσει τη σημασία των διαφόρων πρωτοβουλιών για τη στήριξη της ανάγνωσης στην Ουκρανία, όπως η «Tales of EUkraine», οι οποίες διασφαλίζουν την πρόσβαση των παιδιών στα βιβλία και υποστηρίζουν την προστασία του ουκρανικού πολιτισμού.
Τέλος, ο εισηγητής θα ήθελε να τονίσει τη σημασία της πλατφόρμας Europeana για την ψηφιακή πολιτιστική κληρονομιά, η οποία θα πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω, ιδίως με χρηματοδοτική και διαφημιστική στήριξη, προκειμένου να της δοθεί μεγαλύτερη προβολή σε ενωσιακό επίπεδο.
δ. Προκλήσεις για τη μελλοντική ανάπτυξη του τομέα του βιβλίου
Πρώτον, ο εισηγητής επικροτεί τις πολυάριθμες πρωτοβουλίες του τομέα για τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της παραγωγής βιβλίων, όπως οι υπολογιστές εκπομπών και τα πράσινα σήματα. Θα ήθελε επίσης να τονίσει ότι δείχνουν να έχουν αποτέλεσμα οι προσπάθειες που καταβάλλονται όσον αφορά το χαρτί αυτό καθαυτό: για παράδειγμα, το 98% του χαρτιού που χρησιμοποιείται για την εκτύπωση βιβλίων στη Γαλλία είναι πιστοποιημένο ή ανακυκλωμένο. Ωστόσο, εξακολουθεί να είναι προβληματική η περαιτέρω βελτίωση της βιωσιμότητας της παραγωγής και διανομής βιβλίων.
Μολονότι η δυνατότητα αποθήκευσης εκατοντάδων βιβλίων σε μία μόνο συσκευή είναι, αναμφίβολα, εξαιρετικά βολική και αποδοτική, αυτό δεν σημαίνει κατ’ανάγκη ότι τα ηλεκτρονικά βιβλία σε ειδική συσκευή ανάγνωσης είναι πιο φιλικά προς το περιβάλλον απ’ό,τι μια προσωπική βιβλιοθήκη έντυπων βιβλίων, ιδίως για περιστασιακούς αναγνώστες. Στο πλαίσιο αυτό, η στήριξη για τον πράσινο μετασχηματισμό του ευρωπαϊκού τομέα βιβλίου στο σύνολό του είναι ουσιαστικής σημασίας και απαιτεί επαρκή στήριξη, έρευνα και χρηματοδότηση.
Επίσης, ο ευρωπαϊκός τομέας του βιβλίου, όπως και άλλοι τομείς, επηρεάζεται από τις τεχνολογικές εξελίξεις και υφίσταται σημαντικό μετασχηματισμό λόγω της ΤΝ. Ο εισηγητής θεωρεί ότι η ΤΝ μπορεί να έχει θετικές επιπτώσεις στον τομέα, αλλά ενέχει και κινδύνους όπως, ιδίως, η έλλειψη διαφάνειας σχετικά με τα δεδομένα που έχουν συμπεριληφθεί σε ένα σύνολο δεδομένων κατάρτισης της ΤΝ και τις πηγές από τις οποίες έχουν συλλεχθεί. Επομένως, ο εισηγητής τονίζει την ανάγκη να υποστηριχθούν έργα έρευνας και καινοτομίας όσον αφορά τη χρήση της ΤΝ στον τομέα και την ανάγκη διαφάνειας όσον αφορά τον τρόπο κατάρτισης της ΤΝ.
Είναι επίσης σημαντικό να συλλέγονται δεδομένα για την ευρωπαϊκή αγορά βιβλίων στο σύνολό της και να υποστηρίζονται εθνικές πρωτοβουλίες για την ανταλλαγή δεδομένων και την τυποποίηση εντός της αξιακής αλυσίδας. Αυτό θα συμβάλει στην περαιτέρω βελτιστοποίηση των προσπαθειών παραγωγής, διανομής και βιωσιμότητας.
Ένα ακόμη κρίσιμο ζήτημα είναι η έλλειψη διαλειτουργικότητας. Λόγω της ύπαρξης εσκεμμένα μη διαλειτουργικών μοντέλων, δεν υπάρχει σήμερα διαλειτουργικότητα μεταξύ ορισμένων μορφοτύπων ηλεκτρονικών βιβλίων και συσκευών ηλεκτρονικής ανάγνωσης. Τα προϊόντα αυτά έχουν αναπτυχθεί από μικρό αριθμό κυρίαρχων παραγόντων της αγοράς για την παγίδευση των καταναλωτών στα οικοσυστήματα και τις υπηρεσίες τους, προκαλώντας σύγχυση και απογοήτευση. Ο εισηγητής πιστεύει ότι η πρακτική αυτή είναι εξίσου επιζήμια για τον θεμιτό ανταγωνισμό και, επομένως, ζητεί να καταστούν διαλειτουργικά τα ηλεκτρονικά βιβλία και οι συσκευές ανάγνωσης και να συμπεριληφθούν στο πεδίο εφαρμογής της πράξης για τις ψηφιακές αγορές το συντομότερο δυνατόν.
Τέλος, ο εισηγητής τονίζει τη σημασία να επιβάλλουν τα κράτη μέλη μηδενικό συντελεστή ΦΠΑ στα βιβλία, ανεξάρτητα από τη μορφή τους ή τον τρόπο πρόσβασης σε αυτά, προκειμένου να είναι τα βιβλία, ως βασικά αγαθά, πιο προσιτά και προσβάσιμα στο κοινό.
Εν κατακλείδι, ο εισηγητής πιστεύει ότι οι συστάσεις αυτές θα παράσχουν ζωτικής σημασίας στήριξη στον ευρωπαϊκό τομέα του βιβλίου, ώστε να αντιμετωπιστούν πολλές νέες προκλήσεις και να διασφαλιστεί ότι η κοινωνία μας θα συνεχίσει να επωφελείται από ένα ευρύ φάσμα ευρωπαϊκής λογοτεχνίας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Date adopted |
18.7.2023 |
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας |
+:27 -:0 0:1 |
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
Asim Ademov, Christine Anderson, Andrea Bocskor, Ilana Cicurel, Laurence Farreng, Tomasz Frankowski, Romeo Franz, Sylvie Guillaume, Hannes Heide, Irena Joveva, Petra Kammerevert, Niyazi Kizilyürek, Predrag Fred Matić, Martina Michels, Niklas Nienass, Peter Pollák, Marcos Ros Sempere, Massimiliano Smeriglio, Michaela Šojdrová, Sabine Verheyen, Ζαγοράκης Θεόδωρος, Milan Zver |
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
Isabella Adinolfi, Ibán García Del Blanco, Rob Rooken, Marc Tarabella |
Αναπληρωτές (άρθρο 209 παράγραφος7) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
Angel Dzhambazki, Erik Marquardt |
ΤΕΛΙΚΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΜΕ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
27 |
+ |
ECR |
Dzhambazki Angel, Rooken Rob |
ID |
Anderson Christine |
NI |
Tarabella Marc |
PPE |
Ademov Asim, Adinolfi Isabella, Frankowski Tomasz, Pollák Peter, Sojdrová Michaela, Verheyen Sabine, Ζαγοράκης Θεόδωρος, Zver Milan |
Renew |
Cicurel Ilana, Farreng Laurence, Joveva Irena |
S&D |
García Del Blanco Ibán, Guillaume Sylvie, Heide Hannes, Kammerevert Petra, Matic Predrag Fred, Ros Sempere Marcos, Smeriglio Massimiliano |
The Left |
Kizilyürek Niyazi, Michels Martina |
Verts/ALE |
Franz Romeo, Marquardt Erik, Nienass Niklas |
0 |
- |
1 |
0 |
NI |
Bocskor Andrea |
Υπόμνημα των χρησιμοποιούμενων συμβόλων:
+:υπέ
-:κατά
0:αποχή