Comhar cr铆ochach Eorpach
Is 茅 comhar cr铆ochach Eorpach (CCE) is cusp贸ir don bheartas comhth谩thaithe a bhfuil s茅 mar aidhm leis teacht ar r茅iteach ar fhadhbanna thar theorainneacha agus forbairt a dh茅anamh go comhph谩irteach ar an acmhainneacht at谩 ag cr铆ocha at谩 茅ags煤il 贸na ch茅ile. Taca铆onn Ciste Forbra铆ochta R茅igi煤na铆 na hEorpa (CFRE) le gn铆omha铆ochta铆 comhair tr铆 thr铆 phr铆omhghn茅: comhar trasteorann, comhar trasn谩isi煤nta agus comhar idir-r茅igi煤nach.
Bun煤s dl铆
Airteagal听178 den Chonradh ar Fheidhmi煤 an Aontais Eorpaigh agus Rialach谩n (AE) Uimh.听1299/2013 an 17听Nollaig听2013.
For谩lacha ginear谩lta
T谩 CCE mar chuid den bheartas comhth谩thaithe 贸听1990 i leith. I gc谩s chl谩rthr茅imhse听2014-2020, den ch茅ad uair i stair an bheartais chomhth谩thaithe Eorpaigh, glacadh rialach谩n sonrach lena gcumhda铆tear gn铆omha铆ochta铆 CCE a dtaca铆onn CFRE leo. Leanadh den chleachtas sin sa tr茅imhse听2021-2027.
Is 茅 at谩 in CCE n谩 an cusp贸ir beartais chomhth谩thaithe, at谩 ceaptha chun teacht ar r茅iteach ar fhadhbanna a tharch茅imn铆onn teorainneacha n谩isi煤nta agus a n-茅il铆tear r茅iteach comhchoiteann ina leith, agus chun forbairt a dh茅anamh i gcomhar le ch茅ile ar an acmhainneacht at谩 ag cr铆ocha at谩 茅ags煤il 贸na ch茅ile.
Is forbairt bhreise ar an gcomhar idir-r茅igi煤nach (Interreg) an tr茅imhse听2021-2027, le comhar treisithe le t铆ortha comhph谩irt铆ochta tr铆d an ionstraim Interreg um ch煤namh r茅amhaontachais (IPA), agus tr铆 , agus tr铆 chomhth谩th煤 sraithe tiomnaithe le haghaidh comhar idir na agus a dt铆ortha comharsanachta.
Comhar cr铆ochach Eorpach sa tr茅imhse听2021-2027
In听2021, chuir an tAontas t煤s le tr茅imhse cl谩rsceidealaithe ilbhliant煤il nua. Buna铆odh na rialacha le haghaidh CCE sa tr茅imhse听2021-2027 le . Is iad na pr铆omhchusp贸ir铆 at谩 le comhar cr铆ochach a choth煤 le linn na tr茅imhse sin n谩 rialachas comhoibr铆och a fheabhs煤 agus s谩bh谩ilteacht agus sl谩nd谩il na hEorpa a 谩irithi煤. Sa tr茅imhse听2021-2027, beidh ceithre ghn茅 ag baint le CCE (sn谩itheanna):
- Taca铆onn comhar trasteorann (Interreg sraith A) le comhar idir r茅igi煤in NUTS (aicmi煤 comhchoiteann na n-aonad cr铆che maidir le staidreamh) 3 贸 dh谩 Bhallst谩t 茅ags煤la ar a laghad at谩 suite go d铆reach ar na teorainneacha n贸 c贸ngarach d贸ibh. Is 茅 is aidhm d贸 dul i ngleic le d煤shl谩in choiteanna arna sainaithint go comhph谩irteach sna r茅igi煤in teorann agus leas a bhaint as an acmhainneacht f谩is neamhshaothraithe i limist茅ir teorann, agus feabhas 谩 chur ag an am c茅anna ar an bpr贸iseas comhair chun an tAontas a fhorbairt go comhchu铆 agus go forioml谩n.
- Le comhar trasn谩isi煤nta (Interreg sraith B ), lamh谩iltear do chomhar a bhun煤 ar fud cr铆ocha trasn谩isi煤nta n铆os m贸 n贸 timpeall imchuacha farraige agus lena mbaineann comhph谩irtithe cl谩r n谩isi煤nta, r茅igi煤nacha agus 谩iti煤la sna Ballst谩it, ach i gcl谩ir 谩irithe freisin, t铆ortha nach bhfuil san Aontas (amhail an 脥oslainn n贸 Lichtinst茅in), t铆ortha comhph谩irt铆ochta an Mh茅adaithe agus t铆ortha comhph谩irt铆ochta Comharsanachta, agus t铆ortha agus cr铆ocha thar lear (TCLanna), d'fhonn c茅im n铆os airde de chomhth谩th煤 cr铆ochach a bhaint amach. Tagann comhar trasn谩isi煤nta arna chur chun feidhme ag na r茅igi煤in is forimealla铆 faoi shraith leithleach. Taca铆onn Interreg sraith B le raon leathan infheist铆ochta铆 tionscadail a bhaineann leis an nu谩la铆ocht, leis an aistri煤 glas agus leis an aistri煤 digiteach.
- Oibr铆onn an comhar idir-r茅igi煤nach (Interreg sraith C) ar leibh茅al uile-Eorpach, lena gcumhda铆tear Ballst谩it uile an Aontais agus na st谩it chomhph谩irt铆ochta uile. T贸gann s茅 l铆onra铆 chun dea-chleachtas a fhorbairt agus chun malart煤 agus aistri煤 thaith铆 na r茅igi煤n rath煤il a 茅asc煤. Is uirlis 茅 chun comhth谩th煤 a neart煤 agus chun na d煤shl谩in at谩 ann faoi l谩thair agus a bheidh ann amach anseo a sh谩r煤.
- T谩 s茅 mar chusp贸ir ag Comhar sna R茅igi煤n is Forimealla铆 (Interreg sraith D) ligean do na r茅igi煤in is forimealla铆 comhoibri煤 lena dt铆ortha agus lena gcr铆ocha comharsanachta ar an mbealach is 茅ifeacht煤la agus is simpl铆. Chuige sin, tugtar an deis le Rialach谩n Interreg cist铆 seachtracha agus CFRE araon a bhainisti煤 faoin tacar c茅anna rialacha. D谩 r茅ir sin, faoi shraith D, is f茅idir glaonna ar thogra铆 a sheoladh le haghaidh cisti煤 comhcheangailte tr铆 CFRE agus tr铆d an Ionstraim um Chomharsanacht, Forbairt agus Comhar Idirn谩isi煤nta, arb 茅 pr铆omhionstraim AE 茅 do chomhph谩irt铆ochta铆 idirn谩isi煤nta maidir leis an bhforbairt inbhuanaithe, an t-athr煤 aer谩ide, an daonlathas, an rialachas, cearta an duine, an ts铆och谩in agus an tsl谩nd谩il i dt铆ortha comharsanachta an Aontais.
Buna铆tear leis an rialach谩n freisin comhar lasmuigh den Aontas a chuireann forbairt inbhuanaithe agus dea-chaidreamh comharsanachta chun cinn idir Ballst谩it an Aontais agus t铆ortha an Mh茅adaithe agus t铆ortha Comharsanachta agus idir na r茅igi煤in is forimealla铆 san Aontas agus a gcomharsana. Cumhda铆onn cl谩ir AE um chomhar seachtrach an tAontas agus a th铆ortha comharsanachta agus cuireann siad le cusp贸ir铆 tr铆 bheartas de chuid AE: an beartas comhth谩thaithe, an beartas um m茅ad煤 agus an beartas comharsanachta. Cumhda铆tear leis an rialach谩n freisin comhar leis na Balc谩in Thiar agus leis an Tuirc tr铆d an Ionstraim um Ch煤namh R茅amhaontachais, leagtar s铆os ullmh煤ch谩in do bhallra铆ocht an Aontais amach anseo agus taca铆tear leis an bpr贸iseas aontachais. Tar 茅is ionradh na R煤ise ar an 脷cr谩in agus i gcomhr茅ir le bearta sriantacha an Aontais, chuir an Coimisi煤n comhar leis an R煤is agus leis an mBealar煤is ar fionra铆 faoi chl谩ir um chomhar trasteorann na hIonstraime Eorpa铆 Comharsanachta agus chuir s茅 a rannph谩irt铆ocht i gcl谩ir Interreg NEXT听2021-2027 ar fionra铆.
Le linn chl谩rthr茅imhse听2021-2027, t谩 tuairim is EUR听8听mbilli煤n (i bpraghsanna听2018, is 茅 sin i dt茅arma铆 luach an airgeadra in听2018) 谩 leithdh谩ileadh ar CCE. T谩 na hacmhainn铆 sin leithdh谩ilte mar a leanas:
- 72.2听% (i.e. EUR听5听812听790听000 ar an ioml谩n) le haghaidh comhar trasteorann tal煤n agus muir铆;
- 18.2听% (i.e. EUR听1听466听000听000 ar an ioml谩n) le haghaidh comhar trasn谩isi煤nta;
- 6.1听% (i.e. EUR听490听000听000 ar an ioml谩n) le haghaidh comhar idir-r茅igi煤nach;
- 3.5听% (i.e. EUR听281听210听000 ar an ioml谩n) le haghaidh chomhar na r茅igi煤n is forimealla铆.
R贸l Pharlaimint na hEorpa
脫s rud 茅 go dtagann Rialach谩n Interreg faoin ngn谩thn贸s reachtach, bh铆 Parlaimint na hEorpa in ann comhchinneadh a dh茅anamh ar comhch茅im leis an gComhairle maidir lena inneachar. Agus caibidl铆ocht ar si煤l aici ar an mbeartas comhth谩thaithe do chl谩rthr茅imhse听2021-2027, mhol Parlaimint na hEorpa go mbeadh buis茅ad n铆os m贸 ann do chl谩ir CCE agus go mbeadh na rialacha agus na n贸sanna imeachta n铆os simpl铆. Chuir Parlaimint na hEorpa chun cinn, ar bhealach gn铆omhach, taca铆ocht n铆os l谩idre do thionscadail bheaga agus do thionscadail duine le duine, chomh maith le b茅im n铆os m贸 ar shaincheisteanna aer谩ide agus s贸isialta. Thug Parlaimint na hEorpa aird speisialta freisin ar na d煤shl谩in shonracha a mb铆onn ar na r茅igi煤in is forimealla铆 aghaidh a thabhairt orthu.
In听2018, mhol an Coimisi煤n rialach谩n maidir le s谩sra trasteorann Eorpach chun aghaidh a thabhairt ar chonstaic铆 dl铆 agus riarach谩in i gcomhth茅acsanna trasteorann. Mhol s茅 s谩sra deonach do theorainneacha tal煤n comharsanacha AE chun tionscadail chomhph谩irteacha a 茅asc煤 tr铆 lamh谩il do chur i bhfeidhm dl铆the 贸 Bhallst谩it chomharsanachta nuair is g谩. C茅 gur ghlac an Pharlaimint an togra 贸n gCoimisi煤n, n铆or ghlac an Chomhairle 茅. Mar gheall ar 谩bhair imn铆 a chuir na Ballst谩it in i煤l faoina chine谩l deonach, ualach riarach谩in, aitheantas do sh谩sra铆 at谩 ann cheana, agus impleachta铆 an dl铆 bhunreacht煤il, chinn an Chomhairle stop a chur lena cuid oibre ar an togra.
Don ch茅ad 2听bhliain eile ina dhiaidh sin, rinne an Coiste um Fhorbairt R茅igi煤nach iarrachta铆 ar chomhchruinnithe chun pl茅 a dh茅anamh leis an gComhairle n贸 chun an Coimisi煤n a spreagadh i dtaobh an togra a leas煤. Ar deireadh, i m铆 Mhe谩n F贸mhair 2023, ghlac an Pharlaimint r煤n ina n-iarrtar ar an gCoimisi煤n togra leasaithe a th铆olacadh chun cothroma铆ocht a bhaint amach idir an d谩 chomhreacht贸ir. I bhfianaise na dtreochta铆 le d茅ana铆 i soghluaisteacht an lucht saothair laistigh den Aontas agus an g谩 le dul i ngleic le d煤shl谩in dh茅imeagrafacha, sh贸isialta, eacnama铆ocha agus chomhshaoil, creideann an Pharlaimint gur cheart go nd茅anfaidh an tAontas iarrachta铆 chun aghaidh a thabhairt ar chonstaic铆 trasteorann a threisi煤. Iarrtar sa r煤n ar chreat comhord煤ch谩in cu铆ch贸irithe a bheith ann chun bacainn铆 dl铆 agus riarach谩in, d煤bailt oibre agus uala铆 riarach谩in nach bhfuil g谩 leo a bhaint go h茅ifeacht煤il.
Ag lean煤int as an r煤n 贸n bParlaimint, d鈥檉hoilsigh an Coimisi煤n i m铆 na Nollag 2023. Leis an togra leasaithe, cuirtear san 谩ireamh 谩bhair imn铆 agus molta铆 an d谩 chomhreacht贸ir, agus a fh贸cas bunaidh 谩 choinne谩il aige ar chonstaic铆 a mb铆onn 茅ifeacht acu ar phobail trasteorann a r茅iteach. Leis an togra, cuirtear n贸s imeachta nua, feabhsaithe agus simplithe chun cinn agus d茅antar for谩il do shreabhadh oibre n铆os rian煤la 鈥� i gcomhr茅ir leis na molta铆 a rinne an Pharlaimint sa r煤n uaithi. Faoin togra, i gc谩sanna ina dtagann constaic铆 chun cinn, agus nach mb铆onn comhaont煤 um chomhar d茅thaobhach n谩 idirn谩isi煤nta ann, is f茅idir leis na Ballst谩it an Uirlis um 脡asc煤 Trasteorann a 煤s谩id chun aghaidh a thabhairt ar shaincheisteanna riarach谩in agus dl铆 i r茅igi煤in trasteorann. Mar sin f茅in, bheadh freagracht f贸s ag na h煤dar谩is n谩isi煤nta as constaic铆 a r茅iteach.听Leis an togra, cuirtear chun cinn freisin l铆onra de phoint铆 comhord煤ch谩in trasteorann a chruth煤 chun dea-chleachtais a mhalart煤 agus eolas a chomhroinnt.听Anois d茅anfaidh an Pharlaimint agus an Chomhairle an togra 贸n gCoimisi煤n a chaibidli煤.
Le haghaidh tuilleadh eolais ar an 谩bhar seo, f茅ach an su铆omh gr茅as谩in don Choiste um Fhorbairt R茅igi煤nach.
听
Kelly Schwarz