PROJEKT REZOLUCJIw sprawie potrzeby unijnego wsparcia na rzecz sprawiedliwej transformacji i odbudowy w Syrii
7.3.2025-()
zgodnie z art. 136 ust. 2 Regulaminu
Hannah Neumann, Rasmus Nordqvist, Katrin Langensiepen, Ville Niinistö, Maria Ohisalo, Jaume Asens Llodrà, Vicent Marzà Ibáñez, Saskia Bricmont, Mounir Satouri, Erik Marquardt, Nicolae Ştefănuță
w imieniu grupy Verts/ALE
Patrz też projekt wspólnej rezolucjiRC-B10-0157/2025
10‑0162/2025
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie potrzeby unijnego wsparcia na rzecz sprawiedliwej transformacji i odbudowy w Syrii
()
Parlament Europejski,
–uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Syrii,
–uwzględniając Kartę Narodów Zjednoczonych,
–uwzględniając rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2254 przyjętą 18 grudnia 2015 r.,
–uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr77/301 z 29 czerwca 2023 r., ustanawiającą Niezależną Instytucję ds. Osób Zaginionych w Syryjskiej Republice Arabskiej,
–uwzględniając sprawozdania niezależnej międzynarodowej komisji śledczej ONZ do spraw Syryjskiej Republiki Arabskiej z 11 marca 2024 r. oraz z 12 sierpnia 2024r.,
–uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z 19 grudnia 2024r.,
–uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z 27 stycznia 2025 r. oraz wyniki posiedzenia Rady do Spraw Zagranicznych z 24 lutego 2025 r.,
–uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z16 listopada 2015r. wsprawie wsparcia UE dla sprawiedliwości okresu przejściowego,
A.mając na uwadze, że 8 grudnia 2024 r. sojusz grup rebeliantów pod przywództwem Hajata Tahrira al-Szama (HTS) obalił reżim Asada w Syrii, kładąc kres ponad półwiecznym autokratycznym rządom rodzinnym w Syrii, w tym czternastoletniej wojnie;
B.mając na uwadze, że 29 stycznia 2025 r. tymczasowym prezydentem Syrii został Ahmad al-Szara, który ma za zadanie utworzyć tymczasową radę ustawodawczą; mając na uwadze, że tymczasowy prezydent ogłosił plany przyjęcia nowej konstytucji i przeprowadzenia wyborów w ciągu czterech–pięciu lat; mając na uwadze, że dowódca rebeliantów Hassan Abdul Ghani ogłosił, że wszystkie instytucje związane ze starym reżimem, w tym konstytucja z 2012 r., Zgromadzenie Ludowe, partia Baas i wszystkie rewolucyjne frakcje – wojskowe, polityczne i cywilne – zostaną rozwiązane i włączone do nowych instytucji państwowych;
C.mając na uwadze, że spośród siedmiu osób mianowanych do komitetu przygotowawczego do konferencji dialogu narodowego tylko dwie to kobiety;
D.mając na uwadze, że 24 i 25 lutego 2025 r. tymczasowy rząd syryjski zorganizował zapowiadaną konferencję dialogu narodowego;
E.mając na uwadze, że od 2011 r. zginęło pół miliona Syryjczyków, a 14 mln zostało przymusowo przesiedlonych w wyniku ostrych represji i inżynierii demograficznej ze strony Asada i jego popleczników – Rosji i Iranu; mając na uwadze, że w okresie od 2011 r. do sierpnia 2024 r. co najmniej 157 634 osoby zostały aresztowane przez siły reżimu i inne strony wojny w Syrii; mając na uwadze, że część z nich nadal przebywa w areszcie lub padła ofiarą wymuszonego zaginięcia; mając na uwadze częste przypadki śmierci w areszcie i egzekucji pozasądowych; mając na uwadze, że podczas rządów rodziny Asada zaginęły dziesiątki tysięcy osób, a ich losy i miejsce pobytu pozostają nieznane;
F.mając na uwadze, że ponad 90% Syryjczyków żyje poniżej granicy ubóstwa, a co najmniej 13 mln, czyli ponad połowa populacji, nie ma dostępu do wystarczającej ilości żywności wysokiej jakości lub nie może sobie na nią pozwolić; mając na uwadze, że co najmniej 16,5 mln Syryjczyków w całym kraju potrzebuje jakiejś formy pomocy humanitarnej, aby zaspokoić swoje podstawowe potrzeby;
G.mając na uwadze, że według Biura ONZ ds. Koordynacji Pomocy Humanitarnej działania humanitarne w Syrii są znacznie niedofinansowane, ponieważ do marca 2025 r. zgromadzono mniej niż 10% potrzebnej kwoty w wysokości 1,2 mld USD;
H.mając na uwadze, że pomimo ostatnich dostosowań polityka sankcji UE wobec Syrii utrudnia wysiłki na rzecz odbudowy i pogłębia cierpienie milionów Syryjczyków mających trudności z dostępem do podstawowych usług;
I.mając na uwadze, że podczas ofensywy rebeliantów wspierane przez Turcję bojówki Syryjskiej Armii Narodowej (SNA), wspomagane tureckimi atakami z powietrza, zaatakowały część obszarów zdominowanych przez Kurdów w północnej Syrii i przejęły nad nimi kontrolę; mając na uwadze, że kontynuacja i nasilenie ataków na zdominowane przez Kurdów obszary północnej Syrii, w tym za pomocą improwizowanych ładunków wybuchowych, powodują śmierć ludności cywilnej, w tym dzieci, oraz kolejne przesiedlenia ponad 25 tys. osób z Manbidżu i wschodniego Aleppo; mając na uwadze, że według organizacji Human Rights Watch sojusz Turcji z SNA może być odpowiedzialny za zbrodnie wojenne w północno-wschodniej Syrii;
J.mając na uwadze, że Turcja przeprowadziła zakrojone na szeroką skalę operacje wojskowe na terytorium Syrii, w szczególności wymierzone w terytoria kurdyjskie, oraz okupuje tereny w północnej Syrii, naruszając tymi działaniami prawo międzynarodowe;
K.mając na uwadze, że od 1967 r. Izrael okupuje część syryjskiego terytorium na Wzgórzach Golan; mając na uwadze, że po obaleniu reżimu Asada Izrael złamał zawieszenie broni z 1974 r. i zajął patrolowaną przez ONZ strefę zdemilitaryzowaną między Syrią a okupowanymi przez Izrael Wzgórzami Golan, a 17 grudnia 2024 r. oświadczył, że zajmie to terytorium na czas nieokreślony i rozpocznie budowę osiedli; mając na uwadze, że Izrael nadal przeprowadza naloty na Syrię; mając na uwadze, że według Izraela cała południowa Syria powinna stanowić zdemilitaryzowaną strefę bezpieczeństwa;
L.mając na uwadze, że w wyniku upadku reżimu Asada jego główni zagraniczni poplecznicy – Rosja i Iran – wycofali się ze swoich baz wojskowych i morskich oraz przenieśli swoje zasoby wojskowe i bojówki; mając na uwadze, że Rosja dąży do utrzymania swoich baz wojskowych w Syrii, w szczególności bazy marynarki wojennej w Tartusie i bazy lotniczej w Humajmim; mając na uwadze, że w styczniu 2025 r. rząd tymczasowy w Damaszku unieważnił umowę leasingu z rosyjskim przedsiębiorstwem Strojtransgaz dotyczącą cywilnego odcinka portu w Tartusie;
M.mając na uwadze, że ogólna sytuacja w zakresie bezpieczeństwa w Syrii jest niestabilna oraz że nasila się przemoc, w tym zabójstwa z zemsty, przemoc na tle religijnym i działalność przestępcza, zwłaszcza na obszarach przybrzeżnych i wiejskich;
N.mając na uwadze, że państwa członkowskie UE przyjęły ponad 1,3 mln syryjskich uchodźców i osób ubiegających się o azyl; mając na uwadze, że wkrótce po obaleniu Asada niektóre państwa członkowskie ogłosiły, że zawieszają rozpatrywanie złożonych przez Syryjczyków wniosków o udzielenie azylu;
O.mając na uwadze, że cofnięcie statusu uchodźcy na mocy Konwencji dotyczącej statusu uchodźców z 1951 r. wymaga fundamentalnych i trwałych zmian w kraju pochodzenia, których obecnie nie można wykazać w Syrii; mając na uwadze, że dyrektywa UE w sprawie kwalifikowania[1] i nowe rozporządzenie w sprawie kwalifikowania[2] stanowią, że przy podejmowaniu decyzji o ustaniu statusu uchodźcy ze względu na zmianę okoliczności państwa członkowskie „zwracają uwagę na to, czy zmiana okoliczności ma charakter na tyle znaczący i trwały, by obawy uchodźcy przed prześladowaniem nie można było dłużej uznawać za uzasadnioną”;
1.z zadowoleniem przyjmuje upadek reżimu Asada, który zakończył ponad pół wieku brutalnej dyktatury, tyranii i wojny; uznaje kluczową rolę, jaką w obaleniu rządów Asada odegrały HTS i inne ugrupowania zbrojne;
2.przyłącza się do świętowania przez Syryjczyków upadku długich i brutalnych rządów reżimu Asada i wyraża uznanie dla długotrwałego pokojowego sprzeciwu wobec reżimu oraz solidarność z wszystkimi jego ofiarami i ich rodzinami; przyznaje, że ofiary, osoby ocalałe i rodziny ofiar poważnych naruszeń prawa międzynarodowego w Syrii nadal wymagają pilnego wsparcia;
3.podkreśla, że UE jest w pełni zdeterminowana, by wspierać transformację polityczną prowadzoną przez Syryjczyków w celu zjednoczenia i odbudowy kraju, zgodnie z podstawowymi zasadami rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2254, a także by angażować się w tym celu we współpracę z syryjskim społeczeństwem obywatelskim i popierać jego żądania, co oznacza również kontakty z faktycznymi władzami;
4.potwierdza zasadniczą rolę syryjskiego społeczeństwa obywatelskiego w pomyślnej transformacji politycznej i przyszłości Syrii, w szczególności inicjatyw prowadzonych przez kobiety; wzywa Komisję, by wzmacniała syryjskie społeczeństwo obywatelskie za pośrednictwem wszystkich jej programów dotyczących Syrii oraz by preferowała bezpośrednie wsparcie dla tych organizacji, a nie przekazywanie funduszy przez międzynarodowych pośredników;
5.z zadowoleniem przyjmuje uznanie przez tymczasowego prezydenta al-Szarę różnorodności religijnej, politycznej i kulturowej Syrii oraz jego zobowiązanie do działania na rzecz zjednoczenia kraju, zauważając jednak, że tymczasowe władze nie odzwierciedlają jeszcze tej różnorodności;
6.wspiera Komisję i państwa członkowskie w takim prowadzeniu rozmów z tymczasowymi władzami w Damaszku, aby podkreślać, że rząd tymczasowy i siły bezpieczeństwa muszą odzwierciedlać różnorodność polityczną, etniczną, religijną i kulturową kraju oraz zapewniać uczestnictwo i reprezentację kobiet;
7.wzywa Komisję i państwa członkowskie, by potwierdziły oczekiwania Parlamentu, zgodnie z którymi rząd tymczasowy w Damaszku powinien przestrzegać dobrych rządów, podstawowych wolności i praw człowieka – w tym swobody przemieszczania się, wolności zgromadzeń i wypowiedzi – nie stosując dyskryminacji oraz powstrzymując się od arbitralnych aresztowań i wszelkich innych form represji;
8.apeluje do wysokiej przedstawicielki do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz do państw członkowskich, by konsekwentnie wypowiadały się przeciwko wszelkim naruszeniom podstawowych wolności i praw człowieka w Syrii przez rząd tymczasowy lub inne ugrupowania;
9.z zaniepokojeniem odnotowuje niestabilną sytuację w zakresie bezpieczeństwa w Syrii, zwłaszcza na wybrzeżu, gdzie coraz częściej dochodzi do zabójstw z zemsty, porwań i podburzania na tle religijnym; wzywa faktyczne władze, by powstrzymały brutalne frakcje i chroniły ludność przed przemocą oraz zagwarantowały jej prawo do bezpiecznego życia, w miarę możliwości angażując społeczności lokalne w zapewnianie bezpieczeństwa;
10.wzywa faktyczne władze syryjskie, by uwolniły wszystkie osoby zatrzymane niezgodnie z prawem oraz dopilnowały, aby pozostali zatrzymani zostali niezwłocznie postawieni przed niezależnym organem sądowym, który oceni legalność i konieczność ich zatrzymania; ponadto apeluje, by umożliwić niezależnym obserwatorom, takim jak Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, dostęp do wszystkich ośrodków detencyjnych w celu monitorowania warunków i dobrostanu zatrzymanych; ponadto wzywa do podjęcia pilnych działań w celu zapewnienia osobom zwolnionym z więzienia opieki zdrowotnej, wsparcia psychospołecznego i rehabilitacji oraz ułatwienia szybkiego powrotu do rodzin;
11.popiera zniszczenie podczas ofensywy rebeliantów pod dowództwem HTS laboratoriów reżimu Asada, w których produkowano narkotyk captagon, a także wysiłki rebeliantów, by powstrzymać handel narkotykami, który od lat negatywnie wpływa na cały region;
12.zauważa, że wszystkie grupy polityczne i religijne wyraziły chęć przyłączenia się do budowy nowej Syrii i przyjęły konstruktywne stanowiska w tej sprawie; jest głęboko przekonany, że zjednoczenie wszystkich grup syryjskiego społeczeństwa, w tym włączenie wszystkich uzbrojonych frakcji do armii narodowej, wymaga rozwiązania wynegocjowanego przez Syryjczyków, w tym między faktycznymi władzami a władzami kurdyjskimi; apeluje do UE i państw członkowskich, by wykorzystały wszystkie kanały dyplomatyczne do wspierania negocjacji mających na celu znalezienie pokojowego i stabilnego rozwiązania oraz by zadbały o to, by głównym przedmiotem negocjacji było zapewnienie dobrostanu i ochrony praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, a także równości mężczyzn i kobiet w Syrii, w szczególności mieszkańców północno-wschodniej części kraju;
13.wyraża głębokie zaniepokojenie nieprzerwaną agresją wojskową ze strony sojuszu między Turcją a SNA w północno-wschodniej Syrii, w tym śmiercionośnymi atakami na ludność cywilną i infrastrukturę cywilną w regionie Manbidżu i Kobani, które powodują kolejne wysiedlenia i narażają na szwank pokojowe przemiany; potępia bezprawną interwencję wojskową ze strony Turcji i okupację części Syrii; wzywa Turcję do przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego;
14.potępia bezprawną wojskową inwazję Izraela z powietrza i ziemi na południową Syrię oraz zajęcie przez Izrael zdemilitaryzowanej strefy przygranicznej wzdłuż okupowanych Wzgórz Golan, co stanowi naruszenie zawieszenia broni z 1974 r. i podważa suwerenność Syrii, jeszcze bardziej destabilizując region; wzywa Izrael, by zaprzestał interwencji w Syrii i okupacji części jej terytorium oraz by w pełni szanował prawo międzynarodowe;
15.wzywa wszystkie obce mocarstwa do poszanowania suwerenności i integralności terytorialnej Syrii; wzywa podmioty destabilizujące sytuację w Syrii – w tym Rosję, Iran, Turcję i ich popleczników, a także Izrael – do zaprzestania ingerencji z zewnątrz; wzywa UE i jej państwa członkowskie, by wykorzystały wszelkie dostępne kanały dyplomatyczne do wspierania stabilizacji Syrii, co leży w interesie większości krajów w regionie, oraz by przeciwdziałały ingerencji z zewnątrz i ją ograniczały;
16.wyraża uznanie dla władz tymczasowych za przechwytywanie dostaw broni z Iranu przeznaczonych dla Hezbollahu w Libanie;
17.podkreśla zagrożenie dla bezpieczeństwa wynikające z sytuacji w więzieniach, ośrodkach detencyjnych i obozach dla uchodźców w północno-wschodniej Syrii, gdzie ludzie, w tym dżihadyści i ich rodziny, zwłaszcza dzieci, są arbitralnie przetrzymywani bez rzetelnego procesu w skrajnie złych warunkach humanitarnych, co zwiększa również potencjał rekrutacyjny ISIS; pilnie wzywa państwa członkowskie, by kontynuowały repatriację swoich obywateli z tych ośrodków;
18.podkreśla, jak ważne jest utrzymanie międzynarodowej koalicji przeciwko ISIS oraz jej współpraca z tymczasowym rządem Syrii, aby zapobiec reorganizacji ISIS i innych ugrupowań dżihadystów;
19.jest zaniepokojony, że od upadku reżimu Asada setki osób, w tym dzieci, zostały zabite lub ranne w wyniku eksplozji min lub innych materiałów wybuchowych; wyraża uznanie dla wysiłków organizacji międzynarodowych i lokalnych na rzecz identyfikacji, znakowania i usuwania amunicji wybuchowej, a także uświadamiania mieszkańców na temat zachowania bezpieczeństwa; apeluje do UE i państw członkowskich, by wsparły te inicjatywy, dostarczając fachową wiedzę i udzielając wsparcia finansowego i logistycznego;
20.z zadowoleniem przyjmuje zapowiedź syryjskiego rządu tymczasowego dotyczącą zniszczenia wszelkich pozostałych zapasów broni chemicznej w Syrii oraz jego otwartość na współpracę z Organizacją ds. Zakazu Broni Chemicznej (OPCW); wzywa UE i jej państwa członkowskie, by wspierały wysiłki na rzecz identyfikacji, zabezpieczenia i zniszczenia zapasów broni zakazanej na szczeblu międzynarodowym, takiej jak broń chemiczna, miny przeciwpiechotne i amunicja kasetowa;
21.pochwala tymczasowy rząd Syrii za zorganizowanie zapowiadanej konferencji dialogu narodowego, stanowiącej pierwszy krok w kierunku procesu politycznego i przyszłego rządu; wyraża zaniepokojenie wykluczeniem politycznych przedstawicieli Kurdów i innych grup, a także faktem, że nie zapewniono udziału w konferencji wszystkich grup syryjskiego społeczeństwa obywatelskiego, zwłaszcza kobiet; zachęca tymczasowy rząd Syrii do organizowania bardziej pluralistycznych i przejrzystych konferencji dialogu narodowego, w tym na szczeblu lokalnym, wraz z wiążącymi konkluzjami w sprawie wolności osobistych i praw kobiet; wzywa rząd tymczasowy do opracowania planu działania określającego plan i wizję procesu politycznego, w tym do realizacji inicjatyw zapowiedzianych przez rząd tymczasowy, oraz do poprawy komunikacji z obywatelami Syrii;
22.wzywa rząd tymczasowy do podjęcia prac nad natychmiastowymi, prawdziwymi i głębokimi reformami zapewniającymi udział wszystkich Syryjczyków, zarówno zamieszkujących ten kraj, jak i żyjących za granicą, w opracowywaniu fazy przejściowej i ustanowieniu tymczasowego organu zarządzającego, tak aby zainicjować pluralistyczny proces konstytucyjny, który będzie przejrzysty, partycypacyjny i formalnie obejmie różne grupy społeczeństwa obywatelskiego, zwłaszcza kobiety; zwraca uwagę na postulat syryjskiego społeczeństwa obywatelskiego dotyczący pluralistycznego i zdecentralizowanego systemu demokratycznego, który obejmie ustawę o partiach politycznych, w którym będą szanowane prawa wszystkich społeczności oraz grup etnicznych, kulturowych i religijnych w Syrii i który zerwie z polityką represji i marginalizacji;
23.wzywa Komisję do priorytetowego potraktowania wsparcia finansowego dla syryjskiego społeczeństwa obywatelskiego, w szczególności dla inicjatyw prowadzonych przez kobiety, aby umożliwić Syryjczykom odegranie fundamentalnej roli w przemianach politycznych i przyszłości kraju;
24.wzywa Komisję do wsparcia niezależnych dziennikarzy oraz zapewnienia finansowania i budowania zdolności syryjskich dziennikarzy i mediów w całym kraju; dostrzega, jak ważne dla transformacji Syrii są wiarygodne informacje i zwalczanie dezinformacji;
25.apeluje do tymczasowych władz Syrii, aby niezwłocznie podjęły wszelkie kroki konieczne do zabezpieczenia i zachowania wszystkich dowodów poważnych zbrodni międzynarodowych popełnionych na terenie całego kraju, aby udzielić rodzinom odpowiedzi na temat losu i miejsca pobytu ich bliskich oraz zapewnić podstawy niezbędne do pociągnięcia winnych do odpowiedzialności i do postępowań sądowych;
26.wzywa tymczasowy rząd Syrii, aby wspierał wszelkie międzynarodowe i lokalne wysiłki w zakresie dokumentacji i dochodzeń oraz aby w tym celu zaprosił do pełnej współpracy Bezstronny i Niezależny Międzynarodowy Mechanizm na rzecz Syrii (IIIM), komisję dochodzeniową ONZ w sprawie Syrii, Niezależną Instytucję ds.Osób Zaginionych w Syryjskiej Republice Arabskiej (IIMP), specjalnego sprawozdawcę ONZ ds.tortur i innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, OPCW, a także inicjatywy społeczeństwa obywatelskiego dokumentujące i badające zbrodnie i naruszenia, oraz zapewnił wszystkim tym instytucjom nieograniczony dostęp do kraju i odpowiednich obiektów;
27.wzywa UE do zaoferowania pomocy i wiedzy specjalistycznej w zakresie zabezpieczania dowodów i dokumentowania przestępstw, w tym pomocy finansowej, wiedzy technicznej i programów budowania zdolności dla Syryjczyków, w oparciu o wcześniejsze doświadczenia z Bałkanów Zachodnich, Kolumbii i Republiki Środkowoafrykańskiej, zgodnie z ramami polityki UE dotyczącymi wsparcia sprawiedliwości okresu przejściowego;
28.wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby zwiększyły wsparcie finansowe dla organizacji pozarządowych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego zaangażowanych w zabezpieczanie i przechowywanie dowodów, prowadzenie dokumentacji, poszukiwanie osób zaginionych, analizę kryminalistyczną i budowanie zdolności; dostrzega, że zamrożenie amerykańskiego finansowania pomocy ma na te wysiłki negatywny wpływ; wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby na brukselskiej konferencji wsprawie Syrii, która odbędzie się 17 marca 2025r., osiągnęły porozumienie wsprawie zapewnienia zrównoważonego finansowania;
29.wzywa UE, aby podczas trwającej obecnie sesji Rady Praw Człowieka ONZ poparła odnowienie mandatu Niezależnej Międzynarodowej Komisji Dochodzeniowej wsprawie Syrii oraz zwiększyła finansowanie IIIM i innych bieżących inicjatyw dotyczących sprawiedliwości w Syrii;
30.wzywa tymczasowy rząd Syrii, by zaangażował się w krajowe wysiłki na rzecz sprawiedliwości okresu przejściowego, które umożliwią rozpoznanie i zbadanie wszystkich nadużyć i naruszeń praw człowieka, niezależnie od sprawcy, skupią się na zadośćuczynieniu ofiarom i społeczeństwu oraz zagwarantują, że w przyszłości już nigdy nie dojdzie do takich naruszeń; podkreśla, że należy skupić się na osobach poszkodowanych oraz uwzględnić doświadczenia i perspektywę syryjskich kobiet;
31.wzywa tymczasowy rząd Syrii, aby przeprowadził ścisłe konsultacje ze społeczeństwem obywatelskim wsprawie mechanizmów sprawiedliwości okresu przejściowego i umożliwił wszystkim warstwom syryjskiego społeczeństwa kształtowanie krajowego procesu sprawiedliwości okresu przejściowego i aktywne uczestnictwo w nim; dostrzega, że wiedza specjalistyczna i lokalna organizacji pozarządowych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego kierowanych przez Syryjczyków ma zasadnicze znaczenie dla powodzenia wysiłków na rzecz sprawiedliwości okresu przejściowego; ubolewa, że zorganizowana przez syryjskie społeczeństwo obywatelskie konferencja na temat sprawiedliwości okresu przejściowego, którą zaplanowano na 27 lutego 2025r., musiała zostać odwołana w ostatniej chwili;
32.wzywa UE, aby w stosunkach z Syrią priorytetowo potraktowała wsparcie sprawiedliwości okresu przejściowego oraz zaoferowała wsparcie prawne, finansowe i psychologiczne osobom, które były przetrzymywane, padły ofiarą przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć oraz tortur, a także przeszkoliła Syryjczyków w zakresie samodzielnego prowadzenia tych procesów powrotu do normalnego życia;
33.zachęca Komisję, aby pośredniczyła między syryjskim społeczeństwem obywatelskim poza Syrią i wewnątrz Syrii oraz stworzyła fora wymiany poglądów i żądań dotyczących sprawiedliwości okresu przejściowego; ponadto wzywa Komisję, aby usprawniła koordynację między syryjskimi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, organami międzynarodowymi i odpowiednimi syryjskimi zainteresowanymi stronami, tak aby syryjskie organizacje społeczeństwa obywatelskiego były bezpośrednio włączone w procesy sprawiedliwości okresu przejściowego; zaleca utworzenie programów wymiany wiedzy, w ramach których syryjscy aktywiści, eksperci prawni i liderzy społeczeństwa obywatelskiego będą mogli nawiązać dialog ze swoimi europejskimi odpowiednikami;
34.zachęca tymczasowy rząd Syrii, aby ratyfikował Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK), uznał jurysdykcję tego trybunału z mocą wsteczną w drodze deklaracji i dostosował krajowe syryjskie ustawodawstwo do traktatu MTK i prawa międzynarodowego;
35.zachęca UE, jej państwa członkowskie i ich sądy, aby kontynuowały ściganie osób podejrzanych o poważne przestępstwa w Syrii w sprawach podlegających jurysdykcji uniwersalnej;
36.z zadowoleniem przyjmuje decyzję Rady Europejskiej z 24 lutego 2025r. o zawieszeniu unijnych środków ograniczających nałożonych na kluczowe sektory gospodarki oraz o bezterminowym przedłużeniu zwolnienia pomocy humanitarnej z sankcji, i uznaje ją za dobry krok w kierunku złagodzenia cierpienia milionów Syryjczyków i umożliwienia odbudowy; wzywa Radę Europejską do szybkiego wdrożenia tej decyzji i dopilnowania, by w ramach podejścia stopniowego zniesiono wszystkie inne sankcje, które mają negatywny wpływ na operacje humanitarne, prawa gospodarcze i społeczne Syryjczyków oraz ich dostęp do podstawowych usług lub wpływ na syryjskie instytucje finansowe, w tym wszystkie ograniczenia dotyczące sprzedaży ropy naftowej, naprawy sieci elektroenergetycznych i transakcji finansowych z Syrii i do Syrii; apeluje do państw członkowskich, aby przy podejmowaniu wszelkich decyzji dotyczących sankcji stawiały dobro Syryjczyków na pierwszym miejscu;
37.wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zniosły wszystkie sankcje, które izolują syryjski bank centralny i sektor finansowy, oraz zapewniły europejskim przedsiębiorstwom i bankom gwarancje prawne, by zapobiegać nadmiernemu przestrzeganiu przepisów;
38.przyjmuje do wiadomości, że złagodzenie sankcji UE nie jest nieodwracalne i zwraca się do Rady Europejskiej, aby określiła i jasno zakomunikowała wyraźne kryteria, jakie muszą spełnić władze Syrii, aby złagodzić kolejne sankcje lub zapobiec przywróceniu wcześniejszych sankcji;
39.zgadza się z Radą Europejską, że należy utrzymać środki ograniczające wobec osób i podmiotów odpowiedzialnych za powszechne i systematyczne naruszenia praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego w Syrii, w szczególności wobec reżimu Asada i jego popleczników, a także przywódców HTS;
40.wzywa Radę Europejską, aby określiła jasne kryteria usuwania z listy osób objętych sankcjami, które mogłyby pomóc w działaniach na rzecz pociągnięcia do odpowiedzialności za łamanie praw człowieka przez reżim Asada;
41.zachęca Radę Europejską, by zbadała, jak można wykorzystać zamrożone aktywa reżimu Asada do utworzenia funduszu powierniczego na rzecz odbudowy Syrii oraz rehabilitacji i odszkodowania dla ofiar;
42.wzywa Komisję i Radę, aby zwróciły się do innych krajów nakładających sankcje na Syrię, w szczególności do Stanów Zjednoczonych i Zjednoczonego Królestwa, z apelem o dostosowanie się do złagodzenia sankcji przez UE;
43.zauważa, że sankcje UE wygasają 1 czerwca 2025r.; podkreśla, że wyżej wymienione kwestie należy wyjaśnić przed tą datą i jak najszybciej sporządzić listę sankcji indywidualnych, które muszą pozostać w mocy;
44.wyraża głębokie zaniepokojenie dramatycznymi warunkami humanitarnymi i gospodarczymi, z jakimi borykają się Syryjczycy w wyniku rządów reżimu Asada, wojny i utrudniania pomocy humanitarnej; z zadowoleniem przyjmuje usunięcie przez rząd tymczasowy wszystkich barier w dostępie do pomocy ponad granicami i liniami podziału w Syrii oraz wzywa społeczność międzynarodową i UE, aby wykorzystały tę okazję do zwiększenia pomocy humanitarnej i rozwojowej; z zadowoleniem przyjmuje ostatnie sprawozdania ONZ dotyczące zwiększenia dostaw pomocy do północno-zachodniej Syrii, pomimo trwających działań wojennych;
45.z zadowoleniem przyjmuje zapowiedź Komisji dotyczącą przeznaczenia kolejnych 235mlnEUR na wsparcie humanitarne dla Syryjczyków; zachęca Komisję i państwa członkowskie do ścisłej współpracy z instytucjami ONZ i lokalnymi grupami humanitarnymi, aby całościowo zająć się tragiczną sytuacją humanitarną w Syrii;
46.jest głęboko przekonany, że o ile pomoc humanitarna jest bardzo ważna, to odbudowa i rozwój gospodarczy są kluczowe dla transformacji i stabilizacji Syrii; w związku z tym wzywa Komisję i państwa członkowskie do wspierania wysiłków na rzecz odbudowy Syrii i skoncentrowania się na sektorach, które mogą poprawić prawa gospodarcze i społeczne Syryjczyków, w tym na transporcie, elektryczności, zdrowiu i edukacji; zaleca, aby Komisja i państwa członkowskie skoncentrowały się na inicjatywach oddolnych wspierających lokalne przedsiębiorstwa i społeczeństwo obywatelskie, zamiast przekazywać pieniądze za pośrednictwem scentralizowanych instytucji, oraz by w tym celu zapewniły dostosowanie systemów finansowania do kontekstu lokalnego, unikając zbędnych przeszkód biurokratycznych, które mogłyby wykluczyć małe podmioty lokalne;
47.uważa, że Syryjczycy, szczególnie ci, którzy najbardziej ucierpieli w wyniku wojny, muszą przewodzić odbudowie kraju, a ich odporność i wiedza powinny kształtować proces odbudowy; podkreśla, że we wszystkich wysiłkach na rzecz odbudowy należy uwzględniać jako cel równouprawnienie płci, w tym prawa kobiet do ziemi i własności; uważa, że całemu programowaniu musi towarzyszyć należyta staranność, uwzględnienie praw do mieszkania, ziemi i własności w Syrii, a także nadzór przez niezależne monitorowanie;
48.wzywa Komisję, aby we współpracy z odpowiednimi krajami w regionie dopilnowała, by podmioty lub osoby, na które UE nałożyła sankcje za naruszenia prawa międzynarodowego i praw człowieka, zostały wykluczone z odbudowy Syrii i nie otrzymały żadnych ofert przetargowych;
49.z zadowoleniem przyjmuje terminową organizację 9. brukselskiej konferencji wsprawie Syrii w marcu 2025r. i wzywa Komisję, aby w tym dialogu priorytetowo potraktowała włączenie i udział syryjskich organizacji społeczeństwa obywatelskiego, zwłaszcza organizacji kobiecych, aby zagwarantować, że podejście UE wspiera aspiracje Syryjczyków i ochronę ich praw;
50.uznaje znaczenie syryjskiej diaspory w UE dla rozwoju gospodarczego i odbudowy Syrii; uznaje znaczenie przekazów pieniężnych obok oficjalnej pomocy rozwojowej i wzywa wszystkie państwa członkowskie do zniesienia wszelkich ograniczeń dotyczących wysyłania przekazów pieniężnych do Syrii;
51.wzywa Komisję, by w kontekście ograniczeń finansowych zapewniła syryjskiemu społeczeństwu obywatelskiemu – zwłaszcza grupom kierowanym przez kobiety – trwałe, elastyczne i długoterminowe finansowanie, w tym niewielkie dotacje i pomoc pieniężną; podkreśla, że należy zadbać o ścisłe konsultacje z syryjskim społeczeństwem obywatelskim przy opracowywaniu i wdrażaniu unijnego finansowania dla Syrii oraz zapewnić inicjatywom lokalnym łatwy dostęp do programów;
52.potwierdza, że niestabilna i zmieniająca się sytuacja polityczna i stan bezpieczeństwa w tym kraju nie dają podstaw, by uznać Syrię lub jej części za bezpieczny kraj pochodzenia do celów powrotu obywateli syryjskich mieszkających jako uchodźcy i osoby ubiegające się o azyl w Europie i na całym świecie; przypomina stanowisko UE, zgodnie z którym każdy powrót musi być rzeczywiście dobrowolny, bezpieczny i godny, a jego podstawą musi być przekazanie uchodźcom wszelkich informacji potrzebnych do podjęcia świadomej decyzji o ich przyszłości, w pełnej zgodności z prawem międzynarodowym i zasadami określonymi przez UNHCR;
53.wzywa państwa członkowskie, by uchyliły wszelkie decyzje o zawieszeniu wniosków o udzielenie azylu złożonych przez Syryjczyków oraz by zagwarantowały pełną, indywidualną i merytoryczną ocenę każdego wniosku o udzielenie azylu w ramach sprawiedliwej i przejrzystej procedury; wzywa państwa członkowskie, które zawiesiły podejmowanie decyzji w sprawie wniosków o udzielenie azylu, by ograniczyły to zawieszenie do krótkiego i jasno zdefiniowanego okresu;
54.podkreśla, że wszelkich zmian statusu ochrony uchodźców syryjskich należy dokonywać dopiero po dogłębnej ocenie i uzyskaniu dowodów na to, że sytuacja polityczna i stan bezpieczeństwa zmieniły się w zasadniczy i trwały sposób, zgodnie z wymogami Konwencji dotyczącej statusu uchodźców z 1951 r. i dyrektywy w sprawie kwalifikowania, oraz że gwarantują bezpieczeństwo i stabilność, a także poszanowanie praw człowieka; podkreśla, że cofnięcie ochrony międzynarodowej osobom fizycznym musi odbywać się zgodnie z procedurą określoną w dyrektywie w sprawie procedur azylowych[3]; zachęca państwa członkowskie do przeanalizowania alternatywnych powodów przyznawania Syryjczykom zezwoleń na pobyt, takich jak naturalizacja, łączenie rodzin, pobyt długoterminowy czy względy humanitarne; przypomina, że nikt, kto ubiega się o azyl, nie może zostać przymusowo odesłany, ponieważ naruszałoby to nałożony na państwa obowiązek przestrzegania zasady non-refoulment;
55.wzywa państwa członkowskie oraz państwa spoza UE, w tym Turcję, Liban i Jordanię, aby w trybie pilnym umożliwiły syryjskim uchodźcom i osobom ubiegającym się o azyl, które przebywają w tych krajach, tymczasowy wyjazd do Syrii bez utraty przysługującego im statusu ochrony; apeluje do Komisji, by wspierała państwa członkowskie, przekazując im wytyczne i najlepsze praktyki w zakresie wdrażania prawa UE w tej dziedzinie, w tym w odniesieniu do różnicy między „wyjazdem” a „ponownym zamieszkaniem”;
56.wzywa Komisję, by utrzymała wsparcie finansowe dla krajów tego regionu, które przyjmują uchodźców syryjskich, w szczególności dla Turcji, Libanu i Jordanii;
57.wzywa sąsiadów Syrii – Turcję, Liban i Jordanię – by przestrzegały prawa międzynarodowego i powstrzymały się od odsyłania syryjskich uchodźców i osób ubiegających się o azyl do czasu, aż powroty te będą dobrowolne, bezpieczne i prowadzone w godnych warunkach;
58.przypomina o trudnej sytuacji ponad 400 tys. uchodźców palestyńskich w Syrii, których los zależy przede wszystkim od Agencji Narodów Zjednoczonych ds. Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie (UNRWA) zaspokajającej ich podstawowe potrzeby; wyraża uznanie dla UNRWA za jej ważną pracę w regionie i wzywa Komisję, by w dalszym ciągu udzielała tej agencji pełnego wsparcia politycznego i finansowego;
59.zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawicielce Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz rządowi tymczasowemu Syrii, a także do zlecenia jej przetłumaczenia i opublikowania w języku arabskim.
- [1] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego iRady 2011/95/UE zdnia 13 grudnia 2011r. wsprawie norm dotyczących kwalifikowania obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako beneficjentów ochrony międzynarodowej, jednolitego statusu uchodźców lub osób kwalifikujących się do otrzymania ochrony uzupełniającej oraz zakresu udzielanej ochrony, Dz.U. L 337 z20.12.2011, s. 9, ELI: http://data.europa.eu/eli/dir/2011/95/oj.
- [2] Rozporządzenie (UE) 2024/1347 Parlamentu Europejskiego iRady zdnia 14maja 2024 r. wsprawie norm dotyczących kwalifikowania obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako osób korzystających zochrony międzynarodowej, jednolitego statusu uchodźców lub osób kwalifikujących się do otrzymania ochrony uzupełniającej oraz zakresu udzielanej ochrony, zmieniające dyrektywę Rady 2003/109/WE orazuchylające dyrektywę Parlamentu Europejskiego iRady 2011/95/UE (Dz.U.L,2024/1347, 22.5.2024, ELI: http://data.europa.eu/eli/reg/2024/1347/oj.
- [3] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/32/UE z dnia 26 czerwca 2013r. wsprawie wspólnych procedur udzielania i cofania ochrony międzynarodowej, Dz.U. L 180 z29.6.2013, s. 60, ELI: http://data.europa.eu/eli/dir/2013/32/oj.