Rezolucja nieustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 2 kwietnia 2025 r. w sprawie projektu decyzji Rady w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, Protokołu wykonawczego do Umowy o partnerstwie w sprawie połowów między Wspólnotą Europejską a Republiką Gwinei Bissau (2024–2029) (12475/2024 – C10-0108/2024 – )
Parlament Europejski,
–uwzględniając projekt decyzji Rady (12475/2024),
–uwzględniając protokół wsprawie wykonania Umowy o partnerstwie w sprawie połowów między Wspólnotą Europejską a Republiką Gwinei Bissau (2024–2029) (12189/2024)(1),
–uwzględniając wniosek oudzielenie zgody przedstawiony przez Radę na mocy art.43 ust. 2 iart. 218 ust. 6 akapit drugi lit. a) ppkt (v) Traktatu ofunkcjonowaniu Unii Europejskiej (C10‑0108/2024),
–uwzględniając niewiążące wytyczne Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) dotyczące ochrony zrównoważonego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego w kontekście bezpieczeństwa żywnościowego i eliminacji ubóstwa,
–uwzględniając sprawozdanie zatytułowane „Evaluation and analysis of the Sustainable Fisheries Partnership Agreements” [„Ocena i analiza umów o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów”] z 2023 r. zlecone przez Komisję Europejską(2),
–uwzględniając swoją rezolucję ustawodawczą zdnia 2 kwietnia 2025 r.(3) w sprawie projektu decyzji Rady,
–uwzględniając ocenę budżetową sporządzoną przez Komisję Budżetową,
–uwzględniając art. 107 ust. 2 Regulaminu,
–uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Rozwoju,
–uwzględniając sprawozdanie Komisji Rybołówstwa (A10-0040/2025),
A.mając na uwadze, że ogólnym celem Umowy o partnerstwie w sprawie połowów między Unią Europejską a Republiką Gwinei Bissau jest pogłębienie współpracy wzakresie rybołówstwa między Unią a Gwineą Bissau, w interesie obu stron, przez wspieranie zrównoważonej polityki rybołówstwa oraz rozsądnej i zrównoważonej eksploatacji zasobów rybnych na obszarze połowowym Gwinei Bissau, a także rozwój gwinejskiego sektora rybołówstwa i tamtejszej niebieskiej gospodarki;
B.mając na uwadze, że wykorzystanie całkowitych dopuszczalnych połowów (TAC) na mocy poprzedniej umowy o partnerstwie w sprawie połowów uznaje się za ogólnie satysfakcjonujące;
C.mając na uwadze, że naukowcy(4) ostrzegali przed nadmiernym eksploatowaniem w tym regionie gatunków pelagicznych, które znajdują się pod ciągłą presją;
D.mając na uwadze, że Umowa o partnerstwie w sprawie połowów między UE aRepubliką Gwinei Bissau ma duże znaczenie w kontekście różnych umów opartnerstwie w sprawie połowów zawartych przez Unię z państwami trzecimi, że obecnie jest to druga najważniejsza umowa z punktu widzenia zaangażowanych środków, oraz że oferuje ona dodatkową korzyść, gdyż jest jedną z zaledwie trzech umów umożliwiających dostęp do połowów wielogatunkowych;
E.mając na uwadze, że umowa opartnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów między UE a Gwineą Bissau ma znaczenie dla współpracy z Gwineą Bissau, działań dotyczących międzynarodowego zarządzania oceanami, wzmocnienia współpracy na forach takich jak regionalne organizacje ds. zarządzania rybołówstwem (RFMO) oraz dla zwalczania nielegalnych, nieraportowanych inieuregulowanych połowów (połowy NNN);
F.mając na uwadze, że Gwinea Bissau jest jednym z najbiedniejszych, najmniej stabilnych i najsłabiej rozwiniętych krajów w regionie, a wkład gwinejskiego sektora rybołówstwa w zamożność kraju jest bardzo niski (3% PKB w 2018r.(5)), ale środki przekazane na podstawie umowy opartnerstwie w sprawie połowów jako rekompensata finansowa z tytułu dostępu do zasobów będą stanowić istotny wkład do krajowych finansów publicznych;
G.mając na uwadze, że tradycyjne połowy łodziowe nie wystarczają do zaopatrzenia lokalnych rynków; mając na uwadze, że nadmierna eksploatacja małych gatunków pelagicznych pozostaje pilnym problemem z punktu widzenia bezpieczeństwa żywnościowego miejscowej ludności; mając na uwadze, że zwiększona produkcja mączki rybnej, która jest wytwarzana głównie z małych gatunków pelagicznych, na lądzie w zakładach produkcji mączki rybnej lub bezpośrednio na statkach przetwórniach, jest jednym z głównych czynników przyczyniających się do nadmiernego eksploatowania tych stad w regionie; mając na uwadze brak przejrzystości w kwestii identyfikacji dostawców surowca do tych zakładów produkcji mączki rybnej oraz ich właścicieli rzeczywistych;
H.mając na uwadze, że według oceny ex post i ex ante z 2023 r.(6) 97 % połowów dokonanych na obszarach połowowych Gwinei Bissau jest wyładowywanych poza krajem;
I.mając na uwadze, że w porównaniu z poprzednim protokołem wkład finansowy Unii został zwiększony z 11,6mlnEUR do 12,5mlnEUR rocznie w odniesieniu do kwoty rocznej za dostęp do zasobów rybnych oraz z 4mlnEUR do 4,5mlnEUR rocznie wodniesieniu do wsparcia sektorowej polityki rybołówstwa Gwinei Bissau;
J.mając na uwadze, że w okresie objętym protokołem uprawnienia do połowów przesuną się z nakładu połowowego (mierzonego pojemnością brutto (GRT)) na limity połowowe (mierzone w tonach – TAC); mając na uwadze, że temu przesunięciu powinno towarzyszyć wdrożenie elektronicznego systemu raportowania połowów iprzetwarzania danych dotyczących połowów;
K.mając na uwadze, że w okresie obowiązywania protokołu uprawnienia do połowów przyznane flotom Unii są następujące: 3700 GRT dla trawlerów krewetkowych zamrażalni, 3500 GRT dla trawlerów zamrażalni do połowu ryb i głowonogów oraz 0GRT dla trawlerów do połowów małych gatunków pelagicznych, 28 sejnerów zamrażalni do połowów tuńczyka i taklowców oraz 13 kliprów tuńczykowych wodniesieniu do gatunków daleko migrujących;
L.mając na uwadze, że pierwszą umowę w sprawie rybołówstwa między Europejską Wspólnotą Gospodarczą i Gwineą Bissau zawarto w 1980r.; mając na uwadze, że poprzedni protokół do umowy wygasł 14 czerwca 2024r.; mając na uwadze, że efekty współpracy na rzecz rozwoju w obrębie tych umów (tj. wsparcie sektorowe) ogólnie nie są zadowalające; mając jednak na uwadze, że odnotowano poprawę w zakresie monitorowania, kontroli i nadzoru w odniesieniu do rybołówstwa, zdolności przeprowadzania kontroli sanitarnych oraz uczestnictwa Gwinei Bissau w regionalnych organach ds. rybołówstwa;
M.mając na uwadze, że należy pogłębić współpracę sektorową z lokalnymi społecznościami nadbrzeżnymi, aby lepiej wspierać rozwój lokalnego sektora rybołówstwa oraz powiązanych gałęzi przemysłu i działalności, aby większa część wartości dodanej wytworzonej w wyniku eksploatacji zasobów naturalnych tego kraju pozostała w Gwinei Bissau; mając na uwadze, że Komisja powinna usprawnić monitorowanie i dopilnować, aby współpraca sektorowa była lepiej ukierunkowana na lokalne potrzeby, a pomoc skutecznie przyczyniała się do zrównoważonego rozwoju w krajach partnerskich, a także zapewniać przejrzyste informacje na temat sposobu i miejsca wykorzystania wsparcia;
N.mając na uwadze, że rozwój sektora rybołówstwa w Gwinei Bissau wymaga stworzenia podstawowej i funkcjonującej infrastruktury – takiej jak porty, miejsca wyładunku, magazyny i zakłady przetwórcze, których wciąż brak lub są one budowane przez inne państwa trzecie konkurujące z Unią – w celu przyciągnięcia wyładunku ryb złowionych na wodach Gwinei Bissau;
O.mając na uwadze, że w 2021 r. rozpoczęła się ustanowiona przez ONZ dekada nauki ooceanach na rzecz zrównoważonego rozwoju (2021–2030); mając na uwadze, że należy zachęcać państwa trzecie do odgrywania kluczowej roli w kwestii wiedzy na temat zasobów i ekosystemów oraz wspierać je w tym; mając na uwadze, że państwa członkowskie UE powinny odgrywać wspomagającą rolę w tym względzie;
P.mając na uwadze, że od wielu lat w UE zakazany jest handel produktami rybołówstwa pochodzącymi z Gwinei Bissau, ponieważ kraj ten nie jest w stanie spełnić wymogów sanitarnych stawianych przez Unię; mając na uwadze, że opóźnienie procesu certyfikacji laboratorium analitycznego (CIPA) stanowi główną przeszkodę w wywozie produktów rybołówstwa Gwinei Bissau do Unii Europejskiej; mając na uwadze, że władze Gwinei Bissau i Komisja współpracują w ramach procesu certyfikacji w celu zniesienia wspomnianego zakazu;
Q.mając na uwadze, że umowa o partnerstwie w sprawie połowów po raz pierwszy zawiera w preambule odniesienie do wytycznych dotyczących ochrony zrównoważonego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego, przy czym celem jest ochrona rybołówstwa łodziowego, przy uwzględnieniu jego wkładu w bezpieczeństwo żywnościowe i zmniejszanie ubóstwa;
R.mając na uwadze, że Gwinea Bissau powinna zapewnić, by większa część wartości dodanej wytworzonej w wyniku eksploatacji zasobów rybnych na obszarze połowowym Gwinei Bissau pozostawała w kraju; mając na uwadze, że UE powinna zachęcać władze lokalne do stosowania tego zalecenia do statków UE, ale także do flot zagranicznych działających na obszarze połowowym Gwinei Bissau;
S.mając na uwadze, że tworzenie bezpośrednich miejsc pracy w sektorze rybołówstwa wGwinei Bissau jest niestety rzadkie i ograniczone, nawet jeśli chodzi o lokalną załogę na pokładzie statków i kobiety, które pracują w sektorze rybołówstwa i utrzymują się z tej działalności; mając na uwadze, że znaczną część wsparcia sektorowego należy przeznaczyć na wspieranie rybołówstwa łodziowego, kobiet zajmujących się przetwórstwem i lokalnego handlu;
T.mając na uwadze, że w porównaniu z poprzednim protokołem liczba marynarzy, którzy mają zostać zaokrętowani we flocie Unii, wyraźnie wzrosła; mając na uwadze, że właściciele statków unijnych dokładają starań, aby zaokrętować dodatkowych marynarzy z Gwinei Bissau; mając na uwadze, że władze Gwinei Bissau powinny jednak wywiązać się ze swojego obowiązku sporządzenia i utrzymywania orientacyjnego wykazu wykwalifikowanych marynarzy, którzy mają być zaokrętowani na statkach Unii; mając na uwadze, że wsparcie sektorowe może być udzielane na szkolenie lokalnych marynarzy zgodnie z normami Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO);
U.mając na uwadze, że po parafowaniu protokołu Komisja zatwierdziła z Radą poprawkę do pkt 4 rozdziału VIII załącznika do protokołu („Wynagrodzenie rybaków”), zastępując wyraz „płaca” wyrazem „wynagrodzenie”, na co wyraziły zgodę władze Gwinei Bissau;
V.mając na uwadze, że poczyniono postępy w walce z połowami NNN na wodach terytorialnych Gwinei Bissau dzięki wzmocnieniu środków nadzoru w wyłącznej strefie ekonomicznej (w.s.e.) Gwinei Bissau, zwłaszcza tych związanych z dyrekcją generalną rybołówstwa iopodatkowania oraz kontroli działalności połowowej, która obejmuje grupę obserwatorów i szybkie łodzie patrolowe; mając na uwadze, że wciąż istnieją niedociągnięcia i luki, którym należy zaradzić, w tym kwestie związane z satelitarnym system monitorowania statków (system VMS);
W.mając na uwadze, że dostęp do informacji o rzeczywistych właścicielach ma kluczowe znaczenie dla ścigania przestępstw, aby odkrywać nielegalne połowy, ujawniać ukryte sieci oraz identyfikować osoby i przedsiębiorstwa odnoszące korzyści z tej działalności za pomocą śledzenia przepływu zysków;
X.mając na uwadze, że zgodnie z ostatnią oceną ex post i ex ante z lipca 2023 r. postępy poczynione w opisywaniu cech gatunków dennych ww.s.e. Gwinei Bissau nie są wystarczające do osiągnięcia maksymalnego podtrzymywalnego połowu;
Y.mając na uwadze, że Gwinea Bissau jest jednym z 13 krajów objętych projektem Europejskiej Agencji Kontroli Rybołówstwa „Usprawnione regionalne zarządzanie rybołówstwem w Afryce Zachodniej (PESCAO)” przyjętym decyzją Komisji C(2017)2951 z dnia 28 kwietnia 2017r., który to projekt ma na celu m.in. zwiększenie skuteczności zapobiegania połowom NNN i walki z takimi połowami przez usprawnienie monitorowania, kontroli i nadzoru na szczeblu krajowym i regionalnym;
Z.mając na uwadze, że zalecenia wydane wcześniej przez Parlament nie zostały włączone do obecnego protokołu w sposób satysfakcjonujący;
AA.mając na uwadze, że Parlament musi być we właściwym czasie informowany oprocedurach dotyczących protokołu, jego zmianach lub odnawianiu go na wszystkich etapach procesu;
1.zwraca uwagę na znaczenie Umowy o partnerstwie w sprawie połowów między UE aGwineą Bissau, zarówno dla Gwinei Bissau, jak i dla flot Unii prowadzących połowy na obszarze połowowym tego kraju; podkreśla, że współpraca między UE a Gwineą Bissau w dziedzinie rybołówstwa mogłaby być bardziej skuteczna i ponownie wzywa Komisję do podjęcia wszelkich działań koniecznych do wykroczenia poza osiągnięcia poprzednich protokołów wykonawczych do tej umowy, aby obecna umowa o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów w zadowalający sposób wspierała rozwój lokalnego sektora rybołówstwa ogólnie i zwiększyła wartość dodaną dla społeczności nadbrzeżnych, co przyczyni się do bezpieczeństwa żywnościowego i suwerenności żywnościowej, a także aby zagwarantować jej spójność z zadaniami objętymi celem zrównoważonego rozwoju ONZ nr 14: chronić oceany, morza i zasoby morskie oraz wykorzystywać je w sposób zrównoważony;
2.z zadowoleniem przyjmuje wprowadzenie przez Komisję w umowie o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów nowej klauzuli społecznej; przypomina o zawartych w niej istotnych zasadach, które obejmują również równe warunki pracy marynarzy, w tym rybaków z państw należących do Organizacji Państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku, którzy pracują na statkach UE, i uważa, że protokół ten powinien być skutecznie monitorowany w okresie jego wdrażania;
3.podkreśla znaczenie usystematyzowanych ram współpracy w obszarze rybołówstwa z Gwineą Bissau, które umożliwią także lepszą współpracę i koordynację w odniesieniu do wspólnych wysiłków w odniesieniu do międzynarodowej dyplomacji w dziedzinie mórz i oceanów oraz międzynarodowego zarządzania oceanami;
4.zachęca Komisję do opracowania ambitniejszej umowy o partnerstwie, która ułatwi wywóz produktów rybołówstwa przetwarzanych w zrównoważony sposób na kontynencie afrykańskim, o ile nie zagraża to bezpieczeństwu żywnościowemu miejscowej ludności;
5.uważa, że poszczególne cele Umowy o partnerstwie w sprawie połowów między UE aRepubliką Gwinei Bissau nie zostały osiągnięte w równym stopniu oraz uważa, że choć dzięki umowie statki unijne uzyskały uprawnienia do połowów na obszarze połowowym Gwinei Bissau, biorąc pod uwagę skalę ich wykorzystania przez europejskich armatorów, to nie można odnieść tego do lokalnego sektora rybołówstwa, którego rozwój jest ogólnie niewystarczający i niezadowalający;
6.opowiada się za rozwojem infrastruktury i wykorzystywaniem produktów rybołówstwa w sposób, który przyniesie wymierne rezultaty dla lokalnego i łodziowego rybołówstwa, nadając priorytet ich potrzebom oraz wspierając rozwój infrastruktury i dostęp do rynku;
7.popiera potrzebę zwiększenia świadomości i włączenia wszystkich możliwych podmiotów z sektora rybołówstwa Gwinei Bissau w proces prowadzący do zawarcia umowy, od jej przygotowania do jej zawarcia i wdrożenia, w tym wykorzystania wsparcia sektorowego, oraz podkreśla potrzebę zwiększenia udziału wszystkich możliwych zainteresowanych stron i szczególnie ważną rolę, jaką odgrywają lokalne spółdzielnie i przedstawiciele lokalnych rybaków zajmujących się tradycyjnym łodziowym rybołówstwem przybrzeżnym oraz inne społeczności nadbrzeżne;
8.podkreśla, że w art. 3 protokołu zawarto klauzulę o niedyskryminacji, zgodnie z którą Gwinea Bissau zobowiązuje się nie przyznawać korzystniejszych warunków technicznych flotom zagranicznym działającym na jej obszarze połowowym, mającym te same cechy i poławiającym te same gatunki; wzywa Komisję do ścisłego przestrzegania i stałego monitorowania umowy w sprawie połowów obowiązującej na obszarze połowowym Gwinei Bissau; popiera podejście ostrożnościowe Komisji polegające na ustaleniu TAC na poziomie 0 GRT dla trawlerów do połowów małych gatunków pelagicznych, ale kwestionuje zdolność zainteresowanych stron do egzekwowania równoważnego obowiązku w stosunku do flot pływających pod banderą państw trzecich, w tym flot pływających pod banderą Gwinei Bissau, z uwagi na ryzyko naruszenia rozporządzenia w sprawie połowów NNN(7);
9.wzywa Komisję, aby z myślą o lepszym wdrażaniu rozporządzenia w sprawie połowów NNN zajęła się problemem braku przejrzystości w sektorze rybołówstwa w Gwinei Bissau, który wynika na przykład z tanich bander, częstej zmiany bandery, złożonych struktur korporacyjnych i braku informacji publicznych o beneficjentach rzeczywistych; zwraca się do Gwinei Bissau o przekazanie Komisji dostępnych informacji dotyczących statków pływających pod banderą lub przedsiębiorstw będących własnością przedsiębiorstw unijnych;
10.przypomina, że połowy NNN szkodzą bezpieczeństwu żywnościowemu i źródłom utrzymania ludności w krajach nadbrzeżnych, a także ekosystemom oceanów; z zaniepokojeniem zauważa, że Gwinea Bissau szybko staje się krajem taniej bandery; wyraża zaniepokojenie, że walka z połowami NNN jest hamowana przez brak przejrzystości w odniesieniu do własności statków rybackich w państwach o wysokim ryzyku połowów NNN;
11.przypomina państwom członkowskim o ich obowiązku prowadzenia dochodzeń i nakładania sankcji w przypadku nieprzestrzegania przepisów UE dotyczących rybołówstwa przez obywateli podlegających ich jurysdykcji, w tym tych, którzy są właścicielami statków pływających pod banderą państw trzecich; zwraca się do państw członkowskich o poprawę współpracy i wymiany informacji zarówno z UE, jak i z państwami trzecimi, aby wykrywać naruszenia przepisów dotyczących rybołówstwa, oraz o współpracę w celu zapewnienia stosowania proporcjonalnych i odstraszających sankcji; przypomina o wymogach państw członkowskich na podstawie rozporządzenia w sprawie połowów NNN dotyczących podmiotów krajowych wspierających lub prowadzących połowy NNN, w tym o obowiązkach dotyczących właścicieli rzeczywistych;
12.podkreśla, że PKB Gwinei Bissau w dużym stopniu zależy od jej zasobów morskich; podkreśla, że chociaż sektor rybołówstwa stanowi 15 % całkowitych dochodów rządowych, nie może wywozić owoców morza do UE, ponieważ nie spełnia wymogów sanitarnych i zdrowotnych dotyczących wywozu, natomiast szacuje się, że jedynie 3 % połowów dokonanych przez zagraniczne statki w Gwinei Bissau podlega tam wyładunkowi;
13.przypomina, że łodziowe rybołówstwo przybrzeżne zapewnia istotny wkład w bezpieczeństwo żywnościowe, ponieważ ryby są podstawowym źródłem białka dostępnym po przystępnych cenach; podkreśla w związku z tym znaczenie zarezerwowania dostępu do gatunków pelagicznych łodziowemu rybołówstwu przybrzeżnemu pozyskującemu ryby na potrzeby spożycia przez ludzi; przypomina o odpowiedzialności UE za promowanie tych środków w swoich umowach;
14.z zadowoleniem przyjmuje wkład statków Unii w bezpieczeństwo żywnościowe Gwinei Bissau dzięki bezpośrednim wyładunkom, zgodnie z rozdziałem V załącznika do protokołu, z korzyścią dla lokalnych społeczności i z myślą o wspieraniu handlu wewnętrznego rybami i krajowego spożycia ryb; z zaniepokojeniem odnotowuje niską pojemność wynoszącą 94 ton zgłoszoną w 2022 r.(8); w związku z tym wzywa do zwiększenia wyładunków na podstawie tego nowego protokołu;
15.zauważa, że główny problem stojący przed sektorem rybołówstwa łodziowego to brak infrastruktury do wyładunku, konserwowania i przetwarzania produktów rybołówstwa; podkreśla, że należy priorytetowo traktować długoterminowe potrzeby miejscowej ludności w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego, i kładzie nacisk na to, że utrzymanie zrównoważonych zasobów rybnych jest istotne dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego społecznościom nadbrzeżnym; przypomina, że 97% zasobów poławianych w Gwinei Bissau jest wyładowywanych w innych krajach; w związku z tym zachęca statki europejskie do wyładunku co najmniej 2% w Gwinei Bissau, na potrzeby miejscowej ludności;
16.z zadowoleniem przyjmuje fakt, że preambuła protokołu między Gwineą Bissau a UE po raz pierwszy – jeżeli chodzi o umowy o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów – zawiera odniesienie do wytycznych FAO; podkreśla, że ich włączenie do tekstu protokołu pokazuje determinację obu stron w nadawaniu priorytetu temu sektorowi; zauważa jednak, że na żadnym etapie procesu opracowywania nowego protokołu nie skonsultowano się ze społecznościami zajmującymi się rybołówstwem łodziowym; podkreśla, że zobowiązanie UE do wspierania lokalnego sektora rybołówstwa w Gwinei Bissau wiąże się z zaangażowaniem tych społeczności w określanie priorytetów dotyczących wykorzystania funduszy wsparcia sektorowego;
17.wzywa rząd Gwinei Bissau i Komisję do zwiększenia uczestnictwa społeczności zajmujących się rybołówstwem przybrzeżnym i łodziowym we wdrażaniu nowego protokołu, zwłaszcza przed posiedzeniami wspólnego komitetu;
18.uważa, że system elektronicznego raportowania połowów, przetwarzania danych imonitorowania działalności statków stanowi wyzwanie, które należy podjąć w tym protokole; wzywa Komisję i Gwineę Bissau do niezwłocznego wsparcia odpowiedniego i skutecznego wdrażania, które zagwarantuje niezbędną wiarygodność i skuteczność systemu elektronicznego raportowania i przetwarzania danych dotyczących połowów, oraz podkreśla, że należy to uczynić bezzwłocznie, podczas przedłużania protokołu;
19.popiera potrzebę poczynienia znacznych postępów w rozwoju sektora rybołówstwa Gwinei Bissau, zwłaszcza na poziomie powiązanych gałęzi przemysłu i działalności, oraz wzywa Komisję Europejską do podjęcia wszelkich niezbędnych działań, w tym przeprowadzenia ewentualnego przeglądu i zwiększenia wsparcia sektorowego przewidzianego w umowie;
20.uważa, że Umowa o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów między UE aGwineą Bissau nie osiągnie swoich celów, jeżeli nie przyczyni się do ustanowienia długoterminowego zrównoważonego systemu zarządzania eksploatacją zasobów rybnych, a także wprowadzenia odpowiedzialnych ustaleń społeczno-gospodarczych; uważa, że niezwykle ważne jest przestrzeganie postanowień protokołu w sprawie wsparcia sektorowego, przy zachowaniu jak największej przejrzystości, aby przyczynić się do pełnego wdrożenia krajowej strategii na rzecz zrównoważonego rybołówstwa; przypomina, że w interesie UE leży podkreślenie i pokazanie obywatelom Gwinei Bissau długoterminowej, pozytywnej i strategicznej roli umowy o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów w porównaniu z brakiem zaangażowania państw trzecich w dobrobyt lokalnej ludności; w związku z tym wskazuje następujące obszary, które Unia powinna wesprzeć w pierwszej kolejności, udzielając pomocy technicznej i finansowej, aby:
a)
zwiększyć potencjał instytucjonalny, w szczególności wzmocnić regionalną iglobalną strategię zarządzania rybołówstwem, aby uwzględnić skumulowane skutki poszczególnych umów w sprawie połowów z państwami w regionie;
b)
wzmocnić zdolności w zakresie monitorowania i kontroli działalności połowowej w celu zapobiegania połowom NNN; zająć się ryzykiem związanym ze strategiami zmiany bandery przez uzależnienie przydziału bandery od kryteriów zrównoważonego rozwoju; wdrożyć środki zapobiegające wszelkim praktykom związanym z praktykami taniej bandery i zapewnić pełną przejrzystość w całym procesie rejestracji;
c)
rozwijać, w powiązaniu z inicjatywą Global Gateway, infrastruktury kluczowe z punktu widzenia rybołówstwa i związanej znim działalności, takie jak porty (przemysłowe i rzemieślnicze), miejsca wyładunku, przechowywania i przetwarzania ryb, targowiska, struktury dystrybucji i wprowadzania do obrotu czy laboratoria analizy jakości, aby zachęcić do wyładunku ryb złowionych w wodach Gwinei Bissau;
d)
wzmocnić zdolności lokalnych podmiotów nieprzemysłowych w sektorze rybołówstwa dzięki wspieraniu organizacji rybaków oraz spółdzielni kobiecych zajmujących się przetwórstwem i sprzedażą hurtową;
e)
szkolić specjalistów w dziedzinie rybołówstwa na wcześniejszych ogniwach sektora, w tym marynarzy, ale także na dalszych ogniwach sektora wzakładach przetwórczych, skupiając się w szczególności na przeładunku, higienie i pakowaniu ryb, oraz informować właścicieli statków o wykazie rybaków o wymaganych umiejętnościach, jak przewidziano w protokole;
f)
wspierać tradycyjne łodziowe rybołówstwo przybrzeżne w dostępie do zasobów zgodnie z wytycznymi FAO dotyczącymi ochrony zrównoważonego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego, w modernizacji zdolności morskich, wyposażenia pokładowego i łańcucha chłodniczego w celu przechowywania połowów na lądzie, jako podstawowych elementów spójności społeczności nadbrzeżnych i ich autonomii żywnościowej, a także oferować szkolenia na temat geolokalizacji i bezpieczeństwa na morzu dla kapitanów pirog;
g)
przyczyniać się do dobrego stanu środowiska morskiego, w szczególności przez wspieranie zbiórki i recyklingu odpadów i narzędzi połowowych przez wszystkie podmioty, zapewniając wkład w zwalczanie przełowienia i promując bardziej selektywne narzędzia połowowe;
h)
uznać i wzmocnić rolę kobiet i młodych ludzi w rybołówstwie, w ramach wsparcia obecnej umowy o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów, oraz wzmocnić organizację ich zadań poprzez promowanie niezbędnych w tym celu warunków, finansowanie szkoleń dla kobiet pracujących w zakładach przetwórczych, stworzenie wszystkich koniecznych warunków, aby mogły rozwijać swoją pracę i osiągnąć równowagę między życiem zawodowym a prywatnym, jak np. odpowiednie placówki opieki nad dziećmi w pobliżu miejsca pracy i wsparcie dla edukacji;
i)
ułatwiać wyładunki gatunków spożywanych lokalnie w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego społeczności lokalnych oraz zapewnić dostęp do surowców dla kobiet zajmujących się przetwórstwem i sprzedażą hurtową, zapewniając i promując lokalne spożycie ryb przez ludzi;
21.wzywa do proaktywnej publikacji i większej przejrzystości na temat działań finansowanych z funduszy wsparcia sektorowego i zapewniania do nich publicznego dostępu, co umożliwiłoby bardziej rygorystyczne monitorowanie i większą spójność z innymi funduszami na rzecz rozwoju sektora lokalnego – publikacje te dałyby unijnym podatnikom i społecznościom lokalnym pełny obraz korzyści;
22.wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby w swoich strategiach politycznych dotyczących współpracy i oficjalnej pomocy rozwojowej wzięły pod uwagę fakt, że Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej – „Globalny wymiar Europy” i jego wieloletni program indykatywny na lata 2021–2027 oraz wsparcie sektorowe przewidziane w Umowie opartnerstwie w sprawie połowów między UE a Republiką Gwinei Bissau powinny się uzupełniać i współdziałać ze sobą, a tym samym przyczynić się do wzmocnienia lokalnego sektora rybołówstwa zgodnie z zasadami FAO i zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego społecznościom nadbrzeżnym;
23.podkreśla, że szkolenie rybaków zajmujących się rybołówstwem łodziowym, zwłaszcza kobiet, jest niezbędnym warunkiem rozwoju lokalnego sektora rybołówstwa; wzywa UE, by wykorzystała w tym celu również fundusze wsparcia sektorowego;
24.wyraża zaniepokojenie wzrostem liczby zakładów produkujących mączkę rybną i olej rybny na wybrzeżu Afryki Zachodniej, które są również zaopatrywane w ryby pochodzące z wód Gwinei Bissau; podkreśla, że połów drobnych ryb na pokarm dla ryb drapieżnych jest sprzeczny z zasadą zrównoważonego rozwoju i z zapewnianiem społeczności lokalnej cennych źródeł białka; z zadowoleniem przyjmuje rozbudowę infrastruktury portowej i służącej do wyładunku w Gwinei Bissau, lecz jednocześnie obawia się, że jej następstwem może być budowa nowych zakładów produkujących mączkę rybną;
25.wzywa UE do zwiększenia wysiłków na rzecz wsparcia regionalnego wspólnego zarządzania małymi gatunkami pelagicznymi i położenia kresu przełowieniu, w tym przez utworzenie regionalnej organizacji ds. zarządzania rybołówstwem zajmującej się wspólnym zarządzaniem;
26.wzywa Komisję i władze Gwinei Bissau do pogłębienia współpracy, aby ustalić warunki wywozu produktów rybołówstwa Gwinei Bissau do Unii, w szczególności wodniesieniu do kontroli wymaganych warunków sanitarnych i certyfikacji laboratorium analitycznego (CIPA), żeby rozwiązać problem obowiązującego zakazu, pobudzić rozwój lokalnego sektora rybołówstwa i w konsekwencji zbliżyć się do osiągnięcia celów umowy o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów;
27.popiera potrzebę pogłębienia wkładu umowy o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów na rzecz tworzenia bezpośrednich i pośrednich lokalnych miejsc pracy, czy to na statkach działających na podstawie umowy o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów, czy to wdziałalności związanej z połowami, zarówno na wcześniejszych, jak i dalszych ogniwach łańcucha działalności; uważa, że państwa członkowskie mogą odegrać istotną rolę i aktywnie uczestniczyć w budowaniu zdolności i szkoleniu z myślą o osiągnięciu wyznaczonych celów;
28.przypomina o unikalnym charakterze ekosystemów morskich i przybrzeżnych Gwinei Bissau, takich jak lasy namorzynowe, które pełnią rolę siedlisk narybku dla zasobów rybnych oraz wymagają środków i ukierunkowanych działań na rzecz ochrony i przywrócenia różnorodności biologicznej; wzywa UE do uwzględnienia tych kwestii w odniesieniu do unijnej zewnętrznej floty rybackiej;
29.przypomina, że Gwinea Bissau jest szczególnie narażona na skutki zmiany klimatu; apeluje o ochronę ekosystemów morskich, finansowanie walki z erozją obszarów przybrzeżnych oraz wprowadzenie szeroko zakrojonych środków łagodzących wpływ zmiany klimatu na rybołówstwo;
30.uważa, że przydatne jest zgromadzenie przez Gwineę Bissau informacji na temat korzyści płynących z wdrożenia tego protokołu dla lokalnych gospodarek (np. w odniesieniu do zatrudnienia, infrastruktury i poprawy sytuacji społecznej) oraz umieszczenie ich w bazie danych, aby nie tworzyć obciążeń administracyjnych;
31.jest zdania, że konieczna jest poprawa ilości i jakości danych dotyczących wszystkich połowów (gatunków docelowych i przyłowów), stanu ochrony zasobów rybnych na obszarze połowowym Gwinei Bissau oraz, ogólnie, wpływu umowy o partnerstwie wsprawie połowów na ekosystemy, przy czym należy podjąć działania na rzecz rozwijania zdolności Gwinei Bissau do pozyskiwania takich danych; wzywa Komisję do wspierania sprawnego funkcjonowania organów odpowiedzialnych za monitorowanie wdrażania umowy, w tym wspólnego komitetu i wspólnego komitetu naukowego, oraz udziału stowarzyszeń rybaków trudniących się tradycyjnym łodziowym rybołówstwem przybrzeżnym, stowarzyszeń kobiet pracujących w sektorze rybołówstwa, związków zawodowych, a także przedstawicieli społeczności nadbrzeżnych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego Gwinei Bissau;
32.stwierdza, że istnieje bezwzględna potrzeba poprawy gromadzenia danych dotyczących połowów w Gwinei Bissau; wzywa ponadto do usprawnienia przekazywania organom afrykańskim za pośrednictwem państwa bandery danych generowanych przez systemy VMS statków Unii; domaga się większej interoperacyjności systemów danych, zwzajemnością dla państw trzecich na podstawie norm międzynarodowych;
33.podkreśla, że PKB Gwinei Bissau w dużym stopniu zależy od jej zasobów morskich; podkreśla, że należy wspierać naukowe szacunki stad rybnych oraz zadbać o przestrzeganie limitów i kwot połowowych, aby utrzymać zasoby morskie w zrównoważonych granicach i zapobiegać ich wyczerpaniu;
34.zachęca Komisję, by promowała wykorzystanie wsparcia sektorowego, aby zwiększyć nadzór i kontrolę oraz rozwijać naukowe badania laboratoryjne nad stadami, tak aby przeszkolić lokalnych pracowników w zakresie norm UE dotyczących higieny oraz przetwarzania i pakowania ryb; podkreśla, że szkolenia to długoterminowa inwestycja w rozwój lokalnej niebieskiej gospodarki i handlu rybami oraz w ochronę lokalnych przedsiębiorstw i środowiska;
35.wzywa do publikacji zaktualizowanych sprawozdań dotyczących działań objętych wsparciem sektorowym, aby zapewnić niezbędną przejrzystość;
36.uważa, że w przypadku zamknięcia łowisk lub wprowadzenia ograniczeń połowowych w celu zapewnienia przewidzianego w protokole zrównoważonego charakteru zasobów należy w pierwszej kolejności uwzględnić potrzeby lokalnego sektora rybołówstwa woparciu o rzetelne i ustrukturyzowane opinie naukowe;
37.podkreśla znaczenie wymogu dotyczącego nadwyżki dla statków Unii prowadzących połowy w wodach państw trzecich; przypomina, że potrzebne są solidne i wiarygodne dane oraz przejrzyste informacje, aby obliczyć dostępną nadwyżkę; jest zdania, że ukierunkowanie na populacje ryb podlegające nadmiernemu eksploatowaniu stoi w sprzeczności z tym celem;
38.popiera potrzebę usprawnienia zarządzania, kontroli i nadzoru na obszarze połowowym Gwinei Bissau oraz zwalczania połowów NNN, w szczególności przez lepsze monitorowanie statków (za pomocą systemu VMS lub innego lżejszego i tańszego systemu geolokalizacji i identyfikacji), aby zapewnić bardziej zrównoważony charakter działalności połowowej w przypadku flot działających na jej obszarze połowowym; z zadowoleniem przyjmuje wsparcie UE dla patroli na morzu w ostatnich latach;
39.wzywa do lepszego wdrażania przepisów dotyczących przejrzystości, co oznaczałoby upublicznienie wszystkich umów z państwami lub podmiotami prywatnymi umożliwiających obcym statkom dostęp do w.s.e. Gwinei Bissau; podkreśla, że w ocenie ex post i ex ante z lipca 2023 r. stwierdzono, że informacje o umowach w sprawie dostępu były przekazywane Komisji, ale nie były podawane do wiadomości publicznej;
40.podkreśla znaczenie przydzielania uprawnień do połowów przewidzianych w umowie opartnerstwie w sprawie połowów w oparciu o zasady sprawiedliwości, równowagi iprzejrzystości oraz uznania historycznych poziomów połowów i względnej stabilności;
41.wzywa Komisję do podawania do wiadomości publicznej informacji przekazanych na podstawie klauzuli przejrzystości zawartej w protokole;
42.podkreśla, jak ważne jest, by wyładunki ryb w portach Gwinei Bissau przyczyniały się do rozwoju lokalnej działalności przetwórczej i bezpieczeństwa żywnościowego, zarówno pod względem gatunków, jak i jakości; w związku z tym wzywa Komisję do wzmocnienia tego komponentu w następnej umowie; zachęca do tworzenia krajowych przedsiębiorstw w sektorze połowów przemysłowych, zdolnych do uczestnictwa w eksploatacji – przez floty krajowe – zasobów rybnych, które byłyby przetwarzane na lądzie;
43.wzywa Komisję do zwiększenia świadomości wśród partnerów społecznych Komitetu Sektorowego Dialogu Społecznego na szczeblu Unii w sprawie Rybołówstwa na temat znaczenia koordynacji i posiadania zbiorowych układów pracy określających minimalne wynagrodzenie na mocy konwencji nr 188 Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP), co może być wykorzystywane w kolejnych umowach o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów; zachęca Komisję do promowania ratyfikacji konwencji MOP nr 188 przez wszystkie państwa członkowskie i państwa trzecie, w tym podczas negocjowania umów o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów, oraz do działania na rzecz zwiększenia wymogów obowiązujących konwencji w ramach MOP; wzywa Komisję do włączenia wszelkich klauzul społecznych niezbędnych do osiągnięcia tych celów do mandatu udzielonego przez Radę wodniesieniu do umów o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów lub podczas negocjacji w regionalnych organizacjach ds. zarządzania rybołówstwem;
44.podkreśla znaczenie wyjaśnienia klauzuli społecznej zawartej w umowie opartnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów oraz odnotowuje zamiar uczynienia tego przez Komisję podczas pierwszego nadchodzącego posiedzenia wspólnego komitetu z Gwineą Bissau; wskazuje na znaczenie dostosowania klauzuli do powszechnie stosowanego modelu wynagrodzeń w sektorze; wzywa Komisję do podjęcia koniecznych kroków w celu zmiany pkt 4 rozdziału VIII załącznika do protokołu („Wynagrodzenie rybaków”), zatwierdzonej wraz z Radą;
45.wzywa Komisję, aby podczas oceny i renegocjacji umów o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów określiła skuteczne wdrożenie wszystkich postanowień rozdziału VIII załącznika, w tym przepisów dotyczących rzeczywistego wynagrodzenia otrzymywanego przez lokalnych rybaków; wzywa Komisję do zaproponowania środków naprawczych w przypadku nieprzestrzegania wszystkich tych przepisów;
46.wzywa Komisję do uwzględnienia w dyplomacji w dziedzinie mórz i oceanów oraz umowach opartnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów kwestii wdrożenia Konwencji IMO o wymaganiach dotyczących wyszkolenia, wydawania świadectw oraz pełnienia wacht dla załóg statków rybackich, aby promować lepsze normy bezpieczeństwa pracy w sektorze rybołówstwa oraz, w razie potrzeby, włączyć komponent szkoleniowy do wsparcia sektorowego;
47.przypomina o odpowiedzialności państwa bandery za zapewnienie ochrony socjalnej pracownikom mieszkającym na jego terytorium i w związku z tym zwraca się do Komisji, by zadbała, za pośrednictwem komitetów technicznych odpowiedzialnych za wdrażanie umowy, o skuteczność tych środków;
48.wzywa Komisję, aby w ciągu ostatniego roku stosowania protokołu i przed rozpoczęciem negocjacji w sprawie jego odnowienia przedstawiła Parlamentowi pełne sprawozdanie z jego wdrożenia oraz dokumentację konieczną do oceny sytuacji;
49.wzywa Komisję i władze Gwinei Bissau do przedstawienia bardziej szczegółowych informacji na temat rozwoju działalności związanej z połowami drobnych ryb na pokarm dla ryb drapieżnych w regionie, w szczególności działalności statków państw trzecich lub statków krajów sąsiadujących;
50.wzywa Komisję do pełniejszego uwzględnienia zaleceń Parlamentu w Umowie opartnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów między UE a Republiką Gwinei Bissau, a także wprocedurach związanych z odnowieniem protokołu;
51.zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Parlamentu Radzie i Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich i Gwinei Bissau.
Komisja Europejska: Dyrekcja Generalna ds.Gospodarki Morskiej i Rybołówstwa i in. „Evaluation and analysis of the Sustainable Fisheries Partnership Agreements (SFPAs) between the EU and third countries including an in-depth analysis of the sectoral support component of the SFPAs – Final report” [„Ocena i analiza umów o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów między UE a krajami trzecimi obejmująca szczegółową analizę wsparcia sektorowego umów o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów – sprawozdanie końcowe”], Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2023 r.
Komisja Europejska: Dyrekcja Generalna ds. Gospodarki Morskiej i Rybołówstwa, sprawozdanie z 10 września 2024 r. dotyczące 10. posiedzenia wspólnego komitetu naukowego do Umowy o partnerstwie w sprawie połowów między UE a Republiką Gwinei Bissau.
Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Gospodarki Morskiej i Rybołówstwa, „Évaluation rétrospective et future du Protocole de mise en œuvre de l’accord de partenariat dans le domaine de la pêche entre l’Union européenne et la République de Guinea-Bissau – Rapport final” [Ocena ex post i ex ante protokołu do Umowy o partnerstwie wsprawie połowów między Unią Europejską aRepubliką Gwinei Bissau – sprawozdanie końcowe], Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2023 r.
Rozporządzenie Rady (WE) nr 1005/2008 z dnia 29 września 2008 r. ustanawiające wspólnotowy system zapobiegania nielegalnym, nieraportowanym i nieuregulowanym połowom oraz ich powstrzymywania i eliminowania, zmieniające rozporządzenia (EWG) nr 2847/93, (WE) nr 1936/2001 i (WE) nr 601/2004 oraz uchylające rozporządzenia (WE) nr 1093/94 i (WE) nr 1447/1999 (Dz.U. L 286 z 29.10.2008, s. 1, ELI: http://data.europa.eu/eli/reg/2008/1005/oj).
Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Gospodarki Morskiej i Rybołówstwa i in., „Évaluation rétrospective et future du Protocole de mise en œuvre de l’accord de partenariat dans le domaine de la pêche entre l’Union européenne et la République de Guinea-Bissau – Rapport final” [Ocena ex post i ex ante protokołu do Umowy o partnerstwie wsprawie połowów między Unią Europejską aRepubliką Gwinei Bissau – sprawozdanie końcowe], Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2023 r.