L-oppo偶izzjoni demokratika fil-Belarussja 鈥� 2020, il-Belarussja
Il-Premju Sakharov 2020 ing魔ata lill-oppo偶izzjoni demokratika tal-Belarussja, irrappre偶entata mill-Kunsill ta' Koordinazzjoni, inizjattiva tan-nisa kura摹摹u偶i Sviatlana Tsikhanouskaya, Svetlana Alexievich, Maryia Kalesnikava, Volha Kavalkova u Veranika Tsapkala, u l-personalitajiet politi膵i u tas-so膵jet脿 膵ivili Siarhei Tsikhanouski, Ales Bialiatski, Siarhei Dyleuski, Stsiapan Putsila u Mikola Statkevich.
F'Awwissu 2020, l-oppo偶izzjoni demokratika tal-Belarussja bdiet timmobilizza s-so膵jet脿 fi protesti tal-massa pa膵ifi膵i bla pre膵edent g魔ad-demokrazija f'pajji偶 li ilu meqjus b魔ala l-a魔魔ar dittatorjat fl-Ewropa. Il-protesti segwew l-elezzjonijiet, li raw lil Aliaksandr Lukashenka jiddikjara s-sitt mandat tieg魔u b魔ala President f'kompetizzjoni mtebba' minn frodi elettorali mifruxa. L-oppo偶izzjoni mag魔quda insistiet li l-kandidata ewlenija tal-oppo偶izzjoni Sviatlana Tsikhanouskaya kienet reb魔et reb魔a de膵i偶iva fl-ewwel rawnd. Huma appellaw lil Lukashenka jibda negozjati biex jittrasferixxi s-setg魔a u 魔olqu Kunsill ta' Koordinazzjoni g魔al dak il-g魔an.
Fil-摹img魔at ta' wara, it-toroq ta' Minsk imtlew b'dimostrazzjonijiet enormi li 摹ibdu aktar minn 200 000 persuna. Persuni minn kull qasam tal-魔ajja u kull professjoni appellaw lil Lukashenka biex iwarrab. Ir-re摹im wie摹eb b'livell bla pre膵edent ta' vjolenza u repressjoni.
Nisa kura摹摹u偶i b魔al Sviatlana Tsikhanouskaya, Svetlana Alexievich, Maryia Kalesnikava u Volha Kavalkova, membri tal-Presidju tal-Kunsill ta' Koordinazzjoni, flimkien mal-attivista politika Veranika Tsapkala, saru s-simbolu tal-oppo偶izzjoni u offrew it-tama lill-Belarussi. Dawn kienu appo摹摹ati minn dissidenti, attivisti politi膵i, difensuri tad-drittijiet tal-bniedem, politi膵i tal-oppo偶izzjoni u mexxejja ta偶-偶g魔a偶ag魔, inklu偶i Siarhei Tsikhanouski, Ales Bialiatski, Siarhei Dyleuski, Stsiapan Putsila u Mikola Statkevich.
Il-mexxeja tal-Kunsill ta' Koordinazzjoni, Sviatlana Tsikhanouskaya, saret l-emblema ta' din ir-rivoluzzjoni Belarussa pa膵ifika. Minkejja li ma kellha l-ebda esperjenza politika pre膵edenti, hija da魔let tie魔u post ir-ra摹el tag魔ha, il-blogger u d-dissident Siarhei Tsikhanouski, li kien 摹ie arrestat fuq akku偶i foloz u mitfug魔 il-魔abs, b魔ala kandidat presidenzjali indipendenti. Jumejn wara l-elezzjoni Tsikhanouskaya 摹iet skortata lejn il-fruntiera minn uffi膵jali Belarussi. Issa li tinsab fl-e偶ilju, hija g魔adha l-vu膵i tan-nazzjon 膵iviku tal-Belarussja fl-Ewropa kollha. Matul i偶-偶jarat tag魔ha fil-Parlament Ewropew, Tsikhanouskaya pproklamat li l-Belarussja kienet qed tesperjenza rivoluzzjoni demokratika u qed tistinka biex tistabbilixxi d-demokrazija u tie魔u r-responsabbilt脿 tad-destin tag魔ha stess. Fl-2022, hija ffurmat gvern fl-e偶ilju msejja魔 Kabinett Tran偶izzjonali Mag魔qud li hija tmexxi.
Nisa kura摹摹u偶i o魔ra huma Veranika Tsapkala, mani摹er tan-negozju u attivista, li rrappre偶entat lir-ra摹el tag魔ha Valery fil-manifestazzjonijiet tal-kampanja ta' Tsikhanouskaya wara li dan i膵膵a魔魔ad milli jirre摹istra b魔ala kandidat presidenzjali. Hija kellha titlaq mill-pajji偶, u tie魔u lil uliedhom mag魔ha. Maryia Kalesnikava, mu偶i膵ista, attivista politika u membru tal-Kunsill ta' Koordinazzjoni, mexxiet il-kampanja presidenzjali ta' Viktar Babaryka sakemm 摹ie arrestat, u wara tat l-appo摹摹 tag魔ha lil Tsikhanouskaya u issa hija pri摹uniera politika.
Il-mexxejja tal-Kunsill ta' Koordinazzjoni jinkludu wkoll lil Svetlana Alexievich, ir-rebbie魔a tal-Premju Nobel g魔al-Letteratura fl-2015, Volha Kavalkova, ir-rappre偶entanta ta' Tsikhanouskaya meta 摹ie ffurmat il-kunsill, u Siarhei Dyleuski, li mexxa l-kumitat tal-istrajk tal-Fabbrika tat-Tratturi ta' Minsk.
L-awtoritajiet Belarussi po摹摹ew il-魔abs lill-attivisti prominenti kollha favur id-demokrazija, inklu偶 Siarhei Tsikhanouski, ir-ra摹el ta' Sviatlana, Ales Bialiatski, li r膵ieva l-Premju Nobel g魔all-Pa膵i fl-2022, u lil Mikola Statkevich, veteran prominenti tal-oppo偶izzjoni. 摩afna o魔rajn 摹ew sfurzati fl-e偶ilju, b魔al Stsiapan Putsila, il-fundatur tal-kanal ta' informazzjoni NEXTA li xerred a魔barijiet dwar il-protesti fil-Belarussja u espona l-vjolenza kontra 膵-膵ittadini mwettqa mill-awtoritajiet tal-infurzar tal-li摹i.
Fir-ri偶oluzzjonijiet tieg魔u tal-2020 u wara, il-Parlament Ewropew ikkundanna lill-awtoritajiet Belarussi u appella g魔al sanzjonijiet tal-UE kontra l-individwi responsabbli g魔all-falsifikazzjoni tar-ri偶ultati elettorali u g魔ar-repressjoni vjolenti, inklu偶 il-President Lukashenka nnifsu. Il-Membri enfasizzaw li l-elezzjonijiet saru bi "ksur flagranti tal-istandards rikonoxxuti internazzjonalment kollha" u li l-Parlament ma kienx se jibqa' jirrikonoxxi lil Aliaksandr Lukashenka b魔ala President tal-Belarussja ladarba l-mandat tieg魔u jkun skada fil-5 ta' Novembru ta' dik is-sena.
Il-Parlament talab ukoll li jsiru elezzjonijiet 魔ielsa u 摹usti, segwiti minn pro膵ess ta' riforma kostituzzjonali trasparenti u inklu偶iv. Il-Membru fa魔魔ru lill-Kunsill ta' Koordinazzjoni talli wera ru魔u miftu魔 g魔all-partijiet politi膵i u so膵jali kollha ikkon膵ernati u talli jservi b魔ala r-rappre偶entant le摹ittimu tan-nies li qeg魔din jitolbu bidla demokratika u l-libert脿 fil-Belarussja, u insistew li r-re摹im tal-Belarussja g魔andu jibda djalogu mieg魔u;
Matul i膵-膵erimonja, li saret b'mod e膵膵ezzjonali fi Brussell, il-President Sassoli qal: "Id-dinja kollha hija konxja ta' x'qed ji摹ri f'pajji偶kom. A魔na naraw il-kura摹摹 tag魔kom. Naraw il-kura摹摹 tan-nisa. Naraw it-tbatija tag魔kom. Naraw l-abbu偶i indeskrivibbli. Naraw il-vjolenza. L-aspirazzjoni u d-determinazzjoni tag魔kom li tg魔ixu f'pajji偶 demokratiku tispirana."
Filwaqt li a膵膵ettat il-premju, Sviatlana Tsikhanouskaya qalet: "Kull Belarussu li jie魔u sehem fil-protesta pa膵ifika kontra l-vjolenza u l-li摹ijiet huwa eroj. Kull wie魔ed minnhom huwa e偶empju ta' kura摹摹, kompassjoni u dinjit脿."
"Il-Belarussi ilhom jimxu f'dimostrazzjonijiet kull 摹img魔a mill-elezzjoni tad-9 ta' Awwissu. Huma jimxu g魔all-futur tag魔hom u g魔all-futur ta' dawk li ma jistg魔ux ikunu hemm. Huma jimxu g魔al-libert脿 u d-dinjit脿 tal-Belarussi, tal-Ewropej, tieg魔ek u tag魔na. Ming魔ajr Belarussja 魔ielsa, l-Ewropa lanqas mhi kompletament 魔ielsa."