Ϸվ

De democratische oppositie in Belarus- 2020, Belarus

Dankzij de coördinatieraad, die wordt geleid door dappere vrouwen en andere bekende politieke en maatschappelijke figuren, strijden Belarussische burgers samen voor democratie in de laatste dictatuur van Europa.

De Sacharovprijs 2020 is gewonnen door de democratische oppositie in Belarus. Zij wordt vertegenwoordigd door de coördinatieraad, een initiatief van dappere vrouwen zoals Svetlana Tichanovskaja, Svetlana Aleksijevitsj, Maria Kolesnikova, Olga Kovalkova en Veronika Tsepkalo, en bekende politieke en maatschappelijke figuren zoals Sergej Tichanovski, Ales Beljatski, Sergej Dylevski, Stepan Putilo en Nikolaj Statkevitsj.

In augustus 2020 bracht de democratische oppositie een nooit eerder geziene beweging op gang in de Belarussische samenleving. In een land dat lang werd gezien als de laatste dictatuur van Europa slaagde ze erin massaal mensen op de been te brengen om vreedzaam te demonstreren voor democratie. De protesten volgden op de verkiezingen, waarbij Aleksandr Loekasjenko zijn zesde ambtstermijn als president claimde na verkiezingen die werden gekenmerkt door wijdverbreide verkiezingsfraude. De verenigde oppositie verklaarde van mening te zijn dat de voornaamste kandidaat van de oppositie Svetlana Tichanovskaya al in de eerste ronde een ruime overwinning had behaald. De oppositie riep Loekasjenko op onderhandelingen over de machtsoverdracht op te starten en richtte daartoe een coördinatieraad op.

In de weken die volgden, stroomden de straten van Minsk regelmatig vol met meer dan 200 000 demonstranten. Mensen uit alle lagen van de bevolking en uit alle beroepsgroepen riepen Loekasjenko op om af te treden. Het regime reageerde met een ongekend niveau van geweld en repressie.

Dappere vrouwen zoals Svetlana Tichanovskaja, Svetlana Aleksijevitsj, Maria Kolesnikova, en Olga Kovalkova, leden van de coördinatieraad, en politiek activiste Veronika Tsepkalo, werden het symbool van de oppositie en geven hoop aan de bevolking van Belarus. Zij werden bijgestaan door dissidenten, politieke activisten, mensenrechtenactivisten, politici van de oppositie en jongerenleiders, onder wie Sergej Tichanovski, Ales Beljatski, Sergej Dylevski, Stepan Putilo en Nikolaj Statkevitsj.

De leider van de coördinatieraad, Svetlana Tichanovskaja, is het boegbeeld geworden van deze vreedzame Belarussische revolutie. Zonder enige politieke ervaring sprong zij, als onafhankelijke presidentskandidaat, in voor haar echtgenoot, blogger en dissident Sergej Tichanovski, toen deze werd gearresteerd en gevangen werd gezet op grond van ongefundeerde beschuldigingen. Twee dagen na de verkiezingen werd Tichanovskaya door Belarussische functionarissen naar de grens geëscorteerd. Momenteel leeft ze in ballingschap en is ze in heel Europa nog altijd de spreekbuis van de Belarussische natiestaat. Tijdens haar bezoeken aan het Europees Parlement heeft Tichanovskaya verklaard dat Belarus een democratische revolutie doormaakt en ernaar streeft democratie tot stand te brengen en zijn lot in eigen handen te nemen. In 2022 richtte zij een regering in ballingschap op, het verenigd overgangskabinet, die zij leidt.

Andere moedige vrouwen zijn Veronika Tsepkalo, bedrijfsleider en activist, die haar echtgenoot Valery bij de campagnebijeenkomsten van Tichanovskaya vertegenwoordigde nadat zijn inschrijving als presidentskandidaat was geweigerd. Ze moest het land verlaten en haar kinderen meenemen. Maria Kolesnikova, muzikante, politiek activiste en lid van de coördinatieraad leidde de campagne van Viktor Babariko in de aanloop naar de presidentsverkiezingen. Toen hij gearresteerd werd, bood ze Tichanovskaja haar diensten aan. Ze is nu een politieke gevangene.

Svetlana Aleksijevitsj, winnaar van de Nobelprijs voor de literatuur van 2015, en Olga Kovalkova, vertegenwoordiger van Tichanovskaja bij de oprichting van de coördinatieraad, maken samen met Sergej Dylevski, leider van het stakingscomité van Minsk Tractor Works, ook deel uit van het presidium van de coördinatieraad.

De Belarussische autoriteiten hebben alle prominente democratische activisten, waaronder Siarhei Tsikhanouski, de echtgenoot van Svetlana, Ales Bialiatski, die in 2022 de Nobelprijs voor de vrede ontving, en Mikola Statkevitsj, een prominente veteraan van de oppositie, gevangengezet. Vele anderen werden gedwongen in ballingschap te gaan, zoals Stsiapan Putsila, de oprichter van het NEXTA-informatiekanaal dat nieuws over de protesten in Belarus verspreidde en het geweld tegen burgers door de rechtshandhavingsinstanties aan het licht bracht.

In zijn resoluties van 2020 en daarna wees het Europees Parlement de Belarussische autoriteiten terecht en drong het aan op EU-sancties tegen de mensen, onder wie ook Loekasjenko zelf, die verantwoordelijk is voor de vervalsing van de verkiezingsresultaten en voor de gewelddadige onderdrukking. De leden bevestigden dat de verkiezingen "in flagrante strijd met alle internationaal erkende normen zijn verlopen" en verklaarden dat het Parlement Alexander Loekasjenko niet langer als president van Belarus zou erkennen nadat zijn presidentstermijn op 5 november dat jaar was verstreken.

Het Parlement riep tevens op tot vrije en eerlijke verkiezingen, gevolgd door een transparant en inclusief constitutioneel hervormingsproces. De leden waren verheugd dat de coördinatieraad openstond voor alle politieke en maatschappelijke belanghebbenden en optrad als de rechtmatige vertegenwoordiger van de bevolking die democratische verandering en vrijheid in Belarus eist, en drongen erop aan dat het Belarussische regime een dialoog hiermee aangaat.

Tijdens de ceremonie, die bij wijze van uitzondering in Brussel werd gehouden, zei voorzitter Sassoli: "Heel de wereld is op de hoogte van wat er in jullie land gebeurt. We zien jullie moed. We zien de moed van vrouwen. We zien jullie leed. We zien afschuwelijke wandaden. We zien het geweld. Jullie ambitie en vastberadenheid om in een democratisch land te wonen inspireert ons."

Svetlana Tichanovskaya aanvaardde de prijs met de woorden: "Iedereen in Belarus die deelneemt aan het vreedzame protest tegen geweld en wetteloosheid... is een held. Ieder van hen is een voorbeeld van moed, mededogen en waardigheid."

"De mensen van Belarus demonstreren elke week sinds de verkiezingen van 9 augustus. Ze marcheren voor hun toekomst en de toekomst van zij die er niet bij kunnen zijn. Ze marcheren voor vrijheid en de waardigheid van de mensen van Belarus, van Europeanen, van jullie en van ons. Zonder een vrij Belarus, is Europa ook niet volledig vrij."