Ανθρωπιστική βοήθεια
Η ανθρωπιστική βοήθεια είναι ένας τομέας της εξωτερικής δράσης της ΕΕ, ο οποίος ανταποκρίνεται σε ανάγκες που προκύπτουν μετά από ανθρωπογενείς ή φυσικές καταστροφές. Η χρηματοδοτεί επιχειρήσεις παροχής βοήθειας και συντονίζει τις πολιτικές και τις δραστηριότητες των κρατών μελών. Το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ενεργούν ως συννομοθέτες στη διαμόρφωση της πολιτικής της ΕΕ στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας και συμμετέχουν στην παγκόσμια συζήτηση για μια πιο αποτελεσματική ανθρωπιστική βοήθεια.
Νομική βάση
Το άρθρο 21 της (ΣΕΕ) ορίζει τις αρχές για όλες τις εξωτερικές δράσεις της ΕΕ (το άρθρο21 παράγραφος2 στοιχείοζ) καλύπτει την ανθρωπιστική δράση).
Το άρθρο 214 της (ΣΛΕΕ) συνιστά τη νομική βάση για την ανθρωπιστική βοήθεια.
Το άρθρο 214 παράγραφος 5 ΣΛΕΕ αποτελεί τη νομική βάση για τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Σώματος Εθελοντών Ανθρωπιστικής Βοήθειας.
Κανονιστικό πλαίσιο και πλαίσιο πολιτικής
Οι κανόνες για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, συμπεριλαμβανομένων των χρηματοδοτικών της μέσων, καθορίζονται στον του Συμβουλίου, της 20ής Ιουνίου 1996 (κανονισμός για την ανθρωπιστική βοήθεια). O κανονισμός αυτός δεν τροποποιήθηκε όταν αναθεωρήθηκαν άλλα μέσα στο πλαίσιο της προετοιμασίας για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2007-2013.
Το γενικότερο πλαίσιο πολιτικής για την ανθρωπιστική βοήθεια περιγράφεται στην (2007), που υπογράφηκε από τα τρία θεσμικά όργανα της ΕΕ (Επιτροπή, Συμβούλιο και Κοινοβούλιο). Η κοινή αντίληψη καθορίζει το κοινό όραμα, τους στόχους πολιτικής και τις αρχές της ΕΕ σε διάφορα θέματα, μεταξύ των οποίων η διεθνής ανθρωπιστική συνεργασία, η καλή χορηγία, η μείωση των κινδύνων και η ετοιμότητα, η πολιτική προστασία και οι σχέσεις πολιτικού-στρατιωτικού τομέα. Επίσης, η κοινή αντίληψη επιβεβαιώνει εκ νέου τις τέσσερις αρχές της ανθρωπιστικής βοήθειας: τον ανθρωπισμό, την ουδετερότητα, την αμεροληψία και την ανεξαρτησία. Το κείμενο προβλέπει μια πιο συντονισμένη και συνεκτική προσέγγιση για την παροχή βοήθειας, και συνδέει την ανθρωπιστική με την αναπτυξιακή βοήθεια, προκειμένου να μπορεί η ΕΕ να ανταποκρίνεται πιο αποτελεσματικά στις αυξανόμενες ανάγκες.
Η απόφαση του 2019 για έναν διέπει τη δράση της ΕΕ στον εν λόγω τομέα. Τροποποιεί απόφαση του 2013, η οποία αφορούσε την πρόληψη, την ετοιμότητα, την αντιμετώπιση και τις οικονομικές προβλέψεις. της 15ης Μαρτίου 2016, σχετικά με την παροχή στήριξης έκτακτης ανάγκης εντός της Ένωσης καθορίζει τις περιστάσεις υπό τις οποίες τα κράτη μέλη μπορούν να υποβάλουν αίτηση για στήριξη από την ΕΕ. Καθορίζει τις επιλέξιμες δράσεις και τα είδη των χρηματοδοτικών παρεμβάσεων.
Η ανακοίνωση της Επιτροπής, του 2021, με τίτλο «» (COM(2021)0110) έχει σκοπό να ενισχύσει τον παγκόσμιο ανθρωπιστικό αντίκτυπο της ΕΕ, προκειμένου να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη ζήτηση για ανθρωπιστική βοήθεια, ένα πρόβλημα το οποίο επιδεινώθηκε λόγω της πανδημίας COVID-19.
ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας της Επιτροπής (ECHO)
A. Επισκόπηση και αντίκτυπος
Στο πλαίσιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, για την περίοδο 2021-2027 διατέθηκαν 11,6δισεκατομμύρια EUR στο μέσο της ΕΕ που αφορά την ανθρωπιστική βοήθεια. Ως εκ τούτου, η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος πάροχος ανθρωπιστικής βοήθειας στον κόσμο, διαθέτοντας σημαντικό τμήμα της παγκόσμιας χρηματοδότησης για έκτακτη βοήθεια σε θύματα ανθρωπογενών και φυσικών καταστροφών. Μέρος αυτών των πόρων προέρχεται από τα κράτη μέλη, αλλά σημαντικό ποσοστό προέρχεται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ.
Στην Επιτροπή, αρμόδια για την ανθρωπιστική βοήθεια και την πολιτική προστασία είναι η Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Ανθρωπιστικής Βοήθειας (ECHO). Νυν Επίτροπος της ΕΕ για τη διαχείριση κρίσεων είναι ο Janez Lenarčič. Στη διάρκεια της θητείας του, η ECHO εστιάζει την ανθρωπιστική βοήθεια της ΕΕ επικεντρώνεται στα τρόφιμα και τον επισιτισμό, στα καταλύματα, στην υγειονομική περίθαλψη, στην ύδρευση και την αποχέτευση, καθώς και στην εκπαίδευση, σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Έχοντας ενισχυθεί σημαντικά από τη δημιουργία της, η ΓΔ ECHO εκπληρώνει πλέον τη θητεία της με προσωπικό σε 40 τοπικά γραφεία ανά τον κόσμο.
Το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού ανθρωπιστικής βοήθειας της ΕΕ χρησιμοποιείται έμμεσα. Η ECHO δεν υλοποιεί προγράμματα ανθρωπιστικής συνδρομής η ίδια. Αντίθετα, χρηματοδοτεί επιχειρήσεις που υλοποιούνται από της, δηλαδή μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ), οργανισμούς του ΟΗΕ και διεθνείς οργανισμούς όπως ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός/Ερυθρά Ημισέληνος. Τα κυριότερα καθήκοντα της ECHO είναι να παρέχει πόρους, να εξακριβώνει τη χρηστή οικονομική διαχείριση και να διασφαλίζει ότι τα αγαθά και οι υπηρεσίες των εταίρων της διατίθενται στους πληγέντες πληθυσμούς με τρόπο αποτελεσματικό και γρήγορο, ώστε να καλύπτονται πραγματικές ανάγκες.
Μετά από μια φυσική καταστροφή ή άλλο συμβάν το οποίο απαιτεί ανθρωπιστική βοήθεια, οι εμπειρογνώμονες για θέματα ανθρωπιστικής βοήθειας της ECHO διεξάγουν επί τόπου μια αρχική εκτίμηση της κατάστασης. Κατόπιν, με βάση αυτή την αξιολόγηση διατίθενται με ταχύ ρυθμό πιστώσεις – πρόκειται για την αποκαλούμενη προσέγγιση που βασίζεται στις ανάγκες, η οποία καθορίζει την εργασία της ECHO. Η ενίσχυση διοχετεύεται μέσω 200 και πλέον εταίρων με τους οποίους η ECHO έχει υπογράψει εκ των προτέρων συμβατικές συμφωνίες. Η δομή της ECHO εξασφαλίζει ότι οι πόροι χρησιμοποιούνται με διαφάνεια και ότι όλοι οι εταίροι παραμένουν υπόλογοι. Ενώ, σε γενικές γραμμές, η ανθρωπιστική βοήθεια της ΕΕ θα εξακολουθήσει να παρέχεται από τους ανθρωπιστικούς εταίους της ΕΕ, ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της Ένωσης και η Ευρωπαϊκή Ικανότητα Ανθρωπιστικής Δράσης επιτρέπουν στην ECHO να προσφέρει περιορισμένη άμεση βοήθεια σε χώρες που την χρειάζονται μετά από καταστροφές, όταν οι παραδοσιακοί μηχανισμοί παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας μέσω εταίρων της ΕΕ ή οι ικανότητές τους ενδέχεται να είναι ανεπαρκείς ή αναποτελεσματικοί.
Για το 2024, η ECHO μπορεί να δεσμεύσει για την αντιμετώπιση των εξαιρετικά υψηλών παγκόσμιων αναγκών. Τα τελευταία χρόνια, ο αρχικός προϋπολογισμός της ΕΕ για ανθρωπιστική βοήθεια αυξάνεται τακτικά μέσω πρόσθετων μεταφορών πιστώσεων, με χρήματα που προέρχονται κατά κύριο λόγο από το αποθεματικό αλληλεγγύης και επείγουσας βοήθειας (SEAR) τηςΕΕ και την ανακατανομή πόρων από άλλες γραμμές του προϋπολογισμού.
Στην ανακοίνωσή της του 2021, η Επιτροπή προειδοποίησε για τη διεύρυνση του χάσματος μεταξύ του αυξανόμενου επιπέδου των ανθρωπιστικών αναγκών και των χρηματοδοτικών πόρων που είναι διαθέσιμοι σε παγκόσμιο επίπεδο. Η τάση αυτή συνεχίστηκε. Το 2023, ο ανέφερε ότι 363,3 εκατομμύρια άνθρωποι χρειάστηκαν βοήθεια και ότι συγκεντρώθηκε μόλις το 38,4% από τα εκτιμώμενα 52,8 δισεκατομμύρια που ήταν απαραίτητα για τη χρηματοδότηση της ανθρωπιστικής βοήθειας για το 2023. Το , οι τρεις μεγαλύτεροι χορηγοί βοήθειας – οι ΗΠΑ, η Γερμανία και η ΕΕ – αντιπροσώπευαν το 64% των συνολικά διαθέσιμων κονδυλίων.
B. Προτεραιότητες πολιτικής και αντίδραση στην πανδημία COVID-19
Η ECHO προσπαθεί να βελτιώσει την απόκρισή της σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και παρέχει βοήθεια σε τρίτες χώρες, με στόχο να ενισχύσει την ικανότητά τους να αντιδρούν σε κρίσεις και να συνεισφέρει στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξή τους. Ο συντονισμός της ανθρωπιστικής και της αναπτυξιακής βοήθειας, και ο τερματισμός του φαύλου κύκλου της κλιματικής αλλαγής, της πείνας και της φτώχειας αποτελούν βασικούς στόχους για τηνΕΕ.
Οι δραστηριότητες στο πλαίσιο της αποτελούν επίσης μέρος της έμφασης που δίνει η ECHO στην ανθεκτικότητα. Η ΕΕ αποτελεί σημαντικό παράγοντα στη διαμόρφωση των προσπαθειών της διεθνούς κοινότητας για τη διαχείριση του κινδύνου καταστροφών. Η ΕΕ υποστηρίζει το πλαίσιο Σεντάι, του 2015, για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών και εξέδωσε το σχέδιο δράσης Σεντάι για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών το 2016. Το πρόγραμμα αυτό ενσωματώνει στη χάραξη πολιτικής μια προσέγγιση με βάση τον κίνδυνο καταστροφών και προτείνει συγκεκριμένες δραστηριότητες που σχετίζονται με τη γνώση του κινδύνου, τις επενδύσεις κινδύνου, την ετοιμότητα για την αντιμετώπιση καταστροφών και την ανθεκτικότητα. Το 2012 η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με την ανθεκτικότητα, η οποία αναθεωρήθηκε το 2017. Στόχος της ανακοίνωσης είναι να καθοριστεί μια στρατηγική προσέγγιση όσον αφορά την ανθεκτικότητα, η οποία να μπορεί να αυξήσει τον αντίκτυπο της εξωτερικής δράσης της ΕΕ.
Δεδομένου του μεγάλου αριθμού προσφύγων και εκτοπισμένων ατόμων σε καταστάσεις που συχνά παρατείνονται επί μακρόν, ηΕΕ συμφώνησε, το 2016, να διαμορφώσει προσέγγιση απέναντι στον αναγκαστικό εκτοπισμό η οποία να προσανατολίζεται ακόμα περισσότερο στην ανάπτυξη. Η ΕΕ δίνει μεγαλύτερη έμφαση στη στήριξη της κοινωνικοοικονομικής ένταξης των βιαίως εκτοπισμένων ατόμων και στην αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών του μακροχρόνιου εκτοπισμού στο πλαίσιο της του Ύπατου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και της .
Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην που πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2016 στην Κωνσταντινούπολη. Η ίδια η ΕΕ ανέλαβε 100 δεσμεύσεις, προκειμένου να συνεισφέρει στο «Ανθρωπιστικό Θεματολόγιο» που παρουσιάστηκε στη Διάσκεψη Κορυφής από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, και προκειμένου να υλοποιήσει τη λεγόμενη «», μια νέα, καινοτόμο συνθήκη μεταξύ διαφόρων παραγόντων στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας, με στόχο την αύξηση της οικονομικής αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας. Όπως τροποποιήθηκε στη «Μεγάλη Συμφωνία 2.0» το 2021, η συνθήκη τονίζει τη σημασία των δίκαιων και βασισμένων σε αρχές εταιρικών σχέσεων με τοπικές οργανώσεις και την υποχρέωση λογοδοσίας όσον αφορά τη βοήθεια προς τους πληγέντες.
Η ενσωμάτωση των θεμάτων που αφορούν τη διάσταση του φύλου και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας συνεχίζουν να αποτελούν προτεραιότητες της ECHO, η οποία έχει εισαγάγει παράμετρο για το φύλο στις επιχειρήσεις ανθρωπιστικής βοήθειας. Στο επίκεντρο των προσπαθειών βρίσκεται και η στήριξη της εκπαίδευσης των παιδιών σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, σύμφωνα με την ανάγκη να δοθεί προτεραιότητα στις πιο ευπαθείς ομάδες.
Από την έξαρση της πανδημίας COVID-19 και έπειτα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αύξησε σταθερά την απόκρισή της στον ανθρωπιστικό τομέα, η οποία τον Οκτώβριο του 2020 ανερχόταν σε 420 εκατομμύρια EUR. Σε αυτά περιλαμβανόταν η κινητοποίηση κονδυλίων για τη στήριξη του έργου της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας· η προσαρμογή των επιχειρήσεων σε χώρες όπως η Κολομβία, η Νιγηρία και η Ουκρανία, ώστε να ληφθούν υπόψη οι ανάγκες που σχετίζονται με την πανδημία· κονδύλια για τη στήριξη των αναγκών που προσδιορίζονται στο Σχέδιο Παγκόσμιας Ανθρωπιστικής Δράσης του ΟΗΕ· και πρόσθετα κονδύλια για την ενίσχυση της ανθρωπιστικής δράσης της ΕΕ σε διάφορες χώρες.
Η Επιτροπή Ανάπτυξης πραγματοποίησε αρκετές συνεδριάσεις με τον Επίτροπο κ. Lenarčič για να εξετάσει ενδελεχώς το ανθρωπιστικό έργο της Επιτροπής για την καταπολέμηση των επιπτώσεων της πανδημίας στις αναπτυσσόμενες χώρες. Το 2023, το ενδιαφέρον της ΕΕ μετατοπίστηκε σε προγράμματα για τη στήριξη της παγκόσμιας ανάκαμψης από τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας, που αποτελεί βασικό σημείο στο οποίο επικεντρώθηκε το φετινό πολιτικό φόρουμ κορυφής για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
C. Άλλα μέσα και η αντίδραση της ΕΕ στις πλημμύρες του 2022 στο Πακιστάν
Η βοήθεια της ΕΕ περιλαμβάνει τρεις ακόμη δομές: τον , το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης, καθώς και ένα νέο νομικό πλαίσιο για την παροχή έκτακτης στήριξης εντός της Ένωσης.
- Ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ, ο οποίος δημιουργήθηκε το 2001, περιλαμβάνει αυτή τη στιγμή τα κράτη μέλη της ΕΕ συν έξι ακόμα συμμετέχοντα κράτη: τη Βόρεια Μακεδονία, την Ισλανδία, το Μαυροβούνιο, τη Νορβηγία, τη Σερβία και την Τουρκία. Ο Μηχανισμός της ΕΕ στηρίζεται σε μια σειρά από μέσα: 1)Την , η οποία παρέχει ένα εθελοντικής βάσης σύνολο προ-δεσμευμένων μέσων αντιμετώπισης από τα συμμετέχοντα κράτη μέλη και μια δομημένη διαδικασία για τον εντοπισμό πιθανών ελλείψεων από πλευράς ικανοτήτων· 2)Το , το οποίο λειτουργεί ως βασικό επιχειρησιακό κέντρο, διευκολύνοντας τον συντονισμό των παρεμβάσεων προστασίας καθημερινά, σε 24ωρη βάση 7 ημέρες την εβδομάδα· 3)Το Κοινό Σύστημα ΕπικοινӬνίας και Πληροφόρησης Εκτάκτων Αναγκών, σκοπός του οποίου είναι να βελτιώσει την επικοινωνία σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης μέσω μιας διαδικτυακής εφαρμογής συναγερμού και ειδοποίησης, καθώς και 4) ένα δίκτυο άμεσα διαθέσιμων εκπαιδευμένων εμπειρογνωμόνων. Ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας ενισχύθηκε το 2019 με τη δημιουργία του , ενός νέου επιχειρησιακού αποθέματος που ήταν ήδη λειτουργικό κατά την περίοδο των δασικών πυρκαγιών του 2019. Το rescEU αναμένεται να διευρύνει το πεδίο εφαρμογής του και σε άλλους τομείς, όπως οι καταστάσεις έκτακτης ιατρικής ανάγκης και τα χημικά, βιολογικά, ραδιολογικά και πυρηνικά ατυχήματα. Θα χρησιμοποιείται ως μηχανισμός έσχατης ανάγκης, ο οποίος θα ενεργοποιείται όταν ένα κράτος μέλος έχει εξαντλήσει τα δικά του ίδια μέσα και δεν μπορεί να λάβει βοήθεια από άλλα κράτη μέλη, διότι, για παράδειγμα, αντιμετωπίζουν καταστροφές της ίδιας φύσης.
- Η (EHRC) είναι το πλέον πρόσφατο εργαλείο ανθρωπιστικής βοήθειας της ΕΕ. Η EHRC, κατ’ουσίαν, ενισχύει την ικανότητα του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας. Η EHRC, που προτάθηκε για πρώτη φορά από την Επιτροπή το 2021 και ιδρύθηκε το 2022, αποτελείται από ένα σύνολο επιχειρησιακών εργαλείων για ταχεία βοήθεια σε κρίσεις, όταν οι παραδοσιακοί μηχανισμοί παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας μέσω εταίρων της ΕΕ ή οι ικανότητές τους μπορεί να είναι αναποτελεσματικοί ή ανεπαρκείς. Η EHRC διαθέτει τρία εργαλεία: τις κοινές υπηρεσίες εφοδιαστικής, τα προκαθορισμένα αποθέματα προμηθειών ανθρωπιστικής βοήθειας και τους εμπειρογνώμονες στον τομέα της υγείας και της εφοδιαστικής. Κινητοποιούνται μέσω του συντονισμού του Κέντρου Συντονισμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών βάσει προηγούμενης αξιολόγησης και εκτίμησης των κρίσεων. Από την ίδρυσή της, η EHRC έχει ανταποκριθεί σε περισσότερες από δώδεκα κρίσεις.
- Το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης (2021-2027) είναι ένα νέο πρόγραμμα που δημιουργεί ευκαιρίες εθελοντισμού στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας. Περιλαμβάνει την προηγούμενη πρωτοβουλία από τον Μάρτιο του 2014 (η οποία δημιουργήθηκε ως αποτέλεσμα του άρθρου 214 παράγραφος 5 ΣΛΕΕ, με το οποίο ζητείται η δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Σώματος Εθελοντών Ανθρωπιστικής Βοήθειας). Η Επιτροπή παρέχει χρηματοδότηση με τη μορφή επιχορηγήσεων σε φορείς, οι οποίοι στη συνέχεια επιλέγουν νέους (ηλικίας 18 έως 30 ετών) για ευκαιρίες εθελοντισμού μέσω της διαδικτυακής πύλης του Ευρωπαϊκού Σώματος Αλληλεγγύης. Ενισχύοντας την ικανότητα της ΕΕ να ανταποκρίνεται σε ανθρωπιστικές κρίσεις, το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης επιτρέπει τόσο στους νέους όσο και στους φορείς που διαθέτουν επιχορηγήσεις να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση κοινωνικών και ανθρωπιστικών προκλήσεων στην Ευρώπη και πέραν αυτής. Ο προϋπολογισμός του για την περίοδο 2021-2027 ανέρχεται σε 1δισεκατομμύριο EUR.
- Στις 15 Μαρτίου 2016 το Συμβούλιο εξέδωσε νέο κανονισμό για την παροχή στήριξης έκτακτης ανάγκης εντός της Ένωσης με σκοπό την αντιμετώπιση της δυσχερούς ανθρωπιστικής κατάστασης που προκλήθηκε από την προσφυγική κρίση. Ο νέος κανονισμός παρέχει στην ΕΕ τη δυνατότητα να βοηθήσει την Ελλάδα και άλλα πληττόμενα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν τις ανθρωπιστικές ανάγκες των προσφύγων. Ο κανονισμός θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και μελλοντικά για την αντιμετώπιση άλλων έκτακτων κρίσεων ή καταστροφών με σοβαρές ανθρωπιστικές συνέπειες, όπως πυρηνικά ατυχήματα ή τρομοκρατικές επιθέσεις. Yπεύθυνη για την υλοποίησή του είναι η ECHO.
Η αντίδραση της ΕΕ στις πλημμύρες του 2022 στο Πακιστάν αποτελεί ένα καλό παράδειγμα για να καταδειχθεί ο τρόπος με τον οποίο ορισμένα από τα μέσα αυτά χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις οξείας κρίσης. Από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο του 2022, το Πακιστάν επλήγη από σοβαρές αιφνίδιες πλημμύρες. Η ΕΕ αντέδρασε με τρεις τρόπους:
- διέθεσε κεφάλαια έκτακτης ανάγκης, τα οποία ανήλθαν συνολικά σε 30 εκατ. EUR τον Οκτώβριο του 2022. Τα προγράμματα αυτά διοχετεύθηκαν σε διάφορα ανθρωπιστικά προγράμματα, παρέχοντας καταλύματα έκτακτης ανάγκης, τρόφιμα και καθαρό νερό, μεταφορές μετρητών έκτακτης ανάγκης και βασικές υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης στις πληγείσες περιοχές.
- Συντόνισε την εισερχόμενη βοήθεια από τα κράτη μέλη της ΕΕ μέσω του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, ώστε να διευκολυνθεί η αποτελεσματικότερη παράδοση της βοήθειας στο Πακιστάν.
- Εκταμίευσε 87 εκατ. EUR ως συνεισφορά στις διεθνείς προσπάθειες για την αποκατάσταση και την ανοικοδόμηση του Πακιστάν μακροπρόθεσμα. Τα κονδύλια αυτά θα χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση των γεωργικών αλυσίδων, την παροχή πρόσβασης σε καθαρή ενέργεια και την ενίσχυση της πράσινης, χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης στο Πακιστάν.
Ένας άλλος σημαντικός στόχος της ανθρωπιστικής βοήθειας της ΕΕ ήταν η παροχή βοήθειας στην Ουκρανία για την αντιμετώπιση ορισμένων από τις δυσκολίες που προκλήθηκαν από την εισβολή της Ρωσίας το 2022. Από τον Φεβρουάριο του 2022, η ΕΕ έχει διαθέσει περισσότερα από 650 εκατ. EUR για να βοηθήσει τους αμάχους που επλήγησαν από τον πόλεμο. Τα κονδύλια αυτά δαπανήθηκαν για την κάλυψη των επισιτιστικών και βασικών αναγκών των ανθρώπων, την παροχή στέγης, την παροχή υπηρεσιών υγείας και άλλα. Η βοήθεια έκτακτης ανάγκης προς την Ουκρανία είναι η μεγαλύτερη επιχείρηση που συντονίζεται μέχρι σήμερα από τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας της ΕΕ.
Ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Στον τομέα της πολιτικής για την ανθρωπιστική βοήθεια, το Κοινοβούλιο ενεργεί ως συννομοθέτης, από κοινού με το Συμβούλιο. Η νομική βάση για την πολιτική ανθρωπιστικής βοήθειας που προτείνεται από την Επιτροπή (με τη μορφή κανονισμών) υπόκειται σε διαπραγμάτευση με - και έγκριση (ήμη έγκριση) από - το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο, σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία τηςΕΕ. Τα εκτελεστικά μέτρα της Επιτροπής κατατίθενται επίσης στο Κοινοβούλιο, το οποίο διαθέτει εξουσίες ελέγχου. Εντός του Κοινοβουλίου, η ανθρωπιστική βοήθεια εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Επιτροπής Ανάπτυξης (DEVE) και η πολιτική προστασία στις αρμοδιότητες της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων (ENVI).
Επιπλέον, το Κοινοβούλιο ελέγχει τη διάθεση της ανθρωπιστικής βοήθειας και φροντίζει να εξασφαλίσει ότι οι προβλέψεις του προϋπολογισμού αντιστοιχούν περισσότερο στις παγκόσμιες ανθρωπιστικές ανάγκες. Το Κοινοβούλιο έχει υπογραμμίσει επανειλημμένα ότι χρειάζεται να αυξηθεί η χρηματοδότηση για την ανθρωπιστική βοήθεια και τόνισε πως πρέπει να κλείσει το όλο και διευρυνόμενο χάσμα ανάμεσα παγκόσμιες ανθρωπιστικές ανάγκες και τη διαθέσιμη χρηματοδότηση, πιο πρόσφατα τον Νοέμβριο του 2023 στο ψήφισμά του σχετικά με τον τρόπο κατάρτισης μιας καινοτόμου στρατηγικής ανθρωπιστικής βοήθειας: έμφαση σε σημερινές και σε ξεχασμένες κρίσεις
Η επιτροπή DEVE, και το Κοινοβούλιο γενικότερα, έχουν επίσης προσπαθήσει - μέσω γνωμοδοτήσεων και ψηφισμάτων, συμπεριλαμβανομένων εκθέσεων ιδίας πρωτοβουλίας - να επηρεάσουν τις στρατηγικές αποφάσεις και τους πολιτικούς προσανατολισμούς της Επιτροπής, όπως για παράδειγμα σχετικά με τη συνεισφορά της ΕΕ στην Παγκόσμια Ανθρωπιστική Διάσκεψη Κορυφής, με την εκπαίδευση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και με την αντιμετώπιση της επιδημίας του ιού Έμπολα. Το Κοινοβούλιο εξετάζει το ετήσιο πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής και την επιχειρησιακή στρατηγική της ECHO. Ο Επίτροπος Διαχείρισης Κρίσεων καλείται επίσης τακτικά να συμμετάσχει σε ανταλλαγή απόψεων με την επιτροπή DEVE. Η «Ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανθρωπιστική βοήθεια», που εγκρίθηκε το 2007, ανταποκρινόταν σε μεγάλο βαθμό στις σαφείς θέσεις που είχε εγκρίνει το Κοινοβούλιο. Το Κοινοβούλιο έχει επίσης σταθεί ενεργός υποστηρικτής και άλλων θεμάτων πολιτικής, όπως η ανθεκτικότητα, η επισιτιστική ασφάλεια και η σύνδεση της ανθρωπιστικής με την αναπτυξιακή βοήθεια.
Για να ενισχυθεί ο έλεγχος εκ μέρους του Κοινοβουλίου στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας, από το 2006 και μετά η επιτροπή DEVE ορίζει έναν μόνιμο εισηγητή για την ανθρωπιστική βοήθεια κάθε δυόμισι χρόνια. Σήμερα, εισηγητής είναι ο Carlos Zorrinho (S&D, Πορτογαλία). Η εντολή του περιλαμβάνει την υπεράσπιση συμφερόντων υπέρ του προϋπολογισμού για την ανθρωπιστική βοήθεια, την παρακολούθηση των προγραμμάτων ανθρωπιστικής βοήθειας και τη διατήρηση στενών επαφών με την κοινότητα ανθρωπιστικής βοήθειας.
Malte Frederik Hergaden