Rozszerzenie UE: jak państwa przystępują do UE?
Dowiedz się, jak przebiega proces rozszerzenia UE i jak kraje mogą przystąpić do Unii Europejskiej.
Rozszerzenie UE wspiera pokój i stabilność w Europie, zwiększa dobrobyt obywateli i tworzy możliwości dla przedsiębiorstw.
Kraje przygotowujące się do przystąpienia czerpią korzyści z bliższych powiązań z UE, silniejszego wsparcia dla praw podstawowych oraz z funduszy UE i wiedzy specjalistycznej, które ułatwiają ten proces.
W grudniu 2023 r. przywódcy UE ogłosili, że Unia rozpocznie rozmowy akcesyjne z Ukrainą i Mołdawią oraz uznali Gruzję za kraj kandydujący. Natomiast w marcu 2024 r. zgodzili się również na rozpoczęcie rozmów akcesyjnych z Bośnią i Hercegowiną.
Które kraje chcą przystąpić do UE?
UE uznała Albanię, Bośnię i Hercegowinę, Gruzję, Mołdawię, Czarnogórę, Macedonię Północną, Serbię, Ukrainę i Turcję za kraje kandydujące do członkostwa w UE. Negocjacje akcesyjne z ճܰą są zamrożone od 2018 roku. Posłowie i posłanki do PE nawoływali do tego ze względu na obawy dotyczące sytuacji w tym kraju, np. w zakresie praworządności i wolności mediów.
Kosowo jest potencjalnym kandydatem.
Jakie państwa mogą kandydować do UE? Jakie są wymagania?
O członkostwo w UE może ubiegać się każde europejskie państwo szanujące demokratyczne wartości UE. Państwo musi także posiadać stabilne instytucje gwarantujące demokrację i rządy prawa, sprawną gospodarkę rynkową oraz zdolność do podejmowania i wykonywania obowiązków wynikających z członkostwa w UE.
Z jakiego wsparcia korzystają kraje kandydujące i potencjalni kandydaci do członkostwa?
Kraje kandydujące i potencjalni kandydaci korzystają z funduszy UE, szczegółowego doradztwa politycznego, a także układów o stowarzyszeniu zapewniających daleko idący dostęp do rynku wewnętrznego UE.
Jak przebiega proces rozszerzenia?
Kraj może zostać oficjalnym kandydatem, jeśli spełni podstawowe kryteria polityczne, gospodarcze i dotyczące reform. Może następnie rozpocząć formalne negocjacje z UE .
Po zakończeniu negocjacji i reform finalizowany jest traktat o przystąpieniu, który musi zostać ratyfikowany przez wszystkie państwa członkowskie UE i sam zainteresowany kraj, zanim będzie mógł przystąpić do UE.
Historia procesu rozszerzenia UE
UE powstała w 1952 r. jako Wspólnoty Europejskie, z sześcioma członkami założycielskimi: Belgią, Francją, Niemcami, Włochami, Luksemburgiem i Holandią. Pierwsze rozszerzenie nastąpiło w 1973 r., kiedy przystąpiły Dania, Irlandia i Wielka Brytania.
W 1981 r. dołączyła Grecja, a pięć lat później Hiszpania i Portugalia, po końcu dyktatur w latach 70-tych XX wieku. W 1985 r. Grenlandia, będąca autonomiczną częścią Danii z lokalnym samorządem odpowiedzialnym za sprawy sądownicze, policję i zasoby naturalne, została pierwszym terytorium, które opuściło UE.
Upadek muru berlińskiego i późniejszy upadek Związku Radzieckiego zmieniły sytuację polityczną. W 1995 r. do UE przystąpiły Austria, Finlandia i Szwecja. Następnie przyłączyły się kraje Europy Środkowo-Wschodniej, w dwóch falach: w 2004 r. Czechy, Estonia, Węgry, Łotwa, Litwa, Polska, Słowacja, Słowenia, Cypr i Malta; w 2007 r. Bułgaria i Rumunia.
Chorwacja to najnowszy kraj UE - dołączyła w 2013 roku. Wielka Brytania opuściła UE w 2020 roku.
Jaka jest obecna sytuacja?
Inwazja Rosji na pełną skalę na Ukrainę w 2022 r. spowodowała, że Gruzja, Mołdawia i Ukraina złożyły wnioski o członkostwo w UE. Rada Europejska uznała Mołdawię i Ukrainę za kraje kandydujące w czerwcu 2022 r., a Gruzję w grudniu 2023 roku.
Kraje Bałkanów Zachodnich uczestniczą w procesie rozszerzenia od dłuższego czasu. UE chce zapewnić im jasno wytyczoną ścieżkę do członkostwa, aby pomóc w ustabilizowaniu regionu oraz wspierać zasadnicze reformy i stosunki dobrosąsiedzkie.
Jaka jest rola Parlamentu Europejskiego?
Posłowie i posłanki debatują nad rocznymi sprawozdaniami ws. poszczególnych państw i głosują w ich sprawie, co jest okazją do zidentyfikowania obszarów wymagających szczególnej uwagi.
Zgoda Parlamentu Europejskiego jest wymagana, by dane państwo kandydujące mogło zostać członkiem UE.
Parlament wspiera proces rozszerzenia. Przewodnicząca Roberta Metsola w przemówieniu przed Radą Europejską w październiku 2023 r. nazwała go najmnocniejszym narzędziem geopolitycznym UE. „Dlatego Parlament Europejski wezwał do przyznania Ukrainie i Mołdawii statusu krajów kandydujących do UE” – powiedziała. „Status ten zapewnia tym narodom jasną europejską perspektywę i stanowi potężny impuls do przyspieszenia demokratycznych reform. Spoglądając na ostatnie 20 lat, widać transformacyjną siłę procesu rozszerzenia. Dlatego chcemy zrobić kolejny krok do końca roku, jeśli te kraje będą gotowe”.
Parlament kilkakrotnie wzywał do otwarcia drzwi UE dla Ukrainy i Mołdawii. W lipcu 2022 r. posłowie i posłanki z zadowoleniem przyjęli decyzję Rady o rozpoczęciu procesu akcesyjnego z obydwoma krajami.
Parlament wspiera przystąpienie krajów Bałkanów Zachodnich do UE. W rezolucji przyjętej w czerwcu 2020 r. eurodeputowani wezwali UE do podjęcia dalszych wysiłków, aby proces rozszerzenia dla tych krajów zakończył się sukcesem.
W rezolucji przyjętej w grudniu 2023 r. Parlament wezwał UE do rozpoczęcia rozmów akcesyjnych z Mołdawią i Ukrainą. Według posłów i posłanek, jeśli Bośnia i Hercegowina podejmie określone kroki w kierunku reform, należy rozpocząć rozmowy akcesyjne również z nią. Posłowie i posłanki wezwali także do ustalenia jasnego harmonogramu zakończenia negocjacji do końca tej dekady oraz uznania Gruzji za kraj kandydujący.