Stosunki transatlantyckie: Stany Zjednoczone i听Kanada
Unia Europejska, Stany Zjednoczone i听Kanada podzielaj膮 warto艣ci takie jak poszanowanie demokracji, praw cz艂owieka, praworz膮dno艣ci i wolno艣ci gospodarczych i听politycznych oraz maj膮 wsp贸lne interesy w听zakresie polityki zagranicznej i听bezpiecze艅stwa. 艢cis艂a wsp贸艂praca i strategiczne stosunki ze Stanami Zjednoczonymi i Kanad膮 pozostaj膮 dla UE priorytetem.
Dialog polityczny UE鈥揢SA
艢cis艂a wsp贸艂praca i strategiczne stosunki mi臋dzy Uni膮 Europejsk膮 i jej pa艅stwami cz艂onkowskimi a Stanami Zjednoczonymi opieraj膮 si臋 na wsp贸lnej historii i wsp贸lnych demokratycznych warto艣ciach. Maj膮 one kluczowe znaczenie dla bezpiecze艅stwa i dobrobytu obu partner贸w. UE i听USA blisko ze sob膮 wsp贸艂pracuj膮 w听polityce zagranicznej i听na wielu obszarach geograficznych. Wsp贸艂praca ta obejmuje bezpiecze艅stwo, energetyk臋 i technologi臋, walk臋 z terroryzmem, Rosj臋, Ukrain臋, Ba艂kany Zachodnie i Bliski Wsch贸d.
Ostatni szczyt UE鈥揢SA w Waszyngtonie 20 pa藕dziernika 2023听r. by艂 okazj膮 do przegl膮du partnerstwa transatlantyckiego, w tym wsp贸lnego zobowi膮zania do wspierania Ukrainy. Przyw贸dcy podkre艣lili r贸wnie偶 znaczenie handlu i inwestycji oraz om贸wili sposoby rozwi膮zania spor贸w. Na zako艅czenie szczytu przyj臋li .
Sz贸ste posiedzenie Rady UE鈥揢SA ds. Handlu i Technologii (TTC) 鈥� powo艂anej podczas UE鈥揢SA w czerwcu 2021听r. 鈥� odby艂o si臋 w Leuven w Belgii w kwietniu 2024听r. TTC s艂u偶y obu partnerom jako forum koordynacji ich podej艣cia do kluczowych kwestii zwi膮zanych z handlem 艣wiatowym, gospodark膮 i technologi膮. 10听marca 2023听r. prezydent Joe Biden i przewodnicz膮ca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen podpisali w sprawie wsp贸lnych wysi艂k贸w na rzecz zako艅czenia rosyjskiej wojny przeciwko Ukrainie oraz wsp贸艂pracy na rzecz budowania czystej gospodarki przysz艂o艣ci.
13 grudnia 2023听r. Parlament Europejski przyj膮艂 ostatnie ze swych zalece艅 w sprawie stosunk贸w mi臋dzy UE i USA, w kt贸rym zaapelowa艂 do obu stron o wsp贸艂prac臋 nad wzmocnieniem multilateralizmu oraz nad wsp贸lnymi celami w zakresie polityki zagranicznej, bezpiecze艅stwa i polityki gospodarczej, oraz nowych cel贸w technologicznych.
Dialog mi臋dzyparlamentarny 鈥� Transatlantycki Dialog Legislator贸w
Nawi膮zane w 1972 r. stosunki mi臋dzy Parlamentem i Kongresem USA zosta艂y rozszerzone oraz zinstytucjonalizowane dzi臋ki ustanowieniu Transatlantyckiego Dialogu Legislator贸w (TALD) w 1999 r. Na mi臋dzyparlamentarnych posiedzeniach odbywaj膮cych si臋 dwa razy w听roku na przemian w听Europie i USA spotykaj膮 si臋 zar贸wno pos艂owie do Parlamentu Europejskiego, jak i听kongresmeni z Izby Reprezentant贸w USA. Legislatorzy uczestnicz膮cy w posiedzeniach wymieniaj膮 pogl膮dy na temat kluczowych kwestii politycznych b臋d膮cych przedmiotem wsp贸lnego zainteresowania, takich jak mi臋dzy innymi handel i wsp贸艂praca gospodarcza, polityka zagraniczna, bezpiecze艅stwo i obronno艣膰. Transatlantycki dialog polityczny ma du偶e znaczenie, bior膮c pod uwag臋 odpowiedzialno艣膰 legislacyjn膮 Kongresu i jego uprawnienia do zatwierdzania interwencji USA w reakcji na globalne kryzysy i do wp艂ywania na udzia艂 USA w globalnych instytucjach. W kwietniu 2024听r. w Brukseli odby艂o si臋 88. posiedzenie mi臋dzyparlamentarne Transatlantyckiego Dialogu Legislator贸w UE鈥揢SA. Omawiano transatlantyckie bezpiecze艅stwo gospodarcze, TTC, rosn膮c膮 konkurencj臋 z Chinami, europejskie inicjatywy obronne, rozszerzenie NATO, transatlantyckie wsparcie dla Ukrainy, koordynacj臋 sankcji, w tym ewentualne wykorzystanie zamro偶onych rosyjskich aktyw贸w, oraz sytuacj臋 ukrai艅skich dzieci uprowadzonych do Rosji. Na zako艅czenie posiedzenia wydano wsp贸lne o艣wiadczenie.
Stosunki gospodarcze UE鈥揢SA
UE i USA s膮 najwa偶niejszymi . W 2022听r. USA by艂a najwi臋ksz膮 gospodark膮 na 艣wiecie, wytwarzaj膮c膮 25% 艣wiatowego PKB i 8% towar贸w eksportowych.
UE wsp贸艂pracuje ze USA w celu usuni臋cia barier w handlu dwustronnym, zw艂aszcza w ramach TTC, w tym tych, kt贸re pojawi艂y si臋 za administracji Trumpa. Wraz z inauguracj膮 TTC we wrze艣niu 2021听r. USA i UE zainicjowa艂y seri臋 rozm贸w na temat odpowiedzialno艣ci platform internetowych i du偶ych koncern贸w technologicznych, w tym za sztuczn膮 inteligencj臋 i przep艂yw danych, wsp贸艂pracy na rzecz sprawiedliwych podatk贸w i unikania zak艂贸ce艅 na rynku oraz opracowania wsp贸lnego podej艣cia do ochrony krytycznych technologii. W marcu 2023听r. rozpocz臋to dialog na temat zach臋t do korzystania z czystej energii, aby skoordynowa膰 unijne i ameryka艅skie programy. Jego celem jest wzajemne wzmocnienie tych program贸w i oddanie ich pod kontrol臋 TTC.
Od pa藕dziernika 2022听r. grupa zadaniowa UE鈥揢SA ds. ustawy o redukcji inflacji r贸wnie偶 pracuje nad identyfikacj膮 wyzwa艅 zwi膮zanych z ujednoliceniem podej艣cia do wzmacniania i zabezpieczania 艂a艅cuch贸w dostaw, produkcji i innowacji po obu stronach Atlantyku. W rezultacie rozpocz臋艂y si臋 negocjacje w sprawie ukierunkowanej umowy w sprawie minera艂贸w krytycznych, aby umo偶liwi膰 uznawanie odpowiednich minera艂贸w krytycznych wydobywanych lub przetwarzanych w UE za spe艂niaj膮ce wymogi, kt贸re umo偶liwiaj膮 ubieganie si臋 o ulg臋 podatkow膮 dla ekologicznie czystych pojazd贸w na podstawie ameryka艅skiej ustawy o redukcji inflacji.
W zwi膮zku z kolejnym impasem wynikaj膮cym z na艂o偶enia przez USA ce艂 na przyw贸z stali i aluminium na podstawie sekcji 232 Trade Expansion Act (import zagra偶aj膮cy bezpiecze艅stwu narodowemu) UE i USA uzgodni艂y tymczasowe zniesienie ce艂 narzuconych na podstawie sekcji 232 dotycz膮cej historycznych wielko艣ci wywozu stali i aluminium z UE. Obie strony zgodzi艂y si臋 r贸wnie偶 d膮偶y膰 do u艂atwienia dekarbonizacji przemys艂u stalowego i aluminiowego, a tak偶e rozwi膮za膰 problem nadwy偶ki mocy produkcyjnych w tych ga艂臋ziach przemys艂u spowodowanej pozarynkowymi interwencjami niekt贸rych kraj贸w. Na szczycie UE鈥揢SA w pa藕dzierniku 2023听r. obie strony stwierdzi艂y, 偶e poczyniono du偶e post臋py w identyfikacji 藕r贸de艂 nierynkowych nadwy偶ek mocy produkcyjnych i 偶e oczekuj膮 dalszych post臋p贸w w ci膮gu kolejnych dw贸ch miesi臋cy.
W 2022听r. Stany Zjednoczone by艂y g艂贸wnym odbiorc膮 unijnego eksportu, przyjmuj膮c 19,8% ca艂kowitego eksportu towar贸w UE (w听por贸wnaniu do 9% w听przypadku Chin). USA by艂y drugim najwa偶niejszym partnerem UE w听dziedzinie importu, dostarczaj膮c 11,9% towar贸w importowanych przez UE. W 2023听r. wyw贸z z UE do USA zmniejszy艂 si臋 o 1,3% do 502,372 mld EUR, po osi膮gni臋ciu rekordowo wysokiego poziomu 509,4 mld EUR w 2022听r. Przyw贸z z USA spad艂 o 3,6% do 346,254 mld EUR w 2023听r., po tym jak w 2022听r. wyni贸s艂 358,7 mld EUR. Nadwy偶ka handlowa UE z USA wzros艂a w 2023听r. o 6,6 mld EUR do 156,118 mld EUR (to nadal mniej ni偶 rekordowa nadwy偶ka z 2021听r. w wysoko艣ci 165,962 mld EUR).
Stany Zjednoczone s膮 g艂贸wnym partnerem UE w mi臋dzynarodowym handlu us艂ugami. 艁膮cznie gospodarki obu partner贸w stanowi膮 ponad 40% 艣wiatowego PKB i ponad 40% 艣wiatowego handlu towarami i us艂ugami. Od 2016 r. w zakresie us艂ug bilans handlowy zbli偶a si臋 jednak w przypadku UE do deficytu handlowego, kt贸ry w 2022听r. wyni贸s艂 96,9 mld EUR.
UE i USA s膮 nawzajem najwi臋kszymi inwestorami, a 艂膮czne inwestycje USA w UE s膮 trzykrotnie wy偶sze ni偶 w ca艂ym regionie Azji i Pacyfiku. Inwestycje UE w USA s膮 oko艂o 10 razy wy偶sze ni偶 艂膮czne inwestycje UE w Indiach i Chinach. W ostatnich latach zauwa偶ono jednak pewne negatywne zjawiska. W 2018听r. odnotowano ujemne przep艂ywy inwestycyjne zar贸wno z USA do UE, jak i z UE do USA, a w 2021 i 2022 r. z USA do UE. Doprowadzi艂o to do zmian w bilansie bezpo艣rednich inwestycji zagranicznych (BIZ), kt贸rych nadwy偶ka na korzy艣膰 UE w听2022听r. wynios艂a 203,33 mld EUR w por贸wnaniu z nadwy偶k膮 na korzy艣膰 UE w wysoko艣ci 33,771听mld听EUR w 2021听r. Szacuje si臋, 偶e sp贸艂ki UE i听USA dzia艂aj膮ce na swoich wzajemnych terytoriach zapewniaj膮 prac臋 ponad 14听mln ludzi.
Dialog polityczny UE鈥揔anada
Kanada jest jednym z听najstarszych i听najbli偶szych partner贸w UE. Oparta na wsp贸lnych warto艣ciach, d艂ugiej tradycji i silnych kontaktach mi臋dzyludzkich wsp贸艂praca mi臋dzy UE a Kanad膮 zacie艣ni艂a si臋 w ci膮gu ostatnich kilku lat.
Stosunki dwustronne w听dziedzinie gospodarczej nawi膮zano w听latach 50., a听z听czasem przekszta艂ci艂y si臋 one w听bliskie partnerstwo strategiczne. UE i听Kanada 艣ci艣le ze sob膮 wsp贸艂pracuj膮 w听kwestii globalnych wyzwa艅, takich jak zmiana klimatu, 艣rodowisko, bezpiecze艅stwo energetyczne i听stabilno艣膰 w听regionie. S膮 tak偶e bliskimi partnerami w G-7 i G-20.
UE i Kanada zdecydowanie zareagowa艂y na niczym niesprowokowan膮 i brutaln膮 agresj臋 Rosji na Ukrain臋 poprzez skoordynowane sankcje i kompleksow膮 pomoc dla Ukrainy 鈥� w zakresie bezpiecze艅stwa, wsparcie finansowe, materialne i humanitarne.
Kanada pomog艂a zwi臋kszy膰 bezpiecze艅stwo dostaw energii w UE i po艂o偶y膰 kres zale偶no艣ci UE od dostaw energii z Rosji, a UE odegra艂a kluczow膮 rol臋 w zapewnianiu sp贸jnych i sta艂ych dostaw szczepionek przeciwko COVID-19 do Kanady. Na wczesnych etapach kampanii szczepie艅 wi臋kszo艣膰 szczepionek dystrybuowanych w Kanadzie pochodzi艂a od unijnych producent贸w.
Kanada regularnie uczestniczy w听misjach , a听od 2005听r. jej przedstawiciele wzi臋li udzia艂 w听24 unijnych . Kanada zosta艂a oficjalnie w projektach w zakresie mobilno艣ci wojskowej (grudzie艅 2021听r.) oraz w projekcie 鈥炩��.
jest najobszerniejszym porozumieniem politycznym, kt贸re zast膮pi艂o To kompleksowe porozumienie polityczne maj膮ce na celu zacie艣nienie , w听tym w听dziedzinie pokoju i听bezpiecze艅stwa mi臋dzynarodowego, zwalczania terroryzmu, zarz膮dzania kryzysowego, bezpiecze艅stwa morskiego, globalnego 艂adu, energetyki, transportu, bada艅 i听rozwoju, zdrowia, 艣rodowiska, zmiany klimatu i Arktyki.
Umowa o听partnerstwie strategicznym mi臋dzy UE a Kanad膮 zosta艂a podpisana przez Kanad臋 i听UE 30听pa藕dziernika 2016听r. podczas szczytu UE鈥揔anada, a w听lutym 2017听r. zatwierdzi艂 j膮 Parlament. Du偶e cz臋艣ci umowy s膮 tymczasowo stosowane od 1 kwietnia 2017 r. Zanim umowa b臋dzie w pe艂ni stosowana, musi zosta膰 ratyfikowana we wszystkich pa艅stwach cz艂onkowskich ( oczekiwana jest ratyfikacja przez W艂ochy, Francj臋 i Irlandi臋).
23 marca 2022听r. premier Kanady Justin Trudeau wyg艂osi艂 przem贸wienie na sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego w Brukseli, w kt贸rym pot臋pi艂 鈥瀔arygodny atak Putina na suwerenn膮 i niezale偶n膮 demokracj臋, kt贸r膮 jest Ukraina鈥� i podkre艣li艂, 偶e NATO i UE s膮 bardziej zdeterminowane i zjednoczone ni偶 kiedykolwiek wcze艣niej. 16 maja 2022听r. w Brukseli odby艂o si臋 trzecie posiedzenie Wsp贸lnego Komitetu Ministerialnego UE鈥揔anada, kt贸remu przewodniczyli wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpiecze艅stwa oraz wiceprzewodnicz膮cy Komisji Josep Borrell i kanadyjska minister spraw zagranicznych M茅lanie Joly (zob. ). W dniach 6鈥�8 marca 2023听r. przewodnicz膮ca Komisji Ursula von der Leyen na wsp贸lnym posiedzeniu parlamentu Kanady i spotka艂a si臋 z premierem Trudeau. Ich dotyczy艂o m.in. Ukrainy, zwalczania dezinformacji, klimatu, zr贸wnowa偶onej energii i surowc贸w, gospodarki i technologii oraz bada艅 naukowych i r贸wnouprawnienia p艂ci.
9 marca 2023 r. w Brukseli odby艂o si臋 z udzia艂em urz臋dnik贸w wy偶szego szczebla, w wyniku kt贸rego przyj臋to mi臋dzy innymi w sprawie stosunk贸w UE鈥揔anada. Ostatni szczyt UE鈥揔anada odby艂 si臋 w dniach 23鈥�24 listopada 2023听r. w St John鈥檚 w Nowej Fundlandii w Kanadzie. Omawiano na nim m.in. konflikt na Bliskim Wschodzie i podtrzymanie wsparcia dla Ukrainy. Przyw贸dcy og艂osili te偶 zako艅czenie negocjacji w sprawie przyst膮pienia Kanady do programu 鈥濰oryzont Europa鈥� oraz pocz膮tek zielonego sojuszu UE鈥揔anada, planu dzia艂ania Komisji Europejskiej i Kanady w zakresie wodoru oraz partnerstwa cyfrowego UE鈥揔anada (zob. ).
Dialog mi臋dzyparlamentarny
Od ponad 40 lat pos艂owie do Parlamentu Europejskiego i ich partnerzy z Kanady spotykaj膮 si臋 co roku na , na przemian w UE i Kanadzie, w celu om贸wienia wydarze艅 politycznych w Kanadzie i UE oraz wymiany pogl膮d贸w na tematy b臋d膮ce przedmiotem wsp贸lnego zainteresowania, takie jak handel, zmiana klimatu i migracja.
42. posiedzenie mi臋dzyparlamentarne, kt贸re odby艂o si臋 w Brukseli w czerwcu 2023听r., dotyczy艂o handlu i wsp贸艂pracy UE鈥揔anada w dziedzinie regulacji dotycz膮cych sztucznej inteligencji, energetyki, obcych ingerencji oraz bezpiecze艅stwa i obrony (zob. wsp贸lne o艣wiadczenie). Cz艂onkowie Delegacji Parlamentu Europejskiego ds.听stosunk贸w z听Kanad膮 spotykaj膮 si臋 przez ca艂y rok z interesariuszami, aby przygotowa膰 posiedzenia mi臋dzyparlamentarne. Ostatnie spotkania po艣wi臋cone by艂y wdra偶anej od pi臋ciu lat kompleksowej umowie gospodarczo-handlowej UE鈥揔anada (CETA), bezpiecze艅stwu dostaw minera艂贸w krytycznych oraz stosunkom mi臋dzy Kanad膮 a USA. 17 stycznia 2024听r. Parlament Europejski przyj膮艂 谤别锄辞濒耻肠箩臋 w听sprawie w sprawie wdra偶ania CETA.
Stosunki gospodarcze UE鈥揔anada
bardzo poprawi艂a stosunki mi臋dzy UE a Kanad膮, otwieraj膮c rynki dla , w tym zam贸wie艅 publicznych. CETA stwarza r贸wnie偶 mo偶liwo艣ci zr贸wnowa偶onego wzrostu i odzwierciedla wsp贸lne warto艣ci w rozdziale dotycz膮cym handlu i zr贸wnowa偶onego rozwoju oraz dzi臋ki , w tym regularnym spotkaniom na forum spo艂ecze艅stwa obywatelskiego. CETA jest pierwsz膮 dwustronn膮 umow膮 gospodarcz膮 zawart膮 przez UE, kt贸ra obejmuje specjalny system s膮d贸w ds.听inwestycji do rozstrzygania spor贸w mi臋dzy inwestorem a听pa艅stwem.
Umowa zosta艂a podpisana podczas szczytu UE鈥揔anada 30听pa藕dziernika 2016听r., a听Parlament zatwierdzi艂 j膮 15听lutego 2017听r. Tymczasowe stosowanie cz臋艣ci wchodz膮cych w听zakres kompetencji UE rozpocz臋艂o si臋 we听wrze艣niu 2017听r. Zanim b臋dzie w pe艂ni stosowana, CETA musi zosta膰 ratyfikowana przez 10 pa艅stw cz艂onkowskich UE.
Podczas , kt贸re odby艂o si臋 w Brukseli 9听lutego 2024听r., wiceprzewodnicz膮cy wykonawczy Komisji Valdis Dombrovskis i kanadyjska minister ds. promocji eksportu, handlu mi臋dzynarodowego i rozwoju gospodarczego Mary Ng og艂osili m.in. porozumienie w sprawie 鈥瀒nterpretacji inwestycji鈥� oraz zako艅czenie na szczeblu technicznym negocjacji w sprawie zasad u艂atwiaj膮cych ma艂ym i 艣rednim przedsi臋biorstwom dost臋p do rozstrzygania spor贸w inwestycyjnych.
W czerwcu 2021听r. UE i Kanada zawar艂y r贸wnie偶 , aby dalej pog艂臋bia膰 integracj臋 艂a艅cuch贸w warto艣ci surowc贸w i zacie艣nia膰 wsp贸艂prac臋 mi臋dzy stronami na polu nauki, technologii i innowacji, a tak偶e kryteri贸w 艣rodowiskowych, spo艂ecznych i zwi膮zanych z zarz膮dzaniem oraz norm.
Zar贸wno Kanada, jak i听UE odczu艂y skutki nowych taryf celnych USA na stal i听aluminium wprowadzonych w 2018听r., i听podzielaj膮 opini臋, 偶e c艂a ani nie s膮 uzasadnione pod wzgl臋dem gospodarczym ani zgodne z听zasadami 艢wiatowej Organizacji Handlu. UE i听Kanada, wraz z听innymi or臋downikami handlu opartego na zasadach, zintensyfikowa艂y sw贸j dialog dotycz膮cy kwestii handlowych.
Handel towarami mi臋dzy UE a Kanad膮 wzr贸s艂 o 66% w latach 2016鈥�2022, a handel us艂ugami o 46% i warto艣膰 ta jest wy偶sza ni偶 z innymi partnerami spoza UE.
W 2022听r. UE, z听wynikiem stanowi膮cym 8,2% 艂膮cznej warto艣ci kanadyjskiego importu i听eksportu towar贸w, by艂a Kanady (plasuj膮c si臋 za USA). W听2023听r. warto艣膰 eksportu towar贸w z听UE do Kanady wynios艂a 48,88听mld听EUR, natomiast warto艣膰 importu towar贸w z听Kanady do UE wynios艂a 27,7听mld听EUR. W听2022听r. Kanada zajmowa艂a dwunaste miejsce w艣r贸d mi臋dzynarodowych partner贸w eksportowych UE. Maszyny, produkty mineralne, sprz臋t transportowy i听chemikalia znajduj膮 si臋 w艣r贸d g艂贸wnych produkt贸w b臋d膮cych przedmiotem handlu mi臋dzy oboma partnerami.
Handel us艂ugami jest istotn膮 cz臋艣ci膮 stosunk贸w handlowych UE鈥揔anada. W听2022听r. warto艣膰 eksportu us艂ug z听UE do Kanady wzros艂a o 43%, osi膮gaj膮c warto艣膰 26,4听mld听EUR; import us艂ug z听Kanady do UE tak偶e wzr贸s艂 o 43%, osi膮gaj膮c poziom 19,1听mld听EUR. Transport, podr贸偶e, ubezpieczenia i听komunikacja s膮 przyk艂adami us艂ug b臋d膮cych cz臋sto przedmiotem wymiany handlowej mi臋dzy UE a听Kanad膮.
Je艣li chodzi o BIZ, UE i Kanada zainwestowa艂y prawie r贸wne kwoty. UE jest drugim co do wielko艣ci partnerem Kanady w zakresie dwustronnych inwestycji bezpo艣rednich, po Stanach Zjednoczonych. Podczas gdy warto艣膰 BIZ Kanady w UE wzros艂a o 12% w 2021 r. i o 6% w 2022听r., inwestycje UE w Kanadzie wzros艂y o 12% w 2021 r. i o 3% w 2022 r.
听
Tuula Turunen / Fernando Garc茅s de los Fayos