Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR)
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) jest jednym z听g艂贸wnych instrument贸w finansowych europejskiej polityki sp贸jno艣ci. Powsta艂 w 1975 r., aby z艂agodzi膰 dysproporcje w听rozwoju europejskich region贸w i听podnie艣膰 poziom 偶ycia w regionach znajduj膮cych si臋 w听najmniej korzystnej sytuacji. Jego dzia艂alno艣膰 jest ukierunkowana w听szczeg贸lno艣ci na regiony dotkni臋te powa偶nymi i听trwa艂ymi trudno艣ciami naturalnymi lub demograficznymi, takie jak wysuni臋te najbardziej na p贸艂noc regiony o听bardzo niskiej g臋sto艣ci zaludnienia oraz regiony wyspiarskie, transgraniczne i听g贸rskie.
Podstawa prawna
Artyku艂y 174鈥�178 Traktatu o听funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).
Cele
Artyku艂 176 TFUE stanowi, 偶e EFRR ma przyczynia膰 si臋 do zniwelowania g艂贸wnych dysproporcji regionalnych w听Unii Europejskiej. Realizuje ten cel, wspieraj膮c:
- rozw贸j i听dostosowanie strukturalne region贸w op贸藕nionych pod wzgl臋dem rozwoju;
- przekszta艂canie upadaj膮cych region贸w przemys艂owych.
Zasady dotycz膮ce EFRR na lata 2021鈥�2027 okre艣lono w nast臋puj膮cych aktach:
- rozporz膮dzenie w听sprawie EFRR i听Funduszu Sp贸jno艣ci,
- rozporz膮dzenie w听sprawie przepis贸w szczeg贸艂owych dotycz膮cych celu 鈥濫uropejska wsp贸艂praca terytorialna鈥� (Interreg).
EFRR ma dwa g艂贸wne cele:
- inwestycje na rzecz wzrostu gospodarczego i听zatrudnienia maj膮ce umocni膰 rynek pracy i听gospodarki regionalne;
- europejska wsp贸艂praca terytorialna maj膮ca umocni膰 wsp贸艂prac臋 transgraniczn膮, transnarodow膮 i听mi臋dzyregionaln膮 w听UE.
Zasoby przeznaczone na realizacj臋 pierwszego celu przydzielono do trzech kategorii region贸w:
- regiony lepiej rozwini臋te, kt贸rych PKB na mieszka艅ca przekracza 100 % 艣redniej UE;
- regiony znajduj膮ce si臋 w听fazie przej艣ciowej, kt贸rych PKB na mieszka艅ca wynosi od 75 % do 100 % 艣redniej UE;
- regiony s艂abiej rozwini臋te, kt贸rych PKB na mieszka艅ca jest mniejszy ni偶 75 % 艣redniej UE.
Szczeg贸艂y dotycz膮ce przydzia艂u i przysz艂ego wykorzystania 艣rodk贸w z EFRR okre艣la si臋 w umowach partnerstwa. S膮 to umowy w sprawie sposobu wykorzystania funduszy, zawierane mi臋dzy Komisj膮 a ka偶dym pa艅stwem cz艂onkowskim i tworzone z pomoc膮 partner贸w regionalnych i spo艂ecznych.
Og贸lne ramy realizacji i wdra偶ania EFRR okre艣la rozporz膮dzenie w sprawie wsp贸lnych przepis贸w, kt贸re obejmuje kilka innych funduszy UE oraz okre艣la cele szczeg贸艂owe i zakres mo偶liwego wsparcia.
Koncentracja tematyczna
W latach 2021鈥�2027 polityka sp贸jno艣ci ma pi臋膰 cel贸w w odniesieniu do EFRR, Europejskiego Funduszu Spo艂ecznego Plus i Funduszu Sp贸jno艣ci:
- Bardziej inteligentna Europa 鈥� innowacyjna i听inteligentna transformacja gospodarcza (1. cel);
- Bardziej przyjazna dla 艣rodowiska niskoemisyjna Europa (2. cel);
- Lepiej po艂膮czona Europa 鈥� mobilno艣膰 i听regionalne po艂膮czenia teleinformatyczne (3. cel);
- Europa o听silniejszym wymiarze spo艂ecznym 鈥� wdra偶anie Europejskiego filaru praw socjalnych (4. cel);
- Europa bli偶ej obywateli 鈥� zr贸wnowa偶ony i听zintegrowany rozw贸j obszar贸w miejskich, wiejskich i听przybrze偶nych w听ramach inicjatyw lokalnych (5. cel).
Ka偶dy region i ka偶de pa艅stwo cz艂onkowskie musz膮 przeznaczy膰 co najmniej 30听% przyznanych mu 艣rodk贸w z EFRR na 2. cel, tj. na bardziej przyjazn膮 dla 艣rodowiska i niskoemisyjn膮 transformacj臋 w kierunku gospodarki o zerowych emisjach netto i odpornej Europy. Ponadto w zale偶no艣ci od poziomu dobrobytu ka偶dy region i ka偶de pa艅stwo cz艂onkowskie musz膮 skoncentrowa膰 wydatki na 1. celu, czyli bardziej konkurencyjnej i inteligentnej Europie. Finansowanie nale偶y rozdziela膰 w nast臋puj膮cy spos贸b:
- S艂abiej rozwini臋te regiony lub pa艅stwa cz艂onkowskie musz膮 przeznacza膰 co najmniej 25听% na 1. cel;
- Regiony lub pa艅stwa cz艂onkowskie znajduj膮ce si臋 w听fazie przej艣ciowej musz膮 przeznacza膰 co najmniej 40听% na 1. cel;
- Lepiej rozwini臋te regiony lub pa艅stwa cz艂onkowskie musz膮 przeznacza膰 co najmniej 85听% przyznanych 艣rodk贸w na 1. i 2. cel.
EFRR wspiera te偶 zr贸wnowa偶ony rozw贸j obszar贸w miejskich. W latach 2021鈥�2027 co najmniej 8 % 艣rodk贸w z EFRR (na szczeblu krajowym) zostanie przeznaczone na zr贸wnowa偶ony rozw贸j obszar贸w miejskich i utworzenie europejskiej inicjatywy miejskiej, kt贸ra pozwala obszarom miejskim eksperymentowa膰 z innowacyjnymi rozwi膮zaniami w walce z wyzwaniami miejskimi.
Polityka sp贸jno艣ci obejmuje szereg dzia艂a艅, kt贸rych nie mo偶na finansowa膰 z EFRR. Nale偶膮 do nich likwidacja lub budowa elektrowni j膮drowych, infrastruktura port贸w lotniczych (z wyj膮tkiem region贸w najbardziej oddalonych), niekt贸re dzia艂ania zwi膮zane z gospodark膮 odpadami (np. sk艂adowanie odpad贸w) i wspieranie przemys艂u tytoniowego.
Bud偶et i听zasady finansowe
W听okresie programowania 2021鈥�2027 UE przeznaczy艂a ponad 392听mld听EUR na polityk臋 sp贸jno艣ci. Na EFRR przeznaczy艂a oko艂o 226听mld听EUR. Kwota ta obejmowa艂a 9听mld听EUR na europejsk膮 wsp贸艂prac臋 terytorialn膮 i听specjalne przydzia艂y w听wysoko艣ci 1,9听mld听EUR dla region贸w najbardziej oddalonych i听s艂abo zaludnionych.
Regionom s艂abiej rozwini臋tym b臋dzie przys艂ugiwa膰 stopa wsp贸艂finansowania do 85 % koszt贸w projekt贸w. Stopy wsp贸艂finansowania dla region贸w znajduj膮cych si臋 w听fazie przej艣ciowej i dla region贸w lepiej rozwini臋tych wynosz膮 odpowiednio 60 % i 50 %.
Rola Parlamentu Europejskiego
Parlamentowi Europejskiemu przys艂uguj膮 takie same prawa jak Radzie Unii Europejskiej w听zakresie opracowywania nowych uregulowa艅 dotycz膮cych europejskich funduszy strukturalnych i听inwestycyjnych. Rozporz膮dzenie w听sprawie EFRR i Funduszu Sp贸jno艣ci na lata 2021鈥�2027 podlega艂o zwyk艂ej procedurze ustawodawczej, w听kt贸rej Parlamentowi przys艂uguj膮 pe艂ne prawa do zg艂aszania zmian. W听trakcie negocjacji nad polityk膮 sp贸jno艣ci UE na lata 2021鈥�2027 Parlament zdo艂a艂 zwi臋kszy膰 stopie艅 wsp贸艂finansowania projekt贸w i elastyczno艣ci stosowania zasad. Ponadto zwi臋kszy艂 wsparcie udzielane z EFRR na rzecz miast i听zintegrowanych strategii miejskich.
Wi臋cej informacji na ten temat mo偶na znale藕膰 na stronie internetowej Komisji Rozwoju Regionalnego.
听
Kelly Schwarz