Zagwarantowanie prawa do azylu
UE ma na celu ochron os贸b uciekaj膮cych przed prze艣ladowaniami lub powa偶nymi zagro偶eniami w swoim kraju.
Ludzie z ca艂ego 艣wiata zmuszeni do ucieczki ze swojego kraju z powodu 艂amania praw cz艂owieka lub prze艣ladowa艅 mog膮 ubiega膰 si臋 o azyl w UE. Konwencja genewska z 1951 r. okre艣la kryteria dotycz膮ce tego, kogo nale偶y uzna膰 za uchod藕c臋. Kraje UE s膮 stronami tej konwencji i maj膮 mi臋dzynarodowy obowi膮zek udzielania ochrony uprawnionym osobom.
UE w艂膮czy艂a warunki kwalifikowania os贸b do ochrony mi臋dzynarodowej do w艂asnego prawodawstwa.Aby pom贸c tym, kt贸rzy nie kwalifikuj膮 si臋 do statusu uchod藕cy, ale nadal s膮 nara偶eni na powa偶ne ryzyko, UE poszerzy艂a koncepcj臋 ochrony, oferuj膮c tzw. 鈥瀘chron臋 uzupe艂niaj膮c膮鈥�, w ramach kt贸rej osoby s膮 chronione przed odes艂aniem do kraju, w kt贸rym gro偶膮 im 艣mier膰, tortury czy nieludzkie lub poni偶aj膮ce traktowanie.
Prawo do azylu i prawo do ochrony uzupe艂niaj膮cej s膮 zagwarantowane i Karty praw podstawowych UE.
UE oferuje r贸wnie偶 tymczasow膮 ochron臋 w przypadku masowego nap艂ywu os贸b przesiedlonych z kraj贸w spoza UE, kt贸re nie s膮 w stanie powr贸ci膰 do swojego kraju pochodzenia. Gdy Rosja dokona艂a inwazji na Ukrain臋 w lutym 2022 r., aktywowano ten przepis, aby zapewni膰 szybk膮 i skuteczn膮 pomoc osobom uciekaj膮cym przed wojn膮 w Ukrainie.
Pa艅stwa cz艂onkowskie UE uzgodni艂y wsp贸ln膮 europejsk膮 polityk臋 azylow膮. Polityka ta zosta艂a zaktualizowana poprzez , przyj臋ty na pocz膮tku 2024 r., aby reagowa膰 na wyzwania zwi膮zane z zarz膮dzaniem migracj膮 w ca艂ej UE. Pakt wchodzi w 偶ycie w 2026 r. Procedury przyznawania azylu musz膮 by膰 sprawiedliwe i skuteczne w ca艂ej Unii. Jest to podstawa wsp贸lnego europejskiego systemu azylowego WESA.
Wsp贸lny europejski system azylowy sk艂ada si臋 z wielu akt贸w prawnych, obejmuj膮cych wszystkie aspekty procesu przyznawania azylu, w tym:
- rozporz膮dzenia UE w sprawie zarz膮dzania azylem i migracj膮, kt贸re okre艣la spos贸b, w jaki pa艅stwa UE przyczyniaj膮 si臋 do zarz膮dzania wnioskami o azyl, w oparciu o zasad臋 solidarno艣ci i sprawiedliwego podzia艂u odpowiedzialno艣ci;nowych przepis贸w w sprawie procedur azylowych, kt贸ra ustanawiaj膮 jasne zasady sk艂adania wniosk贸w o azyl i zapewniaj膮 ochron臋 praw os贸b ubiegaj膮cych si臋 o azyl;
- nowego rozporz膮dzenia w sprawie kontroli przesiewowej, kt贸re pomaga ustali膰 to偶samo艣膰, a tak偶e wszelkie zagro偶enia dla bezpiecze艅stwa i zdrowia os贸b wje偶d偶aj膮cych do UE bez spe艂nienia warunk贸w wjazdu. Toruje to drog臋 do szybszej identyfikacji w艂a艣ciwej procedury, kt贸r膮 powinny zastosowa膰 w艂adze;
- szybszej procedury azylowej, kt贸r膮 mo偶na stosowa膰 na granicach zewn臋trznych, umo偶liwiaj膮c膮 rozpatrzenie wniosk贸w o azyl w ci膮gu maksymalnie 12 tygodni i zapewniaj膮c膮 bezp艂atn膮 pomoc prawn膮 wnioskodawcom;
- zaktualizowanej dyrektywy w sprawie warunk贸w przyjmowania, okre艣laj膮cej minimalne wsp贸lne normy warunk贸w 偶ycia os贸b ubiegaj膮cych si臋 o azyl i gwarantuj膮cej dost臋p tych os贸b do zakwaterowania, wy偶ywienia, zatrudnienia i opieki zdrowotnej;
- nowych przepis贸w okre艣laj膮cych, kogo uznaje si臋 za uchod藕c臋 lub beneficjenta pomocy uzupe艂niaj膮cej, a tak偶e przewiduje szereg praw dla beneficjent贸w (pozwolenia na pobyt, dokumenty pobytowe, dost臋p do zatrudnienia i kszta艂cenia, systemu opieki spo艂ecznej i opieki zdrowotnej).