Il-魔arsien tal-valuri tal-Artikolu听2 tat-TFUE fl-UE
L-Unjoni Ewropea hija mibnija fuq il-valuri tar-rispett g魔ad-dinjit脿 tal-bniedem, il-libert脿, id-demokrazija, l-ugwaljanza, l-istat tad-dritt u r-rispett g魔ad-drittijiet tal-bniedem, inklu偶 id-drittijiet ta鈥� persuni li jappartjenu g魔al minoranzi, kif previst fl-Artikolu听2 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea (TUE). Sabiex ikun 偶gurat li dawn il-valuri ji摹u rispettati, l-Artikolu听7 tat-TUE jipprevedi mekkani偶mu tal-UE li jiddetermina l-e偶istenza ta鈥� ksur serju u persistenti tal-valuri tal-UE minn Stat Membru u possibilment jissanzjona tali ksur. S鈥檌ssa 摹ie attivat biss fir-rigward tal-Polonja u l-Ungerija. L-UE hija wkoll marbuta bil-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tag魔ha u hija impenjata li taderixxi g魔all-Konvenzjoni Ewropea g魔all-摩arsien tad-Drittijiet tal-Bniedem u l-Libertajiet Fundamentali. Wara li tfa膵膵a theddid g魔all-valuri tal-UE f鈥檟i Stati Membri, l-istituzzjonijiet tal-UE qed isa魔魔u l-g魔odod tag魔hom biex ji摹摹ieldu kontra r-rigress demokratiku u jipprote摹u d-demokrazija, l-istat tad-dritt, id-drittijiet fundamentali, l-ugwaljanza u l-minoranzi fl-Unjoni.
Mill-魔arsien 摹udizzjarju tad-drittijiet fundamentali sal-kodifikazzjoni fit-Trattati
Il-Komunitajiet Ewropej (KE) (issa l-Unjoni Ewropea) ori摹inarjament in魔olqu b魔ala organizzazzjoni internazzjonali b鈥檏amp ta鈥� azzjoni essenzjalment ekonomiku. G魔aldaqstant, ma kien hemm l-ebda 魔tie摹a per膵epita ta鈥� regoli espli膵iti dwar ir-rispett g魔ad-drittijiet fundamentali, li g魔al 偶mien twil ma kinux imsemmija fit-Trattati, i偶da xorta wa魔da kienu kkunsidrati garantiti mill- (KEDB) tal-1950, li l-Istati Membri kienu firmatarji tag魔ha.
Madankollu, ladarba l-Qorti tal-臓ustizzja tal-Unjoni Ewropea (Q臓UE) kienet affermat il-prin膵ipji tal-effett dirett u tas-supremazija tad-dritt Ewropew, i偶da rrifjutat li tanalizza l-kompatibbilt脿 tad-诲别膵颈偶箩辞苍颈jiet mal-li摹i nazzjonali u kostituzzjonali tal-Istati Membri (; ), 膵erti qrati nazzjonali bdew jesprimu t魔assib dwar l-effetti li 摹urisprudenza b魔al din jista鈥� jkollha fuq il-魔arsien ta鈥� valuri kostituzzjonali b魔al pere偶empju d-drittijiet fundamentali. Li kieku l-li摹i Ewropea kellha tipprevali sa魔ansitra fuq il-li摹i kostituzzjonali nazzjonali, kieku jkun possibbli li din tikser id-drittijiet fundamentali. Biex jindirizzaw dan ir-riskju teoretiku, fl-1974 il-Qrati Kostituzzjonali tal-臓ermanja u tal-Italja adottaw 诲别膵颈偶箩辞苍颈 li fiha ddikjaraw is-setg魔a tag魔hom li jag魔mlu rie偶ami tal-li摹i Ewropea bil-g魔an li ji偶guraw il-konsistenza tag魔ha mad-drittijiet kostituzzjonali (Solange听I; Frontini). Dan wassal biex il-Q臓UE affermat, permezz tal-摹urisprudenza tag魔ha, il-prin膵ipju ta鈥� rispett g魔ad-drittijiet fundamentali, billi ddikjarat li d-drittijiet fundamentali huma minquxa fil-prin膵ipji 摹enerali tal-li摹i Komunitarja m魔arsa mill-Qorti (). Dawn huma mnebb魔a mit-tradizzjonijiet kostituzzjonali komuni g魔all-Istati Membri () u mit-trattati internazzjonali g魔all-魔arsien tad-drittijiet tal-bniedem li l-Istati Membri huma partijiet g魔alihom (), li wie魔ed minnhom hi l-KEDB ().
Bl-espansjoni progressiva tal-kompetenzi tal-UE g魔al politiki li g魔andhom impatt dirett fuq id-drittijiet fundamentali - b魔all-摹ustizzja u l-affarijiet interni, li wara evolvew fi spazju ta鈥� libert脿, sigurt脿 u 摹ustizzja s魔i魔 -, it-Trattati 摹ew mibdula biex l-UE 摹iet ankrata fis-sod mal-魔arsien tad-drittijiet fundamentali. It-Trattat ta鈥� Maastricht inkluda referenza g魔all-KEDB u g魔at-tradizzjonijiet kostituzzjonali komuni tal-Istati Membri b魔ala prin膵ipji 摹enerali tal-li摹i tal-UE, filwaqt li t-Trattat ta鈥� Amsterdam afferma l-鈥減rin膵ipji鈥� Ewropej li fuqhom hija msejsa l-UE (fit-Trattat ta鈥� Li偶bona, il-鈥渧aluri鈥� kif elenkati fl-Artikolu听2 tat-TUE) u 魔辞濒辞辩 pro膵edura sabiex ji摹u sospi偶i d-drittijiet previsti mit-Trattati f鈥檏a偶ijiet ta鈥� ksur serju u persistenti tad-drittijiet fundamentali minn Stat Membru. L-abbozzar tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali u d-d魔ul fis-se魔魔 tag魔ha flimkien mat-Trattat ta鈥� Li偶bona huma l-a魔魔ar 偶viluppi f鈥檇an il-pro膵ess ta鈥� kodifikazzjoni ma魔sub biex ji偶gura l-魔arsien tad-drittijiet fundamentali fl-UE.
L-ade偶joni tal-UE g魔all-Konvenzjoni Ewropea g魔all-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u l-Libertajiet Fundamentali
Billi l-KEDB hija l-istrument ewlieni g魔all-魔arsien tad-drittijiet fundamentali fl-Ewropa, li l-Istati Membri kollha aderew g魔aliha, l-ade偶joni tal-KE g魔all-KEDB dehret b魔ala soluzzjoni lo摹ika g魔all-魔tie摹a li l-KE tintrabat mal-obbligi tad-drittijiet fundamentali. Il-Kummissjoni pproponiet diversi drabi (fl-1979, l-1990 u l-1993) l-ade偶joni tal-KE g魔all-KEDB. Fl-1996, meta ntalbet tag魔ti opinjoni dwar il-kwistjoni, il-Q臓UE kkonstatat, fl- tag魔ha, li t-Trattat ma ppreveda l-ebda kompetenza g魔all-KE li tistabbilixxi regoli dwar id-drittijiet tal-bniedem jew li tikkonkludi konvenzjonijiet internazzjonali f鈥檇an il-qasam, u b鈥檋ekk l-ade偶joni kienet legalment impossibbli. It-Trattat ta鈥� Li偶bona rrimedja din is-sitwazzjoni billi introdu膵a l-Artikolu听6(2), li g魔amel l-ade偶joni tal-UE mal-KEDB obbligatorja. Dan ifisser li l-UE (kif kien di摹脿 l-ka偶 g魔all-Istati Membri tag魔ha) kienet se tkun so摹摹etta, fir-rigward tar-rispett g魔ad-drittijiet fundamentali, g魔al rie偶ami minn entit脿 legali esterna g魔aliha nnifisha, ji摹ifieri l-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem (QEDB). Insegwitu tal-ade偶joni, i膵-膵ittadini tal-UE, kif ukoll i膵-膵ittadini ta鈥� pajji偶i mhux tal-UE pre偶enti fit-territorju tal-UE, ikunu jistg魔u jikkontestaw atti 摹uridi膵i adottati mill-UE direttament quddiem il-QEDB abba偶i tad-dispo偶izzjonijiet tal-KEDB, bl-istess mod kif huma jistg魔u jikkontestaw atti 摹uridi膵i adottati mill-Istati Membri tal-UE.
Fl-2010, wara d-d魔ul fis-se魔魔 tat-Trattat ta鈥� Li偶bona, l-UE bdiet negozjati mal-Kunsill tal-Ewropa dwar abbozz ta鈥� Ftehim ta鈥� Ade偶joni, li 摹ie ffinalizzat f鈥橝pril听2013. F鈥橪ulju听2013, il-Kummissjoni talbet lill-Q臓UE tidde膵iedi dwar il-kompatibbilt脿 ta鈥� dan il-ftehim mat-Trattati. Fit-18 ta鈥� Di膵embru 2014, il-Q臓UE 魔ar摹et opinjoni negattiva, li fiha qalet li l-abbozz tal-ftehim seta鈥� jolqot b鈥檓od negattiv il-karatteristi膵i spe膵ifi膵i u l-awtonomija tal-li摹i tal-UE (l-). Wara perjodu ta鈥� riflessjoni u diskussjonijiet dwar kif setg魔u jing魔elbu l-kwistjonijiet imqajma mill-Q臓UE, l-UE u l-Kunsill tal-Ewropa re摹g魔u bdew in-negozjati fl-2019, u dawn g魔adhom g魔addejjin.
Il-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-UE
B鈥檓od parallel mal-mekkani偶mu ta鈥� skrutinju 鈥渆stern鈥� previst mill-ade偶joni tal-KE g魔all-KEDB biex ti摹i 偶gurata l-konformit脿 tal-le摹i偶lazzjoni u tal-politiki mad-drittijiet fundamentali, kien me魔tie摹 mekkani偶mu ta鈥� skrutinju 鈥渋ntern鈥� fil-livell tal-KE sabiex ikun jista鈥� jsir kontroll 摹udizzjarju preliminari u awtonomu mill-Q臓UE. Biex isir dan, kienet me魔tie摹a karta ta鈥� drittijiet spe膵ifika g魔all-UE, u fil-Kunsill Ewropew tal-1999 f鈥機ologne 摹ie de膵i偶 li titlaqqa鈥� Konvenzjoni biex tabbozza Karta tad-Drittijiet Fundamentali.
Il-Karta 摹iet ipproklamata solennement mill-Parlament, mill-Kunsill u mill-Kummissjoni f鈥橬izza fis-sena听2000. Wara li 摹iet emendata, 摹iet ipproklamata mill-摹did fl-2007. Madankollu, kien biss bl-adozzjoni tat-Trattat ta鈥� Li偶bona fl-1 ta鈥� Di膵embru 2009 li l- da魔let fis-se魔魔 b鈥檓od dirett, kif previst fl-Artikolu 6(1) tat-TUE, u b鈥檋ekk saret sors vinkolanti ta鈥� li摹i primarja.
Il-Karta, g魔alkemm hija msejsa fuq il-KEDB u strumenti Ewropej u internazzjonali o魔ra, kienet innovattiva f鈥檇iversi modi, b鈥檓od partikolari billi tinkludi, fost kwistjonijiet o魔ra, id-di偶abbilt脿, l-et脿 u l-orjentazzjoni sesswali b魔ala motivi ta鈥� diskriminazzjoni pprojbiti, u tistabbilixxi l-a膵膵ess g魔ad-dokumenti, il-protezzjoni tad-data u l-amministrazzjoni tajba fost id-drittijiet fundamentali li tafferma.
Filwaqt li l-kamp ta鈥� applikazzjoni tal-Karta huwa, minn na魔a wa魔da, potenzjalment wiesa鈥� 魔afna, billi l-parti l-kbira tad-drittijiet li tirrikonoxxi huma mog魔tija lil 鈥渒ul魔add鈥�, irrispettivament min-nazzjonalit脿 jew status, min-na魔a l-o魔ra l-Artikolu听51 jillimita l-applikazzjoni tag魔ha g魔all-istituzzjonijiet u l-korpi tal-UE u, g魔all-Istati Membri, meta dawn ja摹ixxu biex jimplimentaw il-li摹i tal-UE.
L-Artikolu听7 tat-TUE, il-qafas u l-mekkani偶mu tal-istat tad-dritt tal-Kummissjoni
Permezz tat-Trattat ta鈥� Amsterdam, in魔辞濒辞辩 mekkani偶mu 摹did ta鈥� sanzjonijiet biex ji摹i 偶gurat li d-drittijiet fundamentali, kif ukoll prin膵ipji u valuri Ewropej o魔ra b魔ad-demokrazija, l-istat tad-dritt, l-ugwaljanza u l-魔arsien tal-minoranzi, ji摹u rrispettati mill-Istati Membri tal-UE, lil hinn mil-limiti legali imposti mill-kompetenzi tal-UE. Dan ifisser li l-UE ng魔atat is-setg魔a li tintervjeni f鈥檕qsma li jit魔allew fid-diskrezzjoni tal-Istati Membri, f鈥檚itwazzjonijiet ta鈥� 鈥渒sur serju u persistenti鈥� ta鈥� dawn il-valuri. Mekkani偶mu simili kien 摹ie propost mill-Parlament g魔all-ewwel darba fl-abbozz tat-test tat- tieg魔u. It-Trattat ta鈥� Nizza 偶ied fa偶i preventiva, f鈥檏a偶ijiet ta鈥� 鈥渞iskju 膵ar ta鈥� ksur serju鈥� tal-valuri tal-UE fi Stat Membru. Din il-pro膵edura kellha l-g魔an li ti偶gura li l-魔arsien tad-drittijiet fundamentali, kif ukoll tad-demokrazija, l-istat tad-dritt u d-drittijiet tal-minoranzi, kif inklu偶i fil-kriterji ta鈥� Copenhagen g魔all-ade偶joni ta鈥� Stati Membri 摹odda, jibqa鈥� validu wkoll wara l-ade偶joni u g魔all-Istati Membri kollha bl-istess mod.
Il-paragrafu听1 tal-Artikolu听7 tat-TUE jipprevedi 鈥渇a偶i preventiva鈥�, li tag魔ti s-setg魔a lil terz tal-Istati Membri, lill-Parlament Ewropew u lill-Kummissjoni jibdew pro膵edura li permezz tag魔ha l-Kunsill jista鈥� jikkonstata, b鈥檓a摹摹oranza ta鈥� 4 minn kull 5, l-e偶istenza ta鈥� 鈥渞iskju 膵ar ta鈥� ksur serju鈥� fi Stat Membru tal-valuri tal-UE proklamati fl-Artikolu听2 tat-TUE, li jinkludu r-rispett g魔ad-drittijiet tal-bniedem, g魔ad-dinjit脿 tal-bniedem, g魔al-libert脿 u g魔all-ugwaljanza u d-drittijiet ta鈥� persuni li jappartjenu g魔al minoranzi. Qabel jippro膵edi b鈥檇in il-konstatazzjoni, l-Istat Membru inkwistjoni je魔tie摹lu jinstema鈥� u jistg魔u jsirulu rakkomandazzjonijiet, filwaqt li l-Parlament je魔tie摹lu jag魔ti l-approvazzjoni tieg魔u b鈥檓a摹摹oranza ta鈥� 偶ew摹 terzi tal-voti mitfug魔a u b鈥檓a摹摹oranza assoluta tal-membri komponenti tieg魔u (l-Artikolu听354(4) tat-TFUE). Din il-pro膵edura preventiva 摹iet attivata g魔all-ewwel darba fl-20 ta鈥� Di膵embru 2017 mill-Kummissjoni fir-rigward tal-Polonja, u fit-12 ta鈥� Settembru 2018 mill-Parlament fir-rigward tal-Ungerija, i偶da g魔adha mblukkata fil-Kunsill, fejn saru g魔add ta鈥� seduti ta鈥� smig魔 i偶da la 摹ew adottati rakkomandazzjonijiet - u wisq anqas konstatazzjonijiet -. Barra minn hekk, il-Parlament 摹ie m膵a魔魔ad mid-dritt li jippre偶enta l-po偶izzjoni tieg魔u fis-seduti ta鈥� smig魔 tal-Kunsill, inklu偶 dwar l-Ungerija, minkejja r-rwol tal-Parlament b魔ala inizjatur tal-pro膵edura. Fis-6 ta鈥� Mejju 2024, il-Kummissjoni pproponiet li tag魔laq il-pro膵edura tal-Artikolu 7(1) kontra l-Polonja.
L-Artikoli 7(2) u 7(3) tat-TUE jipprevedu, fil-ka偶 ta鈥� 鈥渆偶istenza ta鈥� ksur serju u persistenti鈥� tal-valuri tal-UE, 鈥渕ekkani偶mu ta鈥� sanzjoni鈥� li jista鈥� ji摹i skattat mill-Kummissjoni jew minn terz tal-Istati Membri (mhux mill-Parlament), wara li l-Istat Membru kkon膵ernat ikun 摹ie mistieden iressaq l-osservazzjonijiet tieg魔u. Il-Kunsill Ewropew jiddetermina l-e偶istenza tal-ksur b鈥檜nanimit脿, wara li jikseb l-approvazzjoni tal-Parlament bl-istess ma摹摹oranza b魔al fil-ka偶 tal-mekkani偶mu ta鈥� prevenzjoni. Il-Kunsill, li f鈥檇an il-ka偶 ja摹ixxi b鈥檓a摹摹oranza kwalifikata, jista鈥� jidde膵iedi li jissospendi w魔ud mid-drittijiet tas-s魔ubija tal-Istat Membru kkon膵ernat, inklu偶 id-dritt tal-vot fil-Kunsill. Il-Kunsill jista鈥� jidde膵iedi li jbiddel jew i魔assar is-sanzjonijiet, ukoll permezz ta鈥� ma摹摹oranza kwalifikata. L-Istat Membru kkon膵ernat ma ji魔ux sehem fil-votazzjonijiet fil-Kunsill jew fil-Kunsill Ewropew. Id-determinazzjoni u l-adozzjoni tas-sanzjonijiet jibqg魔u diffi膵li biex jinkisbu, min魔abba r-rekwi偶it tal-unanimit脿, kif muri mill-fatt li l-Gvern tal-Ungerija u dak tal-Polonja kienu 魔abbru li se jag魔mlu veto g魔al kwalunkwe 诲别膵颈偶箩辞苍颈 b魔al din li tikkon膵erna l-Istat Membru l-ie魔or.
Fl-2014, sabiex timla l-lakuna bejn l-attivazzjoni, li politikament hija diffi膵li, tal-pro膵eduri tal-Artikolu听7 tat-TUE (li tintu偶a biex ji摹u indirizzati sitwazzjonijiet barra mill-ambitu tal-li摹i tal-UE) u l-pro膵eduri ta鈥� ksur b鈥檈ffett limitat (li jintu偶aw f鈥檚itwazzjonijiet spe膵ifi膵i li jaqg魔u fil-kamp ta鈥� applikazzjoni tal-li摹i tal-UE), il-Kummissjoni varat . Dan il-qafas kellu l-g魔an li jipprova ji偶gura 魔arsien effettiv u koerenti tal-istat tad-dritt, b魔ala prerekwi偶it g魔all-i偶gurar tar-rispett g魔ad-drittijiet fundamentali u d-demokrazija f鈥檚itwazzjonijiet ta鈥� theddid sistemiku. Il-qafas huwa ma魔sub biex jippre膵edi u jikkomplementa l-Artikolu听7 tat-TUE, u jipprevedi tliet fa偶ijiet: valutazzjoni tal-Kummissjoni, ji摹ifieri djalogu strutturat bejn il-Kummissjoni u l-Istat Membru, segwit, jekk ikun me魔tie摹, b鈥檕pinjoni dwar l-istat tad-dritt; rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni dwar l-istat tad-dritt; u segwitu g魔ar-rakkomandazzjoni mill-Istat Membru. Dan il-qafas tal-istat tad-dritt 摹ie applikat g魔all-Polonja fl-2016 u 摹ie segwit, min魔abba nuqqas ta鈥� su膵膵ess, mid- tal-Kummissjoni li tvara pro膵edura tal-Artikolu听7 fl-20 ta鈥� Di膵embru 2017.
F鈥橪ulju 2019, il-Kummissjoni g魔amlet pass ie魔or 鈥檌l quddiem fil-komunikazzjoni tag魔ha bit-titolu 鈥溾�� u varat mekkani偶mu tal-istat tad-dritt, li jikkonsisti f鈥櫮媔klu ta鈥� rie偶ami annwali msejjes fuq rapport dwar l-istat tad-dritt li jimmonitorja s-sitwazzjoni fl-Istati Membri, li jifforma l-ba偶i ta鈥� djalogu interistituzzjonali. L-ewwel ta鈥� dan it-tip 摹ie ppubblikat f鈥橲ettembru 2020, u kien akkumpanjat minn 27 kapitolu tal-pajji偶i, li jkopru s-sistema 摹udizzjarja (u b鈥檓od partikolari l-indipendenza, il-kwalit脿 u l-effi膵jenza tag魔ha), il-qafas kontra l-korruzzjoni (l-istruttura 摹uridika u istituzzjonali, il-prevenzjoni, il-mi偶uri repressivi), il-plurali偶mu tal-media (il-korpi regolatorji, it-trasparenza tas-sjieda u l-ind魔il mill-gvern, il-protezzjoni tal-摹urnalisti) u kwistjonijiet istituzzjonali o魔ra relatati mal-kontrolli u l-bilan膵i (il-pro膵ess le摹i偶lattiv, awtoritajiet indipendenti, l-a膵膵essibbilt脿, l-ist魔arri摹 摹udizzjarju, l-organizzazzjonijiet tas-so膵jet脿 膵ivili). Ir-rapport isa魔魔a魔 il-monitora摹摹 tal-UE b鈥檓od sostanzjali billi jinkludi, meta mqabbel mat-Tabella ta鈥� Valutazzjoni tal-臓ustizzja tal-UE u strumenti o魔ra ta鈥� monitora摹摹 u rappurtar, mhux biss il-摹ustizzja 膵ivili i偶da wkoll dik kriminali u amministrattiva, l-indirizzar tal-indipendenza 摹udizzjarja, il-korruzzjoni, il-plurali偶mu tal-media, is-separazzjoni tas-setg魔at u l-ispazju tas-so膵jet脿 膵ivili. 臓ie stabbilit network ta鈥� punti ta鈥� kuntatt nazzjonali biex tin摹abar informazzjoni u ji摹i 偶gurat djalogu mal-Istati Membri, u jin偶amm djalogu mal-partijiet ikkon膵ernati, inklu偶i l-entitajiet tal-Kunsill tal-Ewropa, l-Organizzazzjoni g魔as-Sigurt脿 u l-Kooperazzjoni fl-Ewropa, l-Organizzazzjoni g魔all-Kooperazzjoni u l-I偶vilupp Ekonomi膵i, networks 摹udizzjarji u organizzazzjonijiet mhux governattivi. , ippubblikat f鈥橪ulju 2022, kien fih ukoll sensiela ta鈥� rakkomandazzjonijiet indirizzati lil kull Stat Membru, li s-segwitu tag魔hom g魔andu ji摹i e偶aminat f鈥檙apporti annwali sussegwenti dwar l-istat tad-dritt. Ippubblikat f鈥橪ulju 2023, evalwa l-implimentazzjoni tar-rakkomandazzjonijiet tas-sena pre膵edenti u g魔amel rakkomandazzjonijiet ulterjuri.
Strumenti o魔ra g魔all-魔arsien tal-valuri tal-UE
L-UE g魔andha strumenti o魔ra g魔ad-dispo偶izzjoni tag魔ha li g魔andhom l-g魔an li j魔arsu l-valuri tal-UE.
Meta tipproponi inizjattiva le摹i偶lattiva 摹dida, il-Kummissjoni tindirizza l-kompatibbilt脿 mad-drittijiet fundamentali permezz ta鈥� valutazzjoni tal-impatt, aspett li sussegwentement ji摹i e偶aminat ukoll mill-Kunsill u mill-Parlament.
Barra minn hekk, il-Kummissjoni tippubblika , li ji摹i analizzat u diskuss mill-Kunsill, li jadotta konklu偶jonijiet dwaru, u mill-Parlament, fil-qafas tar-rapport annwali tieg魔u dwar is-sitwazzjoni tad-drittijiet fundamentali fl-UE. F鈥橠i膵embru 2020, il-Kummissjoni varat , inklu偶 fir-rigward tal-fondi tal-UE permezz tal-鈥渒undizzjoni abilitanti鈥� spe膵ifika g魔all-Karta li 摹iet introdotta fir-. Inizjalment, il-fondi ta鈥� koe偶joni g魔all-Polonja u l-Ungerija ma kinux 偶bor偶ati fuq din il-ba偶i. Fit-13 ta鈥� Di膵embru 2023, il-Kummissjoni qieset li l-Ungerija kienet issodisfat il-kundizzjoni abilitanti orizzontali, li tippermettilha titlob sa EUR听10.2听biljun f鈥檉ondi li qabel kienu mblukkati. Fi Frar 2024, il-Kummissjoni qieset ukoll li l-Polonja kienet issodisfat l-obbligi tag魔ha, u dan ippermettielha titlob ir-rilaxx sa EUR听76.5听biljun fil-fondi ta鈥� koe偶joni 2021-2027.
Sa mill-2014, il-Kunsill kellu wkoll djalogu annwali bejn l-Istati Membri kollha fi 魔dan il-Kunsill biex jippromwovi u jissalvagwardja l-istat tad-dritt, filwaqt li jiffoka fuq su摹摹ett differenti kull sena. Mit-tieni semestru tal-2020, il-Kunsill idde膵ieda li jiffoka fuq l-e偶ami tas-sitwazzjoni tal-istat tad-dritt f鈥櫮mes Stati Membri kull semestru, abba偶i tar-rapport dwar l-istat tad-dritt tal-Kummissjoni.
Barra minn hekk, fil-kuntest tas-Semestru Ewropew, il-kwistjonijiet marbuta mal-valuri tal-UE ji摹u mmonitorjati u jistg魔u jkunu s-su摹摹ett ta鈥� rakkomandazzjonijiet spe膵ifi膵i g魔all-pajji偶. L-oqsma kkon膵ernati jinkludu s-sistemi 摹udizzjarji (abba偶i tat-Tabella ta鈥� Valutazzjoni tal-臓ustizzja), kif ukoll id-di偶abbilt脿, id-drittijiet so膵jali u d-drittijiet ta膵-膵ittadini (fir-rigward tal-魔arsien mill-kriminalit脿 organizzata u mill-korruzzjoni).
Il-Bulgarija u r-Rumanija kienu wkoll so摹摹etti g魔all-Mekkani偶mu g魔all-Kooperazzjoni u l-Verifika, li g魔alaq fil-15 ta鈥� Settembru 2023 u 摹ie sostitwit bil-mekkani偶mu tal-Istat tad-Dritt.
Il-pro膵edimenti ta鈥� ksur huma strument importanti biex ji摹i ssanzjonat il-ksur tal-valuri tal-UE fl-Unjoni, u l-Q臓UE qed ti偶viluppa l-摹urisprudenza tag魔ha dwar il-kwistjoni. Il-pro膵edimenti ta鈥� ksur jistg魔u ji摹u varati f鈥檏a偶ijiet ta鈥� nonkonformit脿 tal-li摹i nazzjonali mal-li摹i tal-UE u mal-valuri tal-UE f鈥檏a偶ijiet individwali u spe膵ifi膵i (filwaqt li l-Artikolu听7 japplika wkoll g魔al sitwazzjonijiet li jaqg魔u barra mill-kamp ta鈥� applikazzjoni tal-li摹i tal-UE u li fihom il-ksur tad-drittijiet fundamentali ikun sistematiku u persistenti) u l-Q臓UE tista鈥� timponi penali finanzjarji g魔an-nuqqas ta鈥� konformit脿 ma鈥� digrieti jew sentenzi.
L-, li 摹iet stabbilita fl-2007 fi Vjenna, taqdi rwol importanti fil-monitora摹摹 tas-sitwazzjoni tad-drittijiet fundamentali fl-UE. Il-FRA g魔andha l-kompitu li ti摹bor, tanalizza, ixxerred u tevalwa l-informazzjoni u d-data relatati mad-drittijiet fundamentali. Twettaq ukoll ri膵erka u st魔arri摹 xjentifiku, u tippubblika rapporti annwali u temati膵i dwar id-drittijiet fundamentali.
Il-Kummissjoni qed issa魔魔a魔 ukoll l-ugwaljanza u l-protezzjoni tal-minoranzi 鈥� tnejn mill-pilastri tal-Artikolu 2 tat-TUE 鈥� permezz ta鈥� strate摹iji, proposti u azzjoni spe膵ifi膵i g魔all-promozzjoni tal-ugwaljanza bejn il-摹eneri u g魔all-摹lieda kontra l-vjolenza fil-konfront tan-nisa u l-vjolenza domestika, ir-razzi偶mu, id-diskors ta鈥� mibeg魔da, ir-reati ta鈥� mibeg魔da u l-anti-Semiti偶mu, kif ukoll g魔all-protezzjoni tad-drittijiet tal-persuni LGBTIQ, ir-Rom, il-persuni b鈥檇i偶abbilt脿 u t-tfal, ta魔t il-kun膵ett 摹enerali ta鈥� 鈥淯njoni ta鈥� Ugwaljanza鈥�. Il-Kummissjoni, bl-appo摹摹 tal-Parlament u ta鈥� 15-il Stat Membru, irreferiet l-Ungerija lill-Q臓UE dwar il- tag魔ha g魔al ra摹unijiet ta鈥� ksur, fost l-o魔rajn, tal-Artikolu 2 tat-TUE. Ipproponiet ukoll direttivi biex issa魔魔a魔 il- permezz ta鈥� standards komuni, li 摹ew approvati dan l-a魔魔ar.
Wara mblokk ikkaw偶at mill-veto tal-Gvern tal-Ungerija u l-Gvern tal-Polonja, finalment intla魔aq qbil fil-Kunsill Ewropew tal-10 u l-11 ta鈥� Di膵embru 2020 dwar . Ir-regolament jag魔mel possibbli l-protezzjoni tal-ba摹it tal-UE fejn ji摹i stabbilit li ksur tal-prin膵ipji tal-istat tad-dritt fi Stat Membru jolqot, jew jissogra serjament li jolqot, il-摹estjoni finanzjarja tajba tal-ba摹it tal-UE jew il-protezzjoni tal-interessi finanzjarji tal-UE b鈥檓od suffi膵jentement dirett. Azzjoni mressqa mill-Gvern Ungeri偶 u dak Pollakk kontra r-regolament 摹iet , u dan feta魔 it-triq biex il-Kummissjoni u l-Kunsill jiskattaw il-mekkani偶mu kontra l-, li wassal g魔as-sospensjoni ta鈥� EUR听6.3听biljun fi programmi ta鈥� politika ta鈥� koe偶joni.
Il-Kummissjoni b魔alissa qed tiddiskuti l-implimentazzjoni tal-pjanijiet nazzjonali tal-Fa膵ilit脿 g魔all-Irkupru u r-Re偶iljenza ma鈥� g魔add ta鈥� gvernijiet tal-Istati Membri u qed timmonitorja jekk humiex qed jil魔qu l-istadji importanti u l-miri miftiehma, li huma prerekwi偶it g魔all-i偶bor偶 tal-fondi. Dawn g魔andhom l-g魔an li jindirizzaw l-isfidi identifikati fir- tas- adottati mill-Kunsill, u fir-rapporti dwar l-istat tad-dritt u r-rakkomandazzjonijiet relatati ma魔ru摹a mill-Kummissjoni, kif ukoll fil-pro膵eduri tal-Artikolu 7 kontra l-Polonja u l-Ungerija. Fit-13 ta鈥� Di膵embru 2023, il-Kummissjoni qieset li l-Ungerija ma kinitx indirizzat il-ksur li kienet wettqet fir-rigward tal-prin膵ipji tal-istat tad-dritt, billi . Fis-6 ta鈥� Mejju 2024, hija pproponiet ukoll li .
Ir-rwol tal-Parlament Ewropew
Il-Parlament minn dejjem appo摹摹a t-tis魔i魔 tar-rispett g魔ad-drittijiet fundamentali fl-UE u l-魔arsien tag魔hom. Fl-1977, il-Parlament, flimkien mal-Kunsill u l-Kummissjoni, kien di摹脿 adotta , li fiha t-tliet istituzzjonijiet impenjaw ru魔hom li jirrispettaw id-drittijiet fundamentali fl-e偶er膵izzju tas-setg魔at tag魔hom. Fl-1979, il-Parlament adotta ri偶oluzzjoni b鈥檃ppell biex il-Komunit脿 Ewropea taderixxi g魔all-KEDB.
L-, propost mill-Parlament, spe膵ifika li l-Unjoni je魔ti摹ilha t魔ares id-dinjit脿 tal-individwu u tirrikonoxxi fil-konfront ta鈥� kull persuna li taqa鈥� fil-摹uri偶dizzjoni tag魔ha, id-drittijiet u l-libertajiet fundamentali li jo魔or摹u mill-prin膵ipji komuni tal-kostituzzjonijiet nazzjonali u tal-KEDB. L-abbozz ta鈥� trattat ippreveda wkoll l-ade偶joni tal-Unjoni g魔all-KEDB. F鈥�ri偶oluzzjoni tat-12 ta鈥� April 1989, il-Parlament ipproklama li huwa adotta d-Dikjarazzjoni tad-Drittijiet u l-Libertajiet Fundamentali.
Fl-1993 u kull sena wara, il-Parlament organizza dibattitu u adotta ri偶oluzzjoni dwar is-sitwazzjoni tad-drittijiet fundamentali fl-UE, abba偶i ta鈥� rapport tal-Kumitat g魔al-Libertajiet 膴ivili, il-臓ustizzja u l-Intern tieg魔u. Barra minn hekk, adotta g魔add dejjem jikber ta鈥� ri偶oluzzjonijiet li jittrattaw kwistjonijiet spe膵ifi膵i marbuta mal-魔arsien tal-valuri stabbiliti fl-Artikolu听2 tat-TUE fl-Istati Membri.
Il-Parlament dejjem appo摹摹ja lill-UE f鈥檇ak li jirrigwarda l-adozzjoni ta鈥� karta tad-drittijiet tag魔ha stess, u talab li l-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tkun vinkolanti. Dan se魔魔 finalment fl-2009 permezz tat-Trattat ta鈥� Li偶bona.
Aktar re膵entement, il-Parlament esprima kemm-il darba t魔assib serju dwar l-ero偶joni gradwali tal-istandards previsti fl-Artikolu听2 tat-TUE f鈥檟i Stati Membri. Biex jindirizza din il-problema, il-Parlament g魔amel g魔add ta鈥� su摹摹erimenti g魔at-tis魔i魔 tal-protezzjoni fl-UE mhux biss tad-drittijiet fundamentali, i偶da wkoll tad-demokrazija u tal-istat tad-dritt, u b鈥檓od usa鈥�, tal-valuri kollha tal-UE koperti mill-Artikolu听2 tat-TUE, billi ppropona mekkani偶mi u pro膵eduri 摹odda biex jimtlew il-lakuni e偶istenti. F鈥檙i偶oluzzjonijiet varji sa mill-2012, il-Parlament talab il-魔olqien ta鈥� 鈥淜ummissjoni ta鈥� Copenhagen鈥�, kif ukoll ta鈥� 膵iklu ta鈥� politika Ewropea dwar id-drittijiet fundamentali, mekkani偶mu ta鈥� twissija bikrija, pro膵edura ta鈥� ffri偶ar u t-tis魔i魔 tal-FRA.
Fl-2016, f鈥檙i偶oluzzjoni storika dwar dan is-su摹摹ett, il-Parlament ikkonsolida l-proposti pre膵edenti tieg魔u u talab li l-Kummissjoni tressaq ftehim interistituzzjonali g魔all-istabbiliment ta鈥� , li jkun ibba偶at fuq Patt tal-Unjoni mal-Kummissjoni u mal-Kunsill. Dan ikun jinkludi 膵iklu ta鈥� politika annwali bba偶at fuq rapport li jimmonitorja r-rispett tal-valuri tal-UE fl-Unjoni, abbozzat mill-Kummissjoni u minn bord ta鈥� esperti, segwit minn dibattitu parlamentari u akkumpanjat minn arran摹amenti biex ji摹u indirizzati r-riskji jew il-ksur. Il-Kummissjoni adottat 魔afna mis-su摹摹erimenti tal-Parlament fil-komunikazzjoni tag魔ha tal-2019 (l-istabbiliment ta鈥� 膵iklu interistituzzjonali, b鈥檙apport annwali, li jimmonitorja l-Istati Membri dwar l-istat tad-dritt u kwistjonijiet relatati), filwaqt li 魔ar摹et rakkomandazzjonijiet spe膵ifi膵i lill-Istati Membri, i偶da mhux dawk relatati mal-Artikolu 2 s魔i魔 tat-TUE (mhux biss l-istat tad-dritt, i偶da wkoll id-demokrazija, id-drittijiet fundamentali, l-ugwaljanza u l-minoranzi), bit-twaqqif ta鈥� kumitat ta鈥� esperti indipendenti u ftehim interistituzzjonali dwar i膵-膵iklu, u l-bidu mill-摹did tal-pubblikazzjoni ta鈥� rapporti kontra l-korruzzjoni. Il-Parlament talab ukoll abbozz ta鈥� ftehim 摹did g魔all-ade偶joni tal-UE g魔all-KEDB, u tibdiliet fit-Trattat b魔all-eliminazzjoni tal-Artikolu 51 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali, il-konver偶joni tag魔ha f鈥橩arta tad-Drittijiet tal-Unjoni, u t-tne魔魔ija tar-rekwi偶it ta鈥� unanimit脿 fir-rigward tal-ugwaljanza u n-nondiskriminazzjoni. F鈥�ri偶oluzzjoni tal-2020, il-Parlament ippropona t-test g魔al ftehim interistituzzjonali dwar it-tis魔i魔 tal-valuri tal-UE, li fih 偶viluppa l-proposti pre膵edenti u 偶ied possibbilt脿 g魔al rapporti ur摹enti u l-魔olqien ta鈥� grupp ta鈥� 魔idma interistituzzjonali. F鈥�ri偶oluzzjoni tal-2021, il-Parlament stieden ukoll lill-Kummissjoni biex twessa鈥� r-rapport annwali tag魔ha dwar l-istat tad-dritt biex ikopri l-valuri kollha tal-Artikolu听2 tat-TUE u jinkludi rakkomandazzjonijiet spe膵ifi膵i g魔all-pajji偶.
Fl-2018, il-Parlament adotta ri偶oluzzjoni li laqg魔et id-诲别膵颈偶箩辞苍颈 tal-Kummissjoni li ji摹i attivat l-Artikolu 7(1) tat-TUE fir-rigward tal-, kif ukoll ri偶oluzzjoni dwar il-varar tal-pro膵edura tal-Artikolu 7(1) tat-TUE fir-rigward tal-, permezz tat-tressiq ta鈥� proposta motivata lill-Kunsill li tistiednu jiddetermina jekk setax kien hemm riskju 膵ar ta鈥� ksur serju tal-valuri msemmija fl-Artikolu 2 tat-TUE, u biex jindirizza rakkomandazzjonijiet xierqa lill-Ungerija f鈥檇an ir-rigward[1]. Fl-2020 u l-2022, il-Parlament adotta wkoll ri偶oluzzjonijiet dwar il-Polonja u l-Ungerija rispettivament, li jwessg魔u l-kamp ta鈥� applikazzjoni tat-t魔assib li g魔andu ji摹i e偶aminat fil-pro膵edura tal-Artikolu 7(1) tat-TUE. Huwa stieden ukoll lill-Kummissjoni tu偶a l-g魔odod kollha disponibbli, inklu偶 ir-regolament dwar il-kondizzjonalit脿 tal-istat tad-dritt, biex tindirizza l-ksur tal-valuri tal-Artikolu 2 tat-TUE mill-Ungerija u l-Polonja. Fid-29 ta鈥� Frar 2024, il-Kummissjoni ppermettiet lill- ta膵膵essa sa EUR听137听biljun f鈥檉inanzjament tal-UE, wara t-tnedija ta鈥� pjan ta鈥� azzjoni biex jer摹a鈥� ji摹i stabbilit l-istat tad-dritt b鈥檙iformi biex tissa魔魔a魔 l-indipendenza 摹udizzjarja. Fl-14 ta鈥� Marzu 2024, il-Parlament idde膵ieda li jressaq kaw偶a kontra l-Kummissjoni dwar id-诲别膵颈偶箩辞苍颈 tag魔ha li tirrilaxxa EUR听10.2听biljun f鈥檉ondi ffri偶ati lill-Ungerija, mog魔tija bi skambju g魔at-tne魔魔ija tal-veto tag魔ha fuq l-Ukrajna. Adotta ri偶oluzzjoni dwar l-Artikolu 7(1) tat-TUE rigward l-Ungerija biex jissa魔魔a魔 l-istat tad-dritt u l-implikazzjonijiet ba摹itarji tieg魔u.
Wara l-qtil tal-摹urnalisti Daphne Caruana Galizia f鈥橫alta u J谩n Kuciak u l-g魔arusa tieg魔u fis-Slovakkja, u fi sforz biex jissa魔魔u l-monitora摹摹 u l-azzjoni tal-Parlament fir-rigward tal-valuri tal-Artikolu听2 tat-TUE, il-Kumitat g魔al-Libertajiet 膴ivili, il-臓ustizzja u l-Intern 魔辞濒辞辩 Grupp ta鈥� Monitora摹摹 dwar id-Demokrazija, l-Istat tad-Dritt u d-Drittijiet Fundamentali. Il-grupp g魔andu l-kompitu li jindirizza t-theddid g魔all-valuri tal-UE li jitfa膵膵aw madwar l-Unjoni u li jo魔ro摹 proposti g魔al azzjoni lill-Kumitat g魔al-Libertajiet 膴ivili, il-臓ustizzja u l-Intern.
听
Ottavio Marzocchi