S谩bh谩ilteacht bia
T谩 s茅 mar aidhm le beartas s谩bh谩ilteachta bia an Aontais sl谩inte an duine agus leasanna tomhalt贸ir铆 a chosaint, agus oibri煤 rian煤il an mhargaidh aonair a choth煤. Mar thoradh ar fhorbairt铆 le d茅ana铆, cuireadh le cusp贸ir铆 s谩bh谩ilteachta bia chun maol煤 ar shol谩thair bia de dheasca g茅arch茅ime a chur san 谩ireamh. D茅anann an tAontas a 谩irithi煤 go gclo铆tear le caighde谩in sna r茅ims铆 a bhaineann le sl谩inteachas beatha agus t谩irg铆 bia, sl谩inte ainmhithe, sl谩inte planda铆, galair z贸n贸iseacha bia-iompartha agus 茅illi煤 bia a chosc. D茅anann an tAontas rial谩il ar lip茅ad煤 le haghaidh t谩irg铆 bia agus beatha freisin.
Bun煤s dl铆
Airteagail听43 (talmha铆ocht agus iascach), 114 (margadh aonair), 168(4) (sl谩inte phoibl铆) agus听169 (cosaint tomhalt贸ir铆) den Chonradh ar Fheidhmi煤 an Aontais Eorpaigh.
C煤lra ginear谩lta
I ndiaidh sraith g茅arch茅imeanna maidir le bia don duine agus beatha ainmhithe (m.sh. agus na scannail dh茅-ocsain), rinneadh athch贸iri煤 suntasach ar bheartas s谩bh谩ilteachta bia an Aontais go luath sna听2000id铆. Mar thoradh air sin, forbra铆odh an cur chuige 鈥�, a fh茅achann le hardleibh茅al s谩bh谩ilteachta a 谩irithi煤 ag gach c茅im den phr贸iseas t谩irgthe agus d谩ilte le haghaidh gach t谩irge bia a mharga铆tear laistigh den Aontas, cib茅 a th谩irgtear laistigh den Aontas iad n贸 a allmhair铆tear 贸 th铆ortha nach t铆ortha den Aontas iad. Daingn铆odh agus forbra铆odh an cur chuige sin tuilleadh sa Chomhaont煤 uileghabh谩lach Glas don Eoraip in 2020 agus is 茅 is aidhm d贸 t谩irgeadh bia s谩bhailte agus sl谩inti煤il a ail铆ni煤 le caomhn煤 an chomhshaoil. I gcomhr茅ir leis an strait茅is 鈥樏硁 bhfeirm go dt铆 an forc鈥�, th谩inig c贸ras casta comhth谩ite rialacha chun cinn, lena gcumhda铆tear an slabhra bia ioml谩n, 贸 bheatha agus sl谩inte ainmhithe, tr铆 chosaint planda铆 agus t谩irgeadh bia, go pr贸ise谩il, st贸r谩il, iompar, allmhairi煤, onnmhairi煤, agus miond铆olach谩in. Clo铆onn reachta铆ocht an Aontais le hardchaighde谩in s谩bh谩ilteachta bia agus beatha agus t谩 r贸l t谩bhachtach aici maidir le caighde谩in a bhun煤 ar fud an domhain, ach tarla铆onn teagmhais s谩bh谩ilteachta bia agus beatha f贸s. Chuir an tAontas, i gcomhar le h煤dar谩is n谩isi煤nta agus an t脷dar谩s Eorpach um Sh谩bh谩ilteacht Bia (EFSA), c贸ras mear-rabhaidh l谩idir i bhfeidhm chun na fadhbanna s谩bh谩ilteachta sin a bhrath agus a fhreagairt.
A bhfuil bainte amach
A. Reachta铆ocht ghinear谩lta
Le rialach谩n creata 贸听2002, d茅antar dhl铆 bia agus beatha an Aontais a leagan s铆os agus cuirtear 鈥榩rionsabal an r茅amhch煤raim鈥� (2.5.1) san 谩ireamh. Sa rialach谩n sin, leagadh cur chuige meas煤naithe riosca amach agus buna铆odh for谩lacha ginear谩lta ann maidir le hinrianaitheacht le haghaidh bia agus beatha. Tugadh isteach ann an , lena gcumasa铆tear na Ballst谩it agus don Choimisi煤n faisn茅is a mhalart煤 go tapa agus comhord煤 a dh茅anamh ar a gcuid freagairt铆 ar bhagairt铆 sl谩inte de bharr bia n贸 beatha. Buna铆odh EFSA ann freisin, a bhfuil s茅 de ch煤ram air faisn茅is maidir le gach riosca a bhaineann leis an slabhra bia a mheas agus a shol谩thar. Rinneadh , i.e. meas煤n煤 beartais ioml谩na铆och, ar Dhl铆 Ginear谩lta an Bhia, chun a mheas an raibh s茅 oiri煤nach don fheidhm. I ndiaidh na seice谩la oiri煤nachta sin a chur i gcr铆ch i m铆 Ean谩ir听2018, agus mar fhreagairt ar Thionscnamh Eorpach 贸 na Saor谩naigh maidir le gliofos谩it, th谩inig i bhfeidhm maidir le tr茅dhearcacht agus inbhuanaitheacht den mheas煤n煤 riosca an Aontais sa slabhra bia. T谩 s茅 mar aidhm leis Dl铆 Ginear谩lta an Bhia a chomhl谩n煤 agus feabhas a chur ar , neamhsple谩chas na mbunstaide谩r eola铆ochta agus comhar leis na Ballst谩it maidir le saineolaithe agus sonra铆 a shol谩thar.
B. Sl谩inteachas bia-谩bhar
T谩 s茅 mar aidhm ag an Aontas sl谩inteachas bia 贸 fheirmeacha go tomhalt贸ir铆 a 谩irithi煤. I m铆 Aibre谩in听2004, mar chuid den chur chuige 鈥樏硁 bhfeirm g贸 dt铆 an forc鈥�, glacadh le creat reachtach nua, ar a dtugta铆 an 鈥楶ac谩iste Sl谩inteachais鈥�, lenar tugadh aghaidh ar shl谩inteachas bia-谩bhar () agus rialacha sonracha sl谩inteachais le haghaidh bia de bhunadh ainmh铆och a leagan s铆os (). Chuir s茅 tuilleadh leis an gcreat Comhphobail le haghaidh rialuithe oifigi煤la maidir le t谩irg铆 de bhunadh ainmh铆och at谩 ceaptha do thomhaltas an duine, a aisghaireadh faoin am seo ag . Faoin bpac谩iste, d茅antar, tr铆 ch贸ras f茅inrialaithe ina mbaintear 煤s谩id as an modh anail铆se guaise agus point铆 rial煤ch谩in critici煤la, sl谩inteachas na mbia-谩bhar a chur mar ch煤ram d铆reach ar na gn铆omhaithe 茅ags煤la sa slabhra bia, agus d茅antar faireach谩n ar an gc贸ras sin tr铆 bh铆thin rialuithe oifigi煤la. Le maidir le prionsabail ghinear谩lta dhl铆 bia an Aontais, cuirtear rialacha maidir le hinrianaitheacht ar an bhf贸d. D谩 r茅ir sin, m谩 t谩 baol don tsl谩inte mar gheall ar bhia, n铆 m贸r do ghn贸lachta铆 茅 a tharraingt siar 贸n margadh go pras, 煤s谩ideoir铆 a chur ar an eolas faoi agus f贸gra a thabhairt don 煤dar谩s 谩bhartha ina leith.
C. 脡illi煤 bia
Is f茅idir 茅illi煤 bia tarl煤 go n谩d煤rtha n贸 is f茅idir leis eascairt as cleachtais saothraithe n贸 pr贸isis t谩irgthe. D鈥檉h茅adfadh iarmhair i mbia-谩bhair a bheith de bhunadh bia-ainmhithe freisin, ar ainmhithe iad a c贸ire谩ladh le c贸gais tr茅idliachta n贸 nach ndearnadh a chosaint ar lotnaidic铆d铆 n谩 t谩irg铆 bithic铆de. Leagtar amach i uasleibh茅il le haghaidh 茅ille谩in, amhail n铆otr谩it铆, miotail throma agus d茅-ocsain铆, i mbia ainmh铆bhunaithe agus plandabhunaithe, agus leagtar s铆os ann uasteorainneacha iarmhair, chun sl谩inte phoibl铆 a chosaint, N铆 fh茅adfar bia-谩bhair ina bhfuil cainn铆ochta铆 do-ghlactha de shubstaint铆 茅ille谩in a mharg煤 san Aontas.
Ina theannta sin, t谩 rialacha ann a bhaineann le h谩bhair a bh铆onn i dtadhall le bia, amhail 谩bhair a 煤s谩idtear chun bia a iompar n贸 a phr贸ise谩il, 谩bhair phac谩ist铆ochta agus earra铆 cistine n贸 earra铆 boird. Leagtar s铆os i , , na ceanglais ghinear谩lta maidir le gach 谩bhar agus earra 谩bhartha, lena n-谩irith铆tear nach mb铆onn comh谩bhair na n-谩bhar sin i mbia ag leibh茅il at谩 d铆obh谩lach do shl谩inte an duine. F茅adfar bearta sonracha an Aontais ina bhfuil for谩lacha n铆os mionsonraithe a ghlacadh don听17 谩bhar agus earra teagmh谩la bia a liosta铆tear in Iarscr铆bhinn I a ghabhann leis sin. Leagtar amach i na caighde谩in dea-chleachtais monara铆ochta d鈥櫭hair agus d鈥檈arra铆 at谩 beartaithe a bheith i dtadhall le bia. In听2011, leag an tAontas na ceanglais s铆os maidir le plaistigh a 煤s谩idtear in 谩bhair a bh铆onn i dtadhall le bia (), agus in 2022, ghlac s铆 le rialacha maidir le s谩bh谩ilteacht 谩bhar agus earra铆 plaisteacha athch煤rs谩ilte a bhearta铆tear a bheith i dtadhall le bia (). Leo sin, d茅antar na rialacha ginear谩lta arna leagan s铆os sa chreat-Rialach谩n a fhorl铆onadh.
D. Lip茅ad煤 bia
T谩 s茅 mar aidhm leis an gcreat dl铆thi煤il maidir le lip茅ad煤 bia-谩bhar a chinnti煤 go mbeidh rochtain ag tomhalt贸ir铆 ar fhaisn茅is shoil茅ir, intuigthe agus iontaofa faoi 谩bhar agus comhdh茅anamh t谩irg铆 chun a sl谩inte agus a leas a chosaint. Is 茅 gn茅 nua is suntasa铆 den , a bhfuil feidhm aige 贸 mh铆 na Nollag听2016, an ceanglas ar th谩irgeoir铆 a thabhairt le fios go bhfuil aill茅irgin铆 i mbianna neamhphac谩istithe, m.sh. i mbialanna agus i gceaint铆n铆. N铆 m贸r do th谩irgeoir铆 tionscnamh de chine谩l 谩irithe feola neamhphr贸ise谩ilte agus tionscnamh aithris铆 bia a l茅iri煤.
N铆or cheart go nd茅anfadh lip茅ad煤, cur i l谩thair n谩 f贸gra铆ocht bia tomhalt贸ir铆 a chur am煤. T谩 rialacha soil茅ire ann le haghaidh ma铆mh choth煤ch谩in agus shl谩inte (amhail 鈥榮aill 铆seal鈥�) a buna铆odh le . N铆 m贸r do na ma铆mh sin a bheith bunaithe ar thaighde eola铆och agus ar f谩il i g颁濒谩谤 poibl铆 de chuid an Aontais do Mha铆mh Shl谩inte. Le rialach谩n 贸 2013 maidir le , a ndearnadh an nuashonr煤 is d茅ana铆 air in , cuirtear deireadh leis an gcoincheap maidir le catag贸ir leathan de bhia 鈥榙iait茅iteach鈥� agus cuirtear ina ionad rialacha le haghaidh gr煤pa铆 sonracha tomhalt贸ir铆 leochaileacha amhail na铆on谩in agus leana铆 贸ga, daoine a bhfuil riochta铆 sl谩inte speisialta orthu agus daoine at谩 ar aist铆 bia fuinneamhshrianta chun me谩chan a rial煤.
I ndiaidh togra 贸n gCoimisi煤n in 2023, meastar go mbeidh lip茅id a chur ar na t谩irg铆 (lena n-谩ir铆tear bia) faoi r茅ir tuilleadh rialach谩in i dtaca le ma铆mh ghlasa (amhail 鈥榓er谩idneodrach鈥�). Is 茅 an sprioc n谩 aghaidh a thabhairt ar mha铆mh bhr茅agacha comhshaoil agus a chinnti煤 go bhfaighidh ceannaitheoir铆 faisn茅is iontaofa, inchompar谩ide agus infh铆oraithe, a chuirfidh ar chumas d贸ibh cinnt铆 n铆os inbhuanaithe a dh茅anamh. Th谩ngthas ar chomhaont煤 sealadach maidir le 鈥樷�� i m铆 Feabhra听2024 agus, nuair a ghlacfar go foirmi煤il 茅, cuirfear tuilleadh feabhais ar cheanglais maidir le faisn茅is do thomhalt贸ir铆 le haghaidh mil, subha tortha铆, s煤nna tortha铆 agus bainne d铆hiodr谩itithe.
E. Substaint铆 a chuirtear le bia
Is ionann breise谩in bia, eins铆m铆 bia n贸 blast谩in bia 鈥� ar a dtugtar 鈥榦ibre谩in feabhsaithe bia鈥� freisin 鈥� agus substaint铆 a chuirtear d鈥檃on turas le bia-谩bhair chun feidhmeanna 谩irithe teicneola铆ochta a chur i gcr铆ch amhail, mar shampla, dath煤, milsi煤 n贸 caomhn煤. T谩 rialacha i bhfeidhm faoina riala铆tear n贸s imeachta 煤daraithe, coinn铆ollacha 煤s谩ide agus lip茅ad煤 na substaint铆 sin. I gcomhr茅ir le dl铆the an Aontais, n铆 m贸r do bhreise谩in bia a bheith 煤daraithe sula n-煤s谩idtear iad i dt谩irg铆 bia. I ndiaidh formheas a fh谩il, d茅antar na substaint铆 sin, agus na coinn铆ollacha faoinar f茅idir iad a 煤s谩id, a liost煤 i gcl谩r an Aontais de bhreise谩in bia cheadaithe (Rialach谩n ), lena leasa铆tear an liosta a leagan s铆os in Iarscr铆bhinn II den rialach谩n ginear谩lta maidir le breise谩in bia (Rialach谩n ). Is amhlaidh at谩 i gc谩s forbhianna amhail vitim铆n铆 agus mianra铆, ar f茅idir iad a chur le bia chun 茅 a shaibhri煤 n贸 chun b茅im a leagan ar a ghn茅 chothaithe ar leith, ar choinn铆oll go bhfuil siad ar liosta铆 sonracha de shubstaint铆 ceadaithe agus a gcuid foins铆 ceadaithe ().
F. Sl谩inte ainmhithe agus planda铆
脕ir铆tear i rialacha an Aontais for谩lacha ginear谩lta maidir le faireachas, f贸gra agus c贸ire谩il a dh茅anamh ar ghalair th贸g谩lacha agus a veicteoir铆 chun s谩bh谩ilteacht an tslabhra bia a 谩irithi煤. T谩 an reachta铆ocht reatha ann go pr铆omha mar thoradh ar an Strait茅is um Shl谩inte Ainmhithe 2007-2013 agus ar phac谩iste beart a thionscain an Coimisi煤n in 2013. D谩 thoradh sin, glacadh an , a bheidh infheidhme 贸 mh铆 Aibre谩in听2021, agus a dh铆r铆tear ar ghalair ainmhithe a chosc agus a dh铆oth煤 tr铆 fhreagrachta铆 a shoil茅iri煤 agus luathbhrath agus rial煤 a 谩irithi煤. Leis an rialach谩n sin, comhdhl煤tha铆tear for谩lacha dl铆thi煤la iomad煤la maidir le sl谩inte ainmhithe i ndl铆 aontaithe. Th谩inig an ina dhiaidh, a bhfuil dl煤thbhaint aige leis, maidir le rialuithe oifigi煤la agus gn铆omha铆ochta铆 oifigi煤la eile a dh茅antar chun a chinnti煤 go gcuirtear dl铆 an bhia agus na beatha, rialacha maidir le sl谩inte agus leas ainmhithe, agus sl谩inte planda铆 agus tairg铆 cosanta planda铆 i bhfeidhm.
D茅antar sl谩inte planda铆 a rial煤 ar bhealach n铆os sonra铆 sa Dhl铆 maidir le Sl谩inte Planda铆 ), a bhfuil s茅 mar aidhm leis barra铆, tortha铆, glasra铆 agus foraois铆 a chosaint ar theacht isteach n贸 scaipeadh lotnaid铆 planda铆 n贸 galar. D茅anann s茅 seice谩lacha allmhairi煤ch谩in a fheabhs煤 freisin do phlanda铆 贸 th铆ortha nach t铆ortha den Aontas iad agus pasanna planda铆 a chaighde谩n煤, agus raon na bplanda铆 a bhfuil pasanna le haghaidh pland煤 ag teast谩il ina leith a leathn煤 ag an am c茅anna. Th谩inig formh贸r na bhfor谩lacha den Dhl铆 maidir le Sl谩inte Planda铆 i bhfeidhm i m铆 na Nollag听2019.
G. Reachta铆ocht maidir le beatha ainmhithe agus lip茅ad煤 beatha
Is g谩 d鈥檕ibreoir铆 gn贸lachta铆 bia a 谩irithi煤 go bhfuil gach c茅im den t谩irgeadh, pr贸ise谩il agus d谩ileadh at谩 faoina rial煤 i gcomhr茅ir le rialacha an Aontais maidir le agus inrianaitheacht ioml谩n a r谩th煤. 脕ir铆tear leis sin allmhair铆 agus onnmhair铆 beatha 贸 th铆ortha nach bhfuil san Aontas agus go t铆ortha nach bhfuil san Aontas agus an ceanglas chun an riosca 茅illithe 贸 bheatha, ainmhithe agus t谩irg铆 ainmhithe a choinne谩il chomh 铆seal agus is ind茅anta le r茅as煤n. Leagtar amach sa uasteorainneacha le haghaidh substaint铆 neamh-inmhianaithe i mbeatha ainmhithe, lena n-谩ir铆tear miotail throma, agus toirmisctear inti 谩bhair bheatha 茅illithe a chaol煤. D茅antar rialacha maidir le a leagan s铆os chun ardleibh茅al s谩bh谩ilteachta beatha agus leibh茅al ard cosanta sl谩inte poibl铆 a 谩irithi煤 agus faisn茅is leormhaith a shol谩thar d鈥櫭簊谩ideoir铆 agus do thomhalt贸ir铆. D茅anfaidh tuilleadh reachta铆ochta agus a rial煤.
H. Bianna n煤铆osacha
Sula nd茅antar iad a mharg煤 san Aontas, is g谩 meas煤n煤 s谩bh谩ilteachta a dh茅anamh ar bhianna n煤铆osacha, i.e. bianna nach n-it铆 m贸r谩n puinn (m.sh. pr贸it茅in铆 malartacha, forbhianna, srl.), san Aontas Eorpach roimh Bhealtaine听1997. 脫听2018 i leith, t谩 s茅 mar aidhm ag rochtain a 茅asc煤 ar bhianna nu谩lacha agus leibh茅al ard sl谩inte bia a choinne谩il ag an am c茅anna. Tugtar isteach leis n贸s imeachta 煤daraithe simplithe agus l谩raithe ar l铆ne ar fud an Aontais le haghaidh bianna n煤铆osacha agus bianna traidisi煤nta 贸 th铆ortha nach bhfuil san Aontas (a mheastar gur bianna n煤铆osacha iad san Aontas). Sula nd茅antar na bianna den s贸rt sin a 煤dar煤 ag an gCoimisi煤n, d茅anann EFSA meast贸ireacht s谩bh谩ilteachta eola铆och l谩raithe, ina sain铆tear na coinn铆ollacha maidir lena n-煤s谩id, a n-ainmni煤 mar bhia agus na ceanglais maidir le lip茅ad煤. Beidh na bianna n煤铆osacha 煤daraithe uile ar liosta dearfach.
I. Org谩naigh gh茅inmhodhnaithe (OGManna)
Is ionann OGM agus 鈥榦rg谩nach, c茅 is moite de dhaoine, ina bhfuil an t-谩bhar g茅initeach at谩 ann modhnaithe ar shl铆 ionas nach dtarl贸dh s茅 go n谩d煤rtha tr铆 ch煤pl谩il agus/n贸 tr铆 athchuingri煤 n谩d煤rtha鈥� (). Is f茅idir planda铆 a mhodhn煤 tr铆 煤s谩id a bhaint as biteicneola铆ocht nua-aimseartha, mar shampla, chun iad a dh茅anamh frithsheasmhach in aghaidh galar n贸 chun a dt谩irgeacht a mh茅ad煤. I gcomhr茅ir le prionsabal an r茅amhch煤raim, t谩 docht bunaithe ag an Aontas maidir le OGManna a 煤s谩idtear i mbia n贸 i mbeatha a shaothr煤 n贸 a thr谩cht谩l煤. Sular f茅idir aon OGM a chur ar an margadh, d茅anann EFSA, in 茅ineacht le comhlachta铆 eola铆ocha na mBallst谩t, meas煤n煤 eola铆och riosca chun aon bhaol do shl谩inte an duine, na n-ainmhithe n贸 an chomhshaoil a eisiamh. Tar 茅is d贸 an tuairim 贸 EFSA a fh谩il, d茅anfaidh an Coimisi煤n dr茅acht-tuairim a ullmh煤 a bheidh faoi r茅ir v贸t谩il ag coiste saineolaithe a bheidh comhdh茅anta d鈥檌onadaithe na mBallst谩t. Aon bhia 煤daraithe n贸 aon bheatha 煤daraithe a dh茅antar as OGManna, n贸 ina bhfuil OGManna, is g谩 go mbeadh an bia n贸 an bheatha sin inrianaithe agus lip茅adaithe amhlaidh ionas gur f茅idir le tomhalt贸ir铆 roghanna eolasacha a dh茅anamh. T谩 cead ag na Ballst谩it a chur ar bharra铆 ina bhfuil OGManna a shaothr煤 ar a gcr铆och f茅in, fi煤 m谩 cheada铆tear 茅 ar leibh茅al an Aontais.
An 5听I煤il听2023, d鈥檉hoilsigh an Coimisi煤n chun rial谩il a dh茅anamh ar phlanda铆 a chrutha铆tear tr铆 mhodhanna g茅an贸ma铆ocha sonracha chun cr铆ocha bia agus beatha. Tagann s茅 sin i ndiaidh pr贸isis ar cuireadh t煤s leis in听2018 nuair a rialaigh C煤irt Bhreithi煤nais an Aontais gur cheart org谩naigh a forbra铆odh tr铆 na teicn铆c铆 sin a rial谩il mar 鈥極GManna鈥� faoi , an Treoir de chuid an Aontais at谩 ann cheana maidir le OGManna.
R贸l Pharlaimint na hEorpa
Tar 茅is scannal na feola capaill agus c谩sanna calaoise bia eile, d鈥檌arr an Pharlaimint go nd茅anfa铆 l茅iri煤 sainordaitheach maidir le t铆r tionscnaimh na feola a 煤s谩idtear go h谩irithe mar chomh谩bhar i mbianna pr贸ise谩ilte. T谩 an Pharlaimint an-airdeallach freisin maidir le bagairt铆 do shl谩inte an tomhalt贸ra a bhaineann le hainmhithe cl贸n谩ilte agus nana-谩bhair n贸 OGManna. D茅anann s铆 grinnscr煤d煤 go minic ar dhr茅acht-togra铆 maidir le planda铆 nua g茅inmhodhnaithe amhail arbhar Indiach n贸 p贸nair铆 soighe a 煤dar煤 n贸 a athnuachan, agus cuireann s铆 ina n-aghaidh go rialta freisin.
Mar fhreagra ar ch煤iseanna imn铆 i leith na riosca铆 a bhaineann leis an tsubstaint luibhic铆de gliofos谩it, bhunaigh Parlaimint na hEorpa coiste speisialta in听2018 chun ini煤chadh a dh茅anamh ar n贸s imeachta 煤daraithe an Aontais maidir le lotnaidic铆d铆. Le linn an athbhreithnithe ar Dhl铆 Ginear谩lta an Bhia a bhfuil s茅 mar aidhm leis n铆os m贸 tr茅dhearcachta a bhaint amach ar fud an tslabhra bia, throid an Pharlaimint chun a chinnti煤 go bhfoilseofar staid茅ir sh谩bh谩ilteachta sula n-煤dara铆tear t谩irge a chur ar an margadh.
Chun tuilleadh eolais a fh谩il faoin 谩bhar seo, t茅igh chuig su铆omh gr茅as谩in an Choiste um an gComhshaol, um Shl谩inte Phoibl铆 agus um Sh谩bh谩ilteacht Bia (ENVI).
听
Christian Kurrer / Zuzanna Wala