Imirce lucht saothair: feabhas a chur ar bhealaí dlíthiúla chun dul i mbun oibre san Aontas
Faigh amach faoi cheadanna oibre éagsúla d’oibrithe ó lasmuigh den Aontas agus faoin gcaoi a bhfuil athbhreithniú á dhéanamh orthu chun borradh a chur faoi imirce dhleathach lucht saothair.
Tá athruithe déimeagrafacha le sárú ag an Eoraip le daonra atá ag dul in aois go tapa agus rátaí ísle breithe. Táthar ag súil go mbeidh pinsinéirí freagrach as thart ar aon trian de dhaonra an Aontais faoi 2050. Beidh iarmhairtí suntasacha sóisialta agus eacnamaíocha aige sin, lena n-áirítear éileamh méadaithe ar chúram sláinte agus ar sheirbhísí sóisialta, táirgiúlacht níos ísle agus caiteachas poiblí níos airde.
Chun cabhrú le haghaidh a thabhairt ar na dúshláin sin, tá an tAontas Eorpach ag spreagadh imirce dhleathach chun aghaidh a thabhairt ar ghanntanais lucht saothair, bearnaí scileanna a líonadh agus borradh a chur faoin bhfás eacnamaíoch.
Féach ar roinnt de na bealaí dleathacha isteach i margadh fostaíochta AE agus ar an méid atá ar siúl ag Parlaimint na hEorpa chun feabhas a chur ar chuid acu.
Cárta Gorm: oibrithe ardoilte a mhealladh chuig AE
Is cead oibre agus cónaitheachta é Cárta Gorm AE a ligeann do shaoránaigh nach saoránaigh den Aontas iad dul ag obair agus cónaí i dtír de chuid an Aontais, ar choinníoll go bhfuil céim nó cáilíocht choibhéiseach acu, agus tairiscint poist a chomhlíonann íostairseach tuarastail.
Tiocfaidh rialacha athbhreithnithe i bhfeidhm faoi dheireadh 2023, lena socraítear tréimhse na tairisceana poist go dtí sé mhí ar a laghad agus lena laghdaítear an tairseach tuarastail go 100 % ar a laghad den mheán-olltuarastal bliantúil sa tír fostaíochta.
Tá an Cárta Gorm bailí ar feadh suas le ceithre bliana agus is féidir é a athnuachan. Féadfaidh sealbhóirí cárta a mbaill teaghlaigh a thabhairt leo chun cónaí leo san AE.
Aithnítear é i dtíortha uile an Aontais, seachas an Danmhairg agus Éire.
An Cead Aonair: cead oibre sealadach agus tírshonrach
Dóibh siúd nach gcáilíonn do Chárta Gorm AE, is rogha é an Cead Aonair. Is comhchead oibre agus cónaithe é, arna eisiúint ar feadh suas le dhá bhliain ag an tír AE ina mbeidh an saoránach neamh-AE ag obair agus ag cónaí.
I mí Eanáir 2024, tháinig an Pharlaimint agus an Chomhairle ar chomhaontú maidir le feabhsuithe ar Threoir 2011 chun an cead a eisiúint níos tapúla. Chun go mbeidh an tAontas níos tarraingtí, leis na rialacha athbhreithnithe, laghdaíodh an próiseas iarratais go 90 lá ó cheithre mhí. D’fhormheas na í an comhaontú i mí an Mhárta 2024.
Ní bheidh an cead ceangailte a thuilleadh le fostóir ar leith, rud a fhágfaidh go mbeidh oibrithe in ann poist a athrú, meaitseáil saothair a éascú agus leochaileacht an oibrí i leith an dúshaothraithe a laghdú.
Oibrithe a raibh an cead oibre aonair acu ar feadh níos lú ná dhá bhliain, bheadh cead acu freisin an cead aonair a choinneáil agus iad dífhostaithe ar feadh suas le trí mhí, agus is féidir leo siúd a raibh an cead acu ar feadh tréimhse níos faide ná dhá bhliain é a choinneáil má fhanann siad dífhostaithe ar feadh suas le sé mhí.
Beidh cead fós ag na húdaráis náisiúnta íostréimhse a shocrú dá gceanglófar ar shealbhóir an cheada aonair oibriú don chéad fhostóir sula gceadófar dóibh athrú.
A luaithe a bheidh an comhaontú formheasta go foirmiúil, beidh dhá bhliain ag na Ballstáit tar éis do na rialacha athbhreithnithe teacht i bhfeidhm chun é a thabhairt isteach ina ndlíthe náisiúnta. Níl an dlí seo infheidhme sa Danmhairg ná in Éirinn.
Cé dó an Cead Aonair?
Baineann an Cead Aonair le beagnach gach oibrí neamh-AE agus a dteaghlaigh. Mar sin féin, ní féidir le hiarrthóirí tearmainn, oibrithe loinge agus oibrithe féinfhostaithe iarratas a dhéanamh ar an gCead Aonair.
Stádas cónaitheora fhadtéarmaigh AE
Tugann stádas cónaitheora fhadtéarmaigh AE deis do shaoránaigh neamh-AE a bhí san Aontas ar feadh cúig bliana leanúnacha fanacht agus oibriú san Aontas ar feadh tréimhse éiginnte. Tugadh isteach é in 2003 mar bhealach chun saoránaigh nach saoránaigh de chuid an Aontais iad a lánpháirtiú ar bhealach níos fearr. A luaithe a bhronntar an stádas ar dhuine, is féidir leo bogadh agus oibriú áit ar bith laistigh den Aontas.
Chun a bheith incháilithe do stádas cónaithe fadtéarmach AE, ní mór do shaoránaigh neamh-AE a chruthú go bhfuil siad in ann tacaíocht airgeadais a thabhairt dóibh féin agus dá dteaghlach. A luaithe a dhéantar iarratas a chomhdú, bíonn sé mhí ag na húdaráis náisiúnta chun a gcinneadh a eisiúint. Is féidir iarratas a dhiúltú ar chúiseanna a bhaineann leis an tslándáil nó leis an mbeartas poiblí, ach ní ar chúiseanna eacnamaíocha.
Má cheadaítear an t-iarratas, deonófar cead cónaithe cúig bliana don té nach saoránach den Aontas é agus déanfar an cead sin a athnuachan go huathoibríoch. Tá sé de cheart ag cónaitheoirí fadtéarmacha aitheanta cóir chomhionann a fháil le náisiúnaigh na tíre i réimsí amhail fostaíocht, oideachas agus slándáil shóisialta.
Níl feidhm ag na sa Danmhairg ná in Éirinn.
Cáilíochtaí na n-imirceach a aithint
In 2019, bhí thart ar 48 % de na himircigh ardoilte ag obair i bpoist ar bheagán oiliúna nó ar mheánoiliúint, i gcomparáid le 20 % de shaoránaigh an Aontais. Is é an cineál gairme is coitianta ná cúntóir níos glaine nó intíre, agus tá 62 % de ghnólachtaí ríomhchlárúcháin agus 43 % de chuideachtaí foirgníochta ag tuairisciú ganntanas saothair.
I rún ó 2021, d’iarr na í go mbeadh rialacha AE ann lena dtabharfaí aitheantas do cháilíochtaí oibrithe imirceacha ar bhealach níos tapúla, níos cothroime agus níos cuíchóirithe ar fud an Aontais.
I mí na Samhna 2023, inar dúradh gur cheart do thíortha oibriú chun bacainní ar aithint scileanna agus cáilíochtaí a laghdú, ar bacainní iad a fhágann go bhfuil sé deacair do dhaoine dul ar imirce go dleathach chuig an tír sin.