Klassifikazzjoni komuni tal-unitajiet territorjali g魔all-istatistika (NUTS)
L-Unjoni Ewropea stabbiliet klassifikazzjoni komuni tal-unitajiet territorjali g魔all-istatistika, mag魔rufa b魔ala 鈥淣UTS鈥�, sabiex tiffa膵ilita l-摹bir, l-i偶vilupp u l-pubblikazzjoni ta鈥� statistika re摹jonali armonizzata fl-UE. Din is-sistema 摹erarkika tintu偶a wkoll g魔all-anali偶ijiet so膵joekonomi膵i tar-re摹juni u t-tiswir ta鈥� interventi fil-kuntest tal-politika ta鈥� koe偶joni tal-UE.
Il-ba偶i legali
Ir-Regolament (KE) Nru听1059/2003 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-26听ta鈥櫶齅ejju听2003, li 摹ie emendat diversi drabi (fl-2005, fl-2008, fl-2013 u fl-2017), prin膵ipalment mad-d魔ul ta鈥� Stati Membri 摹odda fl-UE. L-aktar emenda re膵enti, fl-2017, 摹abet mag魔ha bidliet aktar profondi billi: (1) stabbiliet ir-rikonoxximent legali tat-tipolo摹iji territorjali g魔all-finijiet tal-istatistika Ewropea; (2) stipulat definizzjonijiet u kriterji 膵entrali tal-istatistika g魔at-tipolo摹iji territorjali differenti; (3) 偶gurat l-applikazzjoni u l-u偶u armonju偶i u trasparenti tat-tipolo摹iji territorjali fil-livell tal-UE u fl-Istati Membri; u (4) i膵膵arat id-delega ta鈥� setg魔at lill-Kummissjoni.
L-annessi 摹ew ukoll adattati diversi drabi permezz ta鈥� Regolamenti tal-Kummissjoni; l-aktar a摹摹ornament re膵enti 摹ie adottat f鈥橠i膵embru 2022, u b魔al ma ji摹ri is-soltu, jindirizza bidliet fid-divi偶joni territorjali amministrattiva ta' diversi Stati Membri. Huwa applikabbli fir-rigward tat-tra偶missjoni tad-data lill-Kummissjoni (Eurostat) mill-1 ta鈥� Jannar 2024.
L-objettivi
L-istatistika re摹jonali tikkostitwixxi pilastru tas-sistema tal-istatistika tal-UE, u tifforma l-ba偶i g魔ad-definizzjoni ta鈥� indikaturi re摹jonali. In-natura tag魔ha 摹iet stabbilita fil-bidu tas-snin听sebg魔in fuq il-ba偶i ta鈥� negozjati bejn il-korpi nazzjonali tal-istatistika tal-Istati Membri u l-Eurostat, l-uffi膵膵ju tal-istatistika tal-Unjoni Ewropea.
L-utenti tal-istatistika esprimew il-魔tie摹a li dejjem qed tikber g魔al armonizzazzjoni mal-Unjoni kollha biex ikunu pprovduti b鈥檇ata komparabbli g魔all-UE kollha kemm hi. Biex tippermetti l-摹bir, it-tra偶missjoni u l-pubblikazzjoni tal-istatistika re摹jonali armonizzata, l-UE stabbiliet is-sistema ta鈥� klassifikazzjoni NUTS.
Il-qafas legali uniku li b鈥檋ekk in魔oloq bir-Regolament (KE) Nru听1059/2003 ji偶gura l-istabilit脿 tal-istatistika re摹jonali tul i偶-偶mien.
L-istruttura
Il-klassifikazzjoni NUTS tissuddividi t-territorju ekonomiku tal-Istati Membri, u dan jinkludi wkoll it-territorju extrare摹jonali tag魔hom. Dan huwa mag魔mul mill-partijiet tat-territorju ekonomiku li ma jistg魔ux ji摹u kkunsidrati parti minn re摹jun partikolari: l-ispazju tal-ajru, l-ib魔ra territorjali u l-blata kontinentali, i偶-偶oni territorjali maqtug魔in mill-bqija tat-territorju (ambaxxati, konsulati u ba偶ijiet militari), u d-depo偶iti ta鈥� ri偶orsi li jinsabu fl-ib魔ra internazzjonali u li huma sfruttati minn unitajiet fi 魔dan it-territorju.
Sabiex l-istatistika re摹jonali tkun komparabbli, i偶-偶oni 摹eografi膵i g魔andhom ikunu wkoll ta鈥� daqs komparabbli f鈥檛ermini ta鈥� popolazzjoni. Je魔tie摹 ukoll li ti摹i spe膵ifikata s-sitwazzjoni politika, amministrattiva u istituzzjonali. Jekk ikun me魔tie摹, l-unitajiet mhux amministrattivi je魔ti摹ilhom jirriflettu 膵-膵irkostanzi ekonomi膵i, so膵jali, stori膵i, kulturali, 摹eografi膵i jew ambjentali.
Il-klassifikazzjoni NUTS hija bba偶ata fuq 摹erarkija billi tissuddividi lil kull Stat Membru fi tliet听livelli: NUTS听1, NUTS听2 u NUTS听3. It-tieni u t-tielet livell huma suddivi偶jonijiet tal-ewwel u t-tieni livell. Stat Membru jista鈥� jidde膵iedi li j偶id aktar livelli fil-摹erarkija billi jissuddividi l-livell听NUTS听3.
Il-klassifikazzjoni NUTS 2021 attwali hija valida mill-1 ta鈥� Jannar 2021 u telenka 92 re摹jun fil-livell NUTS听1, 242 re摹jun fil-livell NUTS听2 u 1166 re摹jun fil-livell NUTS听3.
L-operat
A. Definizzjoni
Id-definizzjoni ta鈥� unitajiet territorjali hija bba偶ata fuq l-unitajiet amministrattivi e偶istenti fl-Istati Membri. Unit脿 amministrattiva tfisser 偶ona 摹eografika b鈥檃wtorit脿 amministrattiva li jkollha s-setg魔a li tie魔u de膵i偶jonijiet amministrattivi jew strate摹i膵i, f鈥檏onformit脿 mal-qafas 摹udizzjarju u istituzzjonali tal-Istat Membru kkon膵ernat.
U魔ud mill-unitajiet amministrattivi e偶istenti u偶ati g魔ar-rekwi偶iti tal-klassifikazzjoni 摹erarkika ta鈥� NUTS huma elenkati fl-Anness听II tar-Regolament (KE) Nru听1059/2003; dawn huma e偶empji tag魔hom:
1. NUTS 1: il-鈥淕ewesten/R茅gions鈥� fil-Bel摹ju; il-鈥淟盲nder鈥� fil-臓ermanja; 鈥淐ontinente鈥�, 鈥淩egi茫o dos A莽ores鈥� u 鈥淩egiao da Madeira鈥� fil-Portugall;
2. NUTS 2: il-鈥淧rovincies/Provinces鈥� fil-Bel摹ju; il-鈥淐omunididades y ciudades aut贸nomas鈥� fi Spanja; ir-鈥淩茅gions鈥� fi Franza; il-鈥淟盲nder鈥� fl-Awstrija.
3. NUTS 3: l-鈥淎mtskommuner鈥� fid-Danimarka; id-鈥淒茅partements鈥� fi Franza; il-鈥淟盲n鈥� fl-I偶vezja; il-鈥淢egy茅k鈥� fl-Ungerija; il-鈥淜raje鈥� fi膵-膴ekja; l-鈥淥blasti鈥� fil-Bulgarija.
Sistema ta鈥� unitajiet amministrattivi lokali (LAUs) tikkomplementa l-klassifikazzjoni NUTS. Il-LAUs huma l-elementi ba偶i膵i li jikkostitwixxu NUTS, u jinkludu l-muni膵ipalitajiet u l-komuni tal-Unjoni Ewropea: f鈥檏ull Stat Membru, l-LAUs jissuddividu l-livell NUTS听3 f鈥檒ivell wie魔ed jew f鈥櫯糴w摹 livelli o魔ra ta鈥� unit脿 territorjali. Barra minn hekk, l-hekk imsej魔a grilji tal-istatistika jikkomplementaw il-klassifikazzjoni NUTS u jintu偶aw biex ji摹u kkalkulati tipolo摹iji territorjali bba偶ati fuq il-popolazzjoni. Il-Kummissjoni (Eurostat) g魔andha 偶偶omm u tippubblika fit-taqsima apposta tas-sit web tag魔ha tipolo摹iji tal-Unjoni mag魔mula minn unitajiet territorjali fil-livelli NUTS, LAU u ta膵-膵elluli ta鈥� grilja.
B. Il-livelli ta鈥� limitu
Il-livell NUTS g魔al unit脿 amministrattiva huwa determinat abba偶i ta鈥� livelli ta鈥� limitu demografi膵i:
| Livell | Minimu | Massimu |
|---|---|---|
| NUTS 1 | 3听尘颈濒箩耻苍颈 | 7听尘颈濒箩耻苍颈 |
| NUTS 2 | 800听000 | 3听尘颈濒箩耻苍颈 |
| NUTS 3 | 150听000 | 800听000 |
Jekk ma tkunx te偶isti unit脿 amministrattiva ta鈥� daqs kbir bi偶偶ejjed fi Stat Membru, il-livell ji摹i stabbilit billi ji摹u aggregati numru suffi膵jenti ta鈥� unitajiet amministrattivi ta鈥� daqs i偶g魔ar li jkunu jmissu ma鈥� xulxin. Dawn l-unitajiet aggregati jissej魔u 鈥渦nitajiet mhux amministrattivi鈥�.
C. L-emendi
L-emendi g魔all-klassifikazzjoni NUTS jistg魔u ji摹u adottati matul it-tieni nofs tas-sena kalendarja, u mhux aktar frekwenti minn darba kull tliet snin. Madankollu, jekk ikun hemm riorganizzazzjoni sostanzjali tal-istruttura amministrattiva rilevanti ta鈥� Stat Membru, jistg魔u ji摹u adottati emendi f鈥檌ntervalli iqsar. L-Istati Membri je魔ti摹ilhom jinfurmaw lill-Kummissjoni dwar kwalunkwe bidla li ssir fl-unitajiet amministrattivi jew dwar emendi o魔ra li jistg魔u jaffettwaw il-klassifikazzjoni NUTS (pere偶empju f鈥檏a偶 ta鈥� bidliet fl-elementi kostitwenti li jista鈥� jkollhom impatt fuq il-limiti tal-livell NUTS听3).
Il-bidliet mag魔mula fl-unitajiet amministrattivi 偶-偶g魔ar ibiddlu l-klassifikazzjoni NUTS meta dawn jinvolvu trasferiment ta鈥� popolazzjoni li jkun og魔la minn 1听% tal-unitajiet territorjali ta鈥� NUTS听3 inkwistjoni.
G魔all-unitajiet mhux amministrattivi ta鈥� Stat Membru, il-klassifikazzjoni NUTS tista鈥� ti摹i emendata meta din l-emenda tnaqqas id-devjazzjoni standard tad-daqs (f鈥檛ermini ta鈥� popolazzjoni) tal-unitajiet territorjali kollha tal-UE.
Ir-rwol tal-Parlament Ewropew
Minbarra r-rwol tieg魔u li je偶amina bir-reqqa l-emendi g魔all-klassifikazzjoni proposti mill-Kummissjoni, il-Parlament diversi drabi enfasizza l-fatt li 膵erti aspetti, b魔at-trattament tal-unitajiet amministrattivi ta鈥� daqs i偶g魔ar, je魔tie摹u attenzjoni partikolari. L-istabbiliment ta鈥� livell NUTS g魔all-unitajiet amministrattivi i偶g魔ar se jag魔milha possibbli li s-sitwazzjoni reali titqies b鈥檓od aktar komprensiv u li ji摹u evitati d-disparitajiet, l-aktar min魔abba l-fatt li entitajiet re摹jonali differenti 魔afna, f鈥檇ik li hi popolazzjoni, huma kklassifikati fl-istess livell NUTS.
Matul il-pro膵edura ta鈥� emendi l-aktar re膵enti g魔ar-regolament fl-2017, il-Parlament, fil-kapa膵it脿 tieg魔u ta鈥� kole摹i偶latur, appo摹摹ja l-proposta tal-Kummissjoni li tadatta r-Regolament NUTS (f鈥檛ermini tat-tipolo摹iji territorjali inklu偶i fih) bil-g魔an li ti摹i indirizzata l-魔tie摹a dejjem ti偶died g魔al data fil-kuntest tal-koe偶joni u l-i偶vilupp territorjali.
听
Fr茅d茅ric Gouard猫res