Europejski Komitet Region贸w
Europejski Komitet Region贸w liczy 329 cz艂onk贸w reprezentuj膮cych w艂adze regionalne i听lokalne 27 pa艅stw cz艂onkowskich Unii Europejskiej. Komitet wydaje opinie w听ramach konsultacji obligatoryjnej w听przypadkach okre艣lonych w听traktatach, w听ramach konsultacji fakultatywnej oraz z听w艂asnej inicjatywy, je艣li uzna to za stosowne. Cz艂onk贸w Komitetu nie wi膮偶膮 偶adne instrukcje. S膮 oni niezale偶ni w听wykonywaniu swoich funkcji w听og贸lnym interesie Unii Europejskiej.
Podstawa prawna
Art.听13 ust.听4 Traktatu o听Unii Europejskiej (TUE), art.听300 i听305-307 Traktatu o听funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) oraz kolejne decyzje Rady w听sprawie mianowania cz艂onk贸w i听zast臋pc贸w cz艂onk贸w Komitetu, zgodnie z听propozycjami pa艅stw cz艂onkowskich, na pi臋cioletni膮 kadencj臋.
Cele
Europejski Komitet Region贸w (KR), utworzony w听1994听r. po wej艣ciu w听偶ycie traktatu z听Maastricht, jest organem doradczym reprezentuj膮cym spo艂eczno艣ci regionalne i听lokalne Unii Europejskiej, kt贸ry kieruje w听ich imieniu opinie do Rady i听Komisji. Cz艂onkami Komitetu mog膮 by膰 na przyk艂ad szefowie w艂adz regionalnych, prezydenci miast, burmistrzowie lub w贸jtowie oraz wy艂onieni w听wyborach lub mianowani przedstawiciele region贸w i听miast z听27 pa艅stw cz艂onkowskich UE.
Zgodnie z听jego w艂asn膮 deklaracj膮 misji KR jest zgromadzeniem politycznym z艂o偶onym z听przedstawicieli samorz膮d贸w regionalnych i听lokalnych w听s艂u偶bie integracji europejskiej. Zapewnia on reprezentacj臋 instytucjonaln膮 wszystkich obszar贸w terytorialnych, region贸w, miast i听gmin Unii Europejskiej.
Misj膮 KR-u jest anga偶owanie w艂adz lokalnych i听regionalnych w听europejski proces decyzyjny i听tym samym sprzyjanie wi臋kszemu udzia艂owi obywateli w听tym procesie. Jest to organ polityczny skupiaj膮cy przedstawicieli w艂adz szczebla lokalnego, w sk艂ad kt贸rego wchodzi 329 cz艂onk贸w i tyle samo zast臋pc贸w z 300 region贸w, 100 tys. samorz膮d贸w i milion polityk贸w lokalnych reprezentuj膮cych 441 mln obywateli i obywatelek UE.
Aby lepiej pe艂ni膰 t臋 rol臋, KR przez d艂ugi czas ubiega艂 si臋 o听prawo wnoszenia do Trybuna艂u Sprawiedliwo艣ci spraw o听naruszenie zasady pomocniczo艣ci. Prawo to uzyska艂 wraz z听wej艣ciem w听偶ycie Traktatu z听Lizbony na mocy postanowie艅 art.听8 Protoko艂u nr听2 w听sprawie stosowania zasady pomocniczo艣ci i听proporcjonalno艣ci.
Zgodnie z trzema priorytetami politycznymi KR-u na lata 2020-2025, przyj臋tymi w lipcu 2020听r., wszystkie decyzje podj臋te na szczeblu UE zwi膮zane z du偶ymi zmianami spo艂ecznymi na wsi, w miastach i regionach, takimi jak globalna pandemia, transformacja ekologiczna i cyfrowa, wyzwania demograficzne i przep艂ywy migracyjne, musz膮 by膰 podejmowane jak najbli偶ej obywateli, zgodnie z zasad膮 pomocniczo艣ci.
Priorytet 1: Zbli偶anie Europy do obywateli: demokracja i przysz艂o艣膰 UE. Modernizacja i wzmacnianie demokracji na wszystkich szczeblach w艂adzy, aby UE mog艂a skuteczniej reagowa膰 na rzeczywiste potrzeby obywateli.
Priorytet 2: Zarz膮dzanie g艂贸wnymi przemianami spo艂ecznymi.听Rozw贸j odporno艣ci spo艂eczno艣ci regionalnych i lokalnych, reagowanie na globaln膮 pandemi臋, transformacj臋 klimatyczn膮, cyfrow膮 i demograficzn膮, a tak偶e przep艂yw migracji dzi臋ki sp贸jnemu, zintegrowanemu i lokalnemu podej艣ciu europejskiemu.
Priorytet 3: 厂辫贸箩苍辞艣膰 jako podstawowa warto艣膰: strategie UE ukierunkowane na konkretne obszary w s艂u偶bie obywateli w ich miejscu zamieszkania. 厂辫贸箩苍辞艣膰 to nie tylko pieni膮dze, ale podstawowa warto艣膰 UE, kt贸rej celem jest wspieranie sp贸jno艣ci gospodarczej, spo艂ecznej i terytorialnej.
Organizacja
A. Sk艂ad (art.听305 TFUE, decyzja Rady (UE) 2019/852[1])
1. Liczba i听podzia艂 miejsc wed艂ug pa艅stw
Zgodnie z听postanowieniami z听21听maja 2019听r. w听sk艂ad Europejskiego Komitetu Region贸w wchodzi 329 cz艂onk贸w i听taka sama liczba zast臋pc贸w w听nast臋puj膮cym podziale na pa艅stwa cz艂onkowskie:
- po 24 z听Niemiec, Francji i W艂och,
- po 21 z Hiszpanii i听Polski,
- 15 z Rumunii,
- po 12 z Austrii, Belgii, Bu艂garii, Czech, Grecji, Niderland贸w, Portugalii, Szwecji i听W臋gier,
- po 9 z Chorwacji, Danii, Finlandii, Irlandii, Litwy i听S艂owacji,
- po 7 z 艁otwy, Estonii i听S艂owenii,
- po 6 z Cypru i Luksemburga,
- 5 z Malty.
2. Spos贸b mianowania
Cz艂onkowie s膮 mianowani na okres pi臋ciu lat (art.听305 TFUE) przez Rad臋 stanowi膮c膮 jednomy艣lnie na podstawie propozycji ka偶dego z pa艅stw cz艂onkowskich. Na okres od 26听stycznia 2020听r. do 25听stycznia 2025听r. Rada wyda艂a z听10听grudnia 2019听r. w听sprawie mianowania cz艂onk贸w i听zast臋pc贸w cz艂onk贸w Komitetu. 20听stycznia 2020听r. Rada przyj臋艂a , na mocy kt贸rej mianowa艂a r贸wnie偶 cz艂onk贸w i听zast臋pc贸w cz艂onk贸w, w听przypadku kt贸rych otrzyma艂a wnioski od danego pa艅stwa cz艂onkowskiego po 20听grudnia 2019听r. Ich mandat jest odnawialny. Wybrani cz艂onkowie musz膮 mie膰 mandat wyborczy spo艂eczno艣ci regionalnej lub lokalnej b膮d藕 te偶 by膰 odpowiedzialni politycznie przed wybranym zgromadzeniem (art.听300 ust.听3 TFUE). Za ka偶dym razem, gdy na stanowisku cz艂onka lub zast臋pcy cz艂onka KR-u pojawia si臋 wakat po wyga艣ni臋ciu mandatu (np. gdy wygasa mandat regionalny lub lokalny, na podstawie kt贸rego dana osoba zosta艂a zaproponowana na cz艂onka lub zast臋pc臋 cz艂onka), niezb臋dna jest odr臋bna decyzja Rady w sprawie obsady.
B. Struktura (art.听306 TFUE)
Europejski Komitet Region贸w wybiera spo艣r贸d swoich cz艂onk贸w przewodnicz膮cego i听prezydium, kt贸rych kadencja wynosi dwa i听p贸艂 roku. Przyjmuje regulamin wewn臋trzny na podstawie art. 306 TFUE i przedk艂ada go Radzie do zatwierdzenia. Zasadniczo Komitet spotyka si臋 na sze艣ciu sesjach plenarnych w roku. Na podstawie przynale偶no艣ci politycznej podzielono cz艂onk贸w na sze艣膰 grup politycznych.
Przewodnicz膮cy grup spotykaj膮 si臋 jako Konferencja Przewodnicz膮cych, kt贸ra przygotowuje prace Zgromadzenia Plenarnego, Prezydium i komisji oraz u艂atwia znalezienie konsensusu politycznego w sprawie decyzji, kt贸re nale偶y podj膮膰.
Sesje plenarne prowadzi zgromadzenia (art.听306 TFUE), a听ich g艂贸wnym celem jest przyjmowanie opinii, sprawozda艅 i听rezolucji, projektu preliminarza dochod贸w i听wydatk贸w KR-u, programu politycznego na pocz膮tku ka偶dej kadencji, wyb贸r przewodnicz膮cego, pierwszego wiceprzewodnicz膮cego i听innych cz艂onk贸w prezydium, powo艂ywanie komisji odpowiedzialnych za poszczeg贸lne obszary polityki oraz przyj臋cie i听przegl膮d regulaminu wewn臋trznego KR-u.
KR prowadzi dzia艂alno艣膰 w sze艣ciu wyspecjalizowanych komisjach, kt贸re opracowuj膮 projekty opinii i听rezolucji, przedk艂adane nast臋pnie do przyj臋cia na sesji plenarnej: Komisja Obywatelstwa, Sprawowania Rz膮d贸w, Spraw Instytucjonalnych i Zewn臋trznych (CIVEX), Komisja Polityki Sp贸jno艣ci Terytorialnej i Bud偶etu UE (COTER), Komisja Polityki Gospodarczej (ECON), Komisja 艢rodowiska, Zmiany Klimatu i Energii (ENVE), Komisja Zasob贸w Naturalnych (NAT) oraz Komisja Polityki Spo艂ecznej, Edukacji, Zatrudnienia, Bada艅 Naukowych i Kultury (SEDEC).
W trosce o听oszcz臋dno艣膰 Komitet dzieli si臋 niekt贸rymi us艂ugami sta艂ego sekretariatu (liczba personelu w 2023听r.: 496) w听Brukseli (zob. ) z听sekretariatem Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Spo艂ecznego. KR (sekcja听7 bud偶etu UE) dysponuje .
Uprawnienia
A. Wydawanie opinii na wniosek innych instytucji
1. Konsultacja obligatoryjna
Rada i听Komisja s膮 zobowi膮zane do zasi臋gni臋cia opinii Europejskiego Komitetu Region贸w przed podj臋ciem decyzji dotycz膮cych:
- edukacji, kszta艂cenia zawodowego i听m艂odzie偶y (art.听165 TFUE),
- kultury (art.听167 TFUE),
- zdrowia publicznego (art.听168 TFUE),
- transeuropejskich sieci transportowych, telekomunikacji i听energetycznych (art.听172 TFUE),
- sp贸jno艣ci gospodarczej i听spo艂ecznej (art.听175, 177 i 178 TFUE).
2. Konsultacja fakultatywna
Komisja, Rada i听Parlament mog膮 ponadto zasi臋gn膮膰 opinii Europejskiego Komitetu Region贸w w听ka偶dej innej sprawie, je艣li uznaj膮 to za stosowne.
Gdy Parlament, Rada lub Komisja zasi臋gaj膮 opinii Europejskiego Komitetu Region贸w (niezale偶nie od obligatoryjnego lub fakultatywnego charakteru konsultacji), mog膮 wyznaczy膰 termin na udzielenie odpowiedzi (nie kr贸tszy ni偶 miesi膮c zgodnie z听art.听307 TFUE). Je偶eli opinia nie zostanie wydana przed up艂ywem tego terminu, wymienione instytucje mog膮 podj膮膰 dalsze dzia艂ania w听danej sprawie. Przyk艂adem dobrowolnej wsp贸艂pracy jest partnerstwo zawarte w grudniu 2020听r. mi臋dzy Komisj膮 i KR-em na rzecz integracji migrant贸w w celu po艂膮czenia si艂 i wsparcia integracji w miastach i regionach UE. Partnerstwo opiera si臋 na inicjatywie KR-u 鈥炩�� z 2019听r. i stanowi platform臋 polityczn膮 dla europejskich burmistrz贸w i przyw贸dc贸w regionalnych do wymiany informacji i pozytywnych przyk艂ad贸w integracji migrant贸w i uchod藕c贸w.
B. Opinia z听w艂asnej inicjatywy
- Gdy zasi臋ga si臋 opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Spo艂ecznego, jest o听tym r贸wnie偶 informowany Europejski Komitet Region贸w, kt贸ry mo偶e wyda膰 opini臋, je艣li uzna, 偶e le偶y to w听interesie region贸w.
- Zgodnie z听og贸ln膮 praktyk膮 KR mo偶e wydawa膰 opinie za ka偶dym razem, gdy uzna to za stosowne. Przyk艂adowo, Komitet wyda艂 opinie z听w艂asnej inicjatywy w听nast臋puj膮cych dziedzinach: ma艂e i听艣rednie przedsi臋biorstwa (M艢P), sieci transeuropejskie, turystyka, fundusze strukturalne, zdrowie (walka z听narkomani膮), przemys艂, rozw贸j obszar贸w miejskich, programy kszta艂cenia i听艣rodowisko naturalne.
C. Wnoszenie spraw do Trybuna艂 Sprawiedliwo艣ci Unii Europejskiej 鈥� kontrola s膮dowa ex听post
Komitet mo偶e tak偶e wszczyna膰 post臋powania s膮dowe przed Trybuna艂em Sprawiedliwo艣ci w听celu ochrony przyznanych mu uprawnie艅 (). Innymi s艂owy, mo偶e wnosi膰 skargi do Trybuna艂u Sprawiedliwo艣ci, je艣li uwa偶a, 偶e wbrew wymogom nie skonsultowano si臋 z听nim lub 偶e procedura konsultacji nie zosta艂a zastosowana prawid艂owo (stwierdzenie niewa偶no艣ci akt贸w (1.3.10).
Prawo wniesienia skargi na podstawie w听przypadku niew艂a艣ciwego zastosowania procedury konsultacji umo偶liwia Europejskiemu Komitetowi Region贸w wyst臋powanie do Trybuna艂u Sprawiedliwo艣ci o zbadanie, czy dany akt ustawodawczy wchodz膮cy w听zakres kompetencji Komitetu jest zgodny z听zasad膮 pomocniczo艣ci.
Rola Parlamentu Europejskiego
Zgodnie z听Regulaminem Parlamentu (za艂膮cznik听VI sekcja听XII) uprawnienia do stosunk贸w z听KR-em, organizacjami wsp贸艂pracy mi臋dzyregionalnej oraz w艂adzami lokalnymi i听regionalnymi ma Komisja Rozwoju Regionalnego (REGI).
Na mocy :
- KR przygotowuje oceny skutk贸w, jakie mo偶e wywrze膰 proponowane prawodawstwo unijne, kt贸re to oceny przekazuje Parlamentowi odpowiednio wcze艣nie przed rozpocz臋ciem procedury zmiany; oceny skutk贸w obejmuj膮 szczeg贸艂owe informacje dotycz膮ce funkcjonowania obowi膮zuj膮cego prawodawstwa na szczeblu krajowym, regionalnym i听lokalnym oraz zawieraj膮 opinie na temat proponowanego prawodawstwa;
- na wszystkie posiedzenia w艂a艣ciwej komisji Parlamentu jest zapraszany jeden cz艂onek KR-u; ten sprawozdawca lub rzecznik przedstawia opinie KR-u; sprawozdawcy Parlamentu mog膮 z听kolei uczestniczy膰 w听posiedzeniach komisji KR-u;
- przewodnicz膮cy Konferencji Przewodnicz膮cych Komisji Parlamentu i听jego odpowiednik w听Europejskim Komitecie Region贸w dwa razy do听roku omawiaj膮 og贸ln膮 wsp贸艂prac臋 ustawodawcz膮 i听plan prac.
Od 2008听r. komisja REGI i听COTER organizuj膮 co roku wsp贸lne posiedzenie w听ramach 鈥炩��.
听
Udo Bux / Mariusz Maciejewski